Το καλό νέο είναι ότι υπάρχει ένα χρήσιμο εργαλείο, καλύτερο από τα αρνητικά επιτόκια δανεισμού ή την αγορά περιουσιακών στοιχείων, που μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει ώστε να θέσει και πάλι σε λειτουργία την οικονομία όταν έρθει η αναπόφευκτη ύφεση. Το κακό νέο είναι ότι το εργαλείο αυτό είναι η δημοσιονομική πολιτική και πως για να χρησιμοποιηθεί πρέπει να εμπλακούν πολιτικοί. Στο οικονομικό συνέδριο της Fed, οι κεντρικοί τραπεζίτες ενημερώθηκαν πως, σε αντίθεση με την επικρατούσα οικονομική άποψη, η αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος σε περιόδους οικονομικής ύφεσης αποδεικνύεται αποτελεσματική ακόμη και για χώρες με υψηλό επίπεδο δημοσίου χρέους. Πολλές ανεπτυγμένες χώρες βγήκαν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση με αυξημένο δημόσιο χρέος και τα επιτόκια δανεισμού σε πολύ χαμηλό επίπεδο, έγραψαν σε μελέτη τους, που παρουσιάστηκε στο συνέδριο, οι καθηγητές Αλαν Αουερμπαχ και Γιούρι Γκοροντνιτσένκο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Μπέρκλεϊ. «Αποτελεί βασικό ερώτημα κατά πόσον προγράμματα αύξησης των δημοσιονομικών δαπανών θα επιδείνωναν ακόμα περισσότερο το ήδη υψηλό δημόσιο χρέος. Διαπιστώνουμε ότι για ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες η αύξηση της δημοσιονομικής δαπάνης δεν οδηγεί σε μόνιμη αύξηση της αναλογίας χρέους προς ΑΕΠ ή του κόστους δανεισμού, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Πράγματι, δημοσιονομικά μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας σε περίοδο ύφεσης μπορεί να βελτιώσουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα», αναφέρουν οι δύο οικονομολόγοι. Προειδοποιούν για το όριο αυτής της πολιτικής, αναφέροντας το παράδειγμα της Ελλάδας και άλλων χωρών της Ευρωζώνης, ωστόσο η μελέτη δημοσιεύεται σε μια ιδιαίτερα σημαντική στιγμή, δεδομένου ότι το χρέος των ΗΠΑ ανέρχεται στο 77% του ΑΕΠ και είναι απίθανο η Fed να έχει προλάβει να αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού στο επίπεδο του 4% με 5%, προτού σημειωθεί η επόμενη ύφεση.
Ορισμένοι παρατηρητές είναι πλέον πεπεισμένοι πως η επιμονή της Fed να αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού, παρά το χαμηλό επίπεδο του πληθωρισμού, οφείλεται στην επιθυμία της να διαθέτει ορισμένα βέλη στη φαρέτρα της εάν ανακοπεί η ανάπτυξη. Αυτό είναι πιθανότατα αντιπαραγωγικό, αλλά και απολύτως κατανοητό. Θυμηθείτε ότι οι ΗΠΑ είχαν εφαρμόσει ανεπαρκή δημοσιονομική επέκταση κατά τη μεγαλύτερη ύφεση μετά το 1930, και μάλιστα με πολιτικό περιβάλλον που ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό και λογικό απ’ ό,τι σήμερα. Δεν αμφιβάλλω σχετικά με το πόσο αποτελεσματική είναι η αύξηση των δημοσιονομικών δαπανών κατά τη διάρκεια ύφεσης. Αμφιβάλλω, όμως, κατά πόσον θα μπορούσαμε να ελπίζουμε ότι θα λάβουμε αυτό το αποτελεσματικό φάρμακο αν πέσουν οι ΗΠΑ σε ύφεση το 2018 ή λίγο αργότερα. Κατά πρώτον, η κυβέρνηση Τραμπ και οι σύμμαχοί της στο Κογκρέσο είναι εξαιρετικά απίθανο να δουν με καλό μάτι αυτήν την πρόταση ή να την προωθήσουν. Ξεχάστε, όμως, την αύξηση των δημοσιονομικών δαπανών – η Ουάσιγκτον μπορεί να μην καταφέρει καν να αυξήσει το όριο δανεισμού των ΗΠΑ, μια πράξη που θα ρίξει την οικονομία στην ύφεση, που θα καθιστούσε απαραίτητη την αύξηση των δημοσιονομικών δαπανών και του ελλείμματος. Δεν πρέπει κανείς να περιμένει από την κυβέρνηση Τραμπ να κάνει το καθήκον της και να προσπαθήσει να βγάλει τις ΗΠΑ από οποιαδήποτε οικονομική ύφεση. Ωστόσο, η εκτελεστική εξουσία θα μπορούσε να βοηθήσει τη Fed να επιλύσει ένα από τα πιο εκνευριστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει: την αποτυχία του πληθωρισμού να αυξηθεί, παρά τη συνεχή υποχώρηση της ανεργίας. «Θέλω δασμούς. Και θέλω κάποιος να μου φέρει δασμούς», είπε, σύμφωνα με αναφορές του Τύπου, ο κ. Τραμπ στον προσωπάρχη του Λευκού Οίκου Τζον Κέλι, σε μια πρόσφατη συνάντηση για τον καθορισμό της εμπορικής πολιτικής.