Την πρόθεσή της να συνεχίσει την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης αν επιδεινωθεί το οικονομικό τοπίο στην Ευρωζώνη ξεκαθάρισε αυτήν την εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), διατηρώντας παράλληλα σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα τα επιτόκιά της. Κατέστησε σαφές ότι θα κινηθεί πολύ προσεκτικά όσον αφορά την αλλαγή της χαλαρής νομισματικής πολιτικής που έχει υιοθετήσει από τον Μάρτιο του 2015. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ηρεμήσουν οι αγορές που φοβούνταν αιφνίδιες αλλαγές. Καθησυχαστικός ήταν ο Μάριο Ντράγκι, ο οποίος τόνισε ότι δεν θα τερματιστεί απότομα το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Η ΕΚΤ ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη τη μείωση των μηνιαίων αγορών ομολόγων στα 30 δισ. ευρώ από τον Ιανουάριο του 2018, μαζί με την τουλάχιστον εννεάμηνη παράταση του προγράμματος έως τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Αν υπάρξει επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στην Ευρωζώνη, η ΕΚΤ υποσχέθηκε ότι θα παρατείνει το πρόγραμμα αγορών ομολόγων. Εως τα τέλη του Δεκεμβρίου του 2017, οι μηνιαίες αγορές ομολόγων θα εξακολουθούν να κυμαίνονται στα υφιστάμενα 60 δισ. ευρώ, με τις περισσότερες τοποθετήσεις να γίνονται σε κρατικά ομόλογα.
Ο Κάρστεν Μπρέντσκι, διαπρεπής οικονομολόγος της ολλανδικής ING, χαρακτήρισε «πολύ ήπια» την αναδίπλωση της ΕΚΤ από τη μέχρι τώρα πολιτική της. Μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα Financial Times, δήλωσε ότι «η αναπροσαρμογή του προγράμματος αγορών ομολόγων δείχνει ότι η ΕΚΤ θα είναι πολύ συντηρητική όσον αφορά την αλλαγή πολιτικής της. Ιδανικά, δεν θα επιθυμούσε να προκληθεί ανατίμηση του ευρώ ή αύξηση των αποδόσεων στα ομόλογα των κρατών-μελών της Ευρωζώνης».
Παρότι το πρόγραμμα των μηνιαίων αγορών εστιάζει περισσότερο στα κρατικά ομόλογα, η ΕΚΤ έχει αποκτήσει πάρα πολλά εταιρικά ομόλογα από τον Ιούνιο του 2016. Εως τον Ιούνιο του 2017, οι ισολογισμοί της είχαν 92 δισ. ευρώ σε εταιρικά ομόλογα. Στη συνέντευξη μετά το πέρας της συνεδρίασης της ΕΚΤ, ο κ. Ντράγκι δήλωσε ότι οι αγορές εταιρικών ομολόγων θα συνεχίσουν να είναι «αρκετά μεγάλες». Τα οφέλη από τη δημιουργία του συγκεκριμένου χαρτοφυλακίου είχε επισημάνει ο κ. Ντράγκι στις τελευταίες εξηγήσεις που έδωσε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τονίζοντας τον καίριο ρόλο που διαδραμάτισε όσον αφορά τη διευκόλυνση της χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Οι μηνιαίες αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ τα τελευταία τρία χρόνια έχουν περιορίσει τη διαθεσιμότητά τους στη δευτερογενή αγορά. Το πρόγραμμα των μηνιαίων αγορών ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2015, προκαλώντας στρεβλώσεις στην τιμολόγηση και στη διαθεσιμότητα των κρατικών ομολόγων από ορισμένα κράτη-μέλη. «Οι αγορές ανησυχούν μήπως δεν υπάρξουν αρκετά γερμανικά ομόλογα για να αγοράσει η ΕΚΤ το 2018», επισημαίνει ο Χόλγκερ Σμίτινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank. Για να μην υπάρξουν ελλείψεις, αναμένουμε η ΕΚΤ να περιορίσει τις αγορές κρατικών ομολόγων από τον Ιανουάριο του 2018 σε σχέση με σήμερα, προσθέτει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank. Περισσότερες λεπτομέρειες για τις μελλοντικές τοποθετήσεις του προγράμματος αγοράς ομολόγων ίσως αποκαλύψει η ΕΚΤ στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου.
Υψηλά η ανάπτυξη, χαμηλά οι τιμές
Η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη μπορεί να είναι αρκετά ικανοποιητική, αλλά η άνοδος των τιμών εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη του στόχου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Ο δομικός πληθωρισμός, δηλαδή οι τιμές αγαθών και υπηρεσιών, εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας, κινήθηκε στο 1,1% τον Σεπτέμβριο. Με άλλα λόγια, η εμπιστοσύνη και η ανάπτυξη έχουν επανέλθει στην Ευρωζώνη, αλλά όχι οι τιμές καταναλωτή και οι μισθοί, όπως έχει επισημαίνει κατ’ επανάληψη ο κ. Ντράγκι. Η ΕΚΤ δεν αναμένει να ικανοποιηθεί ο στόχος του πληθωρισμού πριν από το 2020. Τον Σεπτέμβριο κινήθηκε στο 1,5%, δηλαδή απέχει από τον στόχο τού «κοντά στο 2%» που ορίζει το καταστατικό της ΕΚΤ. Αυτός είναι ο λόγος που η ΕΚΤ αποφάσισε να προχωρήσει στη μείωση των μηνιαίων αγορών ομολόγων από τα 60 δισ. ευρώ στα 30 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο του 2018 και παράλληλα να επεκτείνει το πρόγραμμα για ένα εννεάμηνο, ίσως και περισσότερο αν καταστεί αναγκαίο. Η ΕΚΤ επανέλαβε τη δέσμευσή της να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια αρκετό καιρό μετά τη λήξη του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, στο οποίο περιλαμβάνονται οι αγορές κρατικών και εταιρικών ομολόγων. Αυτές που χάνουν σε αυτήν την περίπτωση είναι οι τράπεζες, σχολιάζει ο Νιλ Ανμακ, αρθρογράφος του πρακτορείου Reuters. Αλλά όσο συνεχίζει να αγοράζει ομόλογα η ΕΚΤ, διατηρώντας την ίδια στιγμή χαμηλά τα επιτόκια, τόσο ευνοϊκό θα είναι το κόστος δανεισμού για τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις.