Πικρή δικαίωση ήταν για τον πρώην διοικητή της Τράπεζας της Ινδίας, Ρατζουράμ Ρατζάν, η αποτυχία στην οποία οδηγήθηκε η προσπάθεια της κυβέρνησης του Ναρέντρα Μόντι να αποσύρει τα περισσότερα χαρτονομίσματα που βρίσκονταν σε κυκλοφορία για να πατάξει τη διαφθορά και τη φοροδιαφυγή.
Σε βιβλίο του σχετικό με την εμπειρία του στο τιμόνι της κεντρικής τράπεζας, ο Ρατζουράμ Ρατζάν τονίζει ότι είχε προειδοποιήσει τον πρωθυπουργό, Ναρέντρα Μόντι, να μην προχωρήσει στο εγχείρημα καθώς προέβλεπε αυτό ακριβώς που συνέβη: ότι οι αρνητικές συνέπειες για την οικονομία θα ήσαν πολύ μεγαλύτερες από το οποιοδήποτε κέρδος. Είχε, επίσης, προειδοποιήσει ότι όσοι διακινούν μαύρο χρήμα ή αποκρύπτουν τον πλούτο τους βρίσκουν πάντα το κατάλληλο δίκτυο για να ξεπλύνουν τα χρήματά τους· όπως όντως συνέβη, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε προ ημερών στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ινδίας.
Ο Ρατζάν, που έφυγε από την Τράπεζα της Ινδίας τον Σεπτέμβριο έχοντας προκαλέσει δυσφορία σε ορισμένους πολιτικούς κύκλους με τις απόψεις του, ρωτήθηκε από την κυβέρνηση τον Φεβρουάριο του 2016 σχετικά με την απόσυρση των χαρτονομισμάτων μεγάλης αξίας. «Ενιωσα ότι το βραχυπρόθεσμο κόστος για την οικονομία θα υπερκάλυπτε οποιοδήποτε μακροπρόθεσμο όφελος και ότι υπήρχαν ίσως καλύτερες εναλλακτικές για να επιτευχθούν οι ίδιοι στόχοι», τονίζει στο βιβλίο του και υπογραμμίζει πως γνωστοποίησε την άποψή του με πολύ σαφή τρόπο. Στη συνέχεια η κεντρική τράπεζα εξεπόνησε μελέτη για το ύψος του κόστους και του οφέλους και για τις εναλλακτικές λύσεις αλλά και για την απαιτούμενη προετοιμασία, όπως και για το αναγκαίο χρονικό διάστημα. Δεν ήταν, άλλωστε, η πρώτη φορά που ρωτήθηκε ο κ. Ρατζάν επί του θέματος. Από το 2014 είχε ερωτηθεί έπειτα από ομιλία του σε συνέδριο πώς βλέπει την προοπτική να διαγραφεί η αξία χαρτονομισμάτων που βρίσκονται σε κυκλοφορία. Τότε είχε διευκρινίσει πως όσοι έχουν κρύψει αφορολόγητο πλούτο βρίσκουν πάντα τρόπο να τον χωρίσουν σε μικρότερα τμήματα, πολλά από τα οποία μετατρέπονται σε χρυσό, που είναι πιο δύσκολο να ανιχνευθεί. Είχε μάλιστα τονίσει πως θα ήταν προτιμότερο να δοθούν κίνητρα κατά του μαύρου χρήματος, ενδεχομένως φορολογικής φύσης. Σημειωτέον ότι η απόφαση του Ινδού πρωθυπουργού να αποσύρει το 86% των χαρτονομισμάτων που ήταν σε κυκλοφορία τον περασμένο χειμώνα έχει δώσει λαβή σε διαμάχες γύρω από το ποιος συνέλαβε αυτή την ιδέα. Η διαμάχη οξύνθηκε την περασμένη εβδομάδα, όταν η Τράπεζα της Ινδίας έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία που καταδεικνύουν όχι μόνον ότι το εγχείρημα απλώς απέτυχε στον στόχο του αλλά έπληξε την οικονομία.
Η κυβέρνηση Μόντι είχε προβλέψει πως περίπου το 1/3 από τα 15 τρισ. ινδικές ρουπίες που θα ακυρώνονταν δεν θα μπορούσε να επιστρέψει στις τράπεζες της χώρας. Εκτιμούσε πως οι έντιμοι φορολογούμενοι θα επέστρεφαν τα χαρτονομίσματά τους, αλλά οι φοροφυγάδες θα προτιμούσαν να καταστρέψουν τα χρήματά τους παρά να διακινδυνεύσουν τις εναντίον τους έρευνες. Σύμφωνα, όμως, με την Τράπεζα της Ινδίας, 99% των χαρτονομισμάτων που βρίσκονταν σε κυκλοφορία επέστρεψαν στις τράπεζες της χώρας καθώς το μαύρο χρήμα βρήκε ένα σύνθετο δίκτυο ξεπλύματος. Στο μεταξύ, όμως, καταστράφηκαν μικρές επιχειρήσεις και χάθηκαν 1,5 εκατ. θέσεις εργασίας. Σύμφωνα, μάλιστα, με δημοσιεύματα του Τύπου, υπήρξαν άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας των οικονομικών επιπτώσεων αυτής της απόφασης. Το ινδικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 5,7% το δεύτερο τρίμηνο του έτους καταγράφοντας τον χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης των τελευταίων τριών ετών, όταν οι προβλέψεις μιλούσαν για ανάπτυξη τουλάχιστον 6,5%.