Βαθύτατα απογοητευτική είναι η εικόνα για το μέλλον και τις προοπτικές της Ελλάδας, μετά την έκθεση για την κοινωνική δικαιοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την οποία εκπόνησε το ανεξάρτητο ερευνητικό ινστιτούτο Bertelsmann στη Γερμανία.
Παρά τη μείωση της ανεργίας, είναι σαφές ότι η πλήρης ανάκαμψη της Ελλάδας αλλά και των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου από την κρίση δημοσίου χρέους του 2010 αργεί ακόμη. Με 3,7 μονάδες, η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των κράτη-μέλη της Ε.Ε. όσον αφορά τον δείκτη κοινωνικής δικαιοσύνης. Σε υψηλότερη θέση από τη χώρα μας βρίσκονται η Ρουμανία (3,99), η Βουλγαρία (4,19) και η Ιταλία (4,84). Βαθμολογία κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου (5,85) συγκεντρώνουν η Ισπανία (4,96), η Κύπρος (5,31), η Πορτογαλία (5,36) και η Μάλτα (5,79). Η ανεργία και ο κοινωνικός αποκλεισμός των νέων μαστίζουν κυρίως τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Στον αντίποδα, η Δανία, η Σουηδία και η Φινλανδία είναι οι τρεις σκανδιναβικές χώρες που βρίσκονται στις πρώτες θέσεις της σχετικής λίστας, με 7,39, 7,31 και 7,14 μονάδες, αντίστοιχα.
Αφενός παρουσιάστηκε μικρή βελτίωση της βαθμολογίας της Ελλάδας, με τον δείκτη κοινωνικής δικαιοσύνης να ενισχύεται από τις 3,61 μονάδες πέρυσι στις 3,7 μονάδες φέτος. Αφετέρου η Ελλάδα βρίσκεται στις χαμηλότερες θέσεις της κατάταξης στην Ε.Ε τα τελευταία χρόνια, με τον δείκτη να διαμορφώνεται στις 4,36 μονάδες το 2008. Ομως διολίσθησε κάτω από τις τέσσερις μονάδες για πρώτη φορά το 2014, την περίοδο του δεύτερου μνημονίου.
Στην Ελλάδα, στην Ισπανία και στην Ιταλία η ανεργία των νέων παραμένει διπλάσια σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα, παρά την υποχώρηση που έχει σημειωθεί την τελευταία πενταετία.
Οπως αναφέρεται στην έκθεση του ινστιτούτου Bertelsmann, ο δείκτης ανεργίας των νέων στην Ελλάδα έχει υποχωρήσει από το 60% το 2013 στο 47,3% τον Οκτώβριο. Στην Ιταλία διαμορφώθηκε στο 37,8% από το ιστορικό υψηλό του 42,7% το 2014. Στην Ισπανία υποχώρησε στο 44,4% από το 55,5% το 2013.
Παρότι αποτελεί σαφώς θετικό στοιχείο, δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί πλήρης ανάκαμψη από τα επίπεδα του 2010. Το ποσοστό των νέων που είναι αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας εξακολουθεί να είναι υπερβολικά υψηλό.
Υψηλότατος είναι ο κίνδυνος της φτώχειας στην Ελλάδα για τις επόμενες γενιές, ρίχνοντας βαριά σκιά στην κοινωνική και οικονομική προοπτική της χώρας. Το 37,5% του πληθυσμού των ανηλίκων και των νέων στην Ελλάδα κινδυνεύει από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ισπανία φθάνει το 32,9%.
Στην έκθεση τονίζεται ότι στην Ελλάδα έχει αυξηθεί εκ νέου ο αριθμός των παιδιών που στερούνται βασικά υλικά αγαθά, όπως θέρμανση, φθάνοντας το 26,7% από το 9,7% το 2007. Συνολικά, το 15,2% του ελληνικού πληθυσμού στερείται βασικών υλικών αγαθών, ενώ διευρύνεται το οικονομικό χάσμα μεταξύ νέων και ηλικιωμένων. Για την κατάρτιση του δείκτη κοινωνικής δικαιοσύνης ιδιαίτερη βαρύτητα έχει ο κίνδυνος της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ η παιδεία και η πρόσβαση στην αγορά εργασίας έχουν επίσης βαρύνουσα σημασία. Στον δείκτη λαμβάνονται, επίσης, υπ’ όψιν τα κριτήρια της κοινωνικής συνοχής, του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, της περιβαλλοντικής πολιτικής και της διαχείρισης δημοσίου χρέους.
Οι νέοι εργαζόμενοι φεύγουν από τον Νότο
H απόκλιση των οικονομιών μεταξύ του ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου εξακολουθεί να είναι μεγάλη, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε χώρες-μέλη όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Αν και έχει σημειωθεί ενίσχυση της απασχόλησης, τα κράτη-μέλη που επλήγησαν από την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη δεν έχουν καταφέρει ακόμα να μειώσουν τα οικονομικά βάρη που θα επωμισθούν οι επόμενες γενιές, σχολιάζει το Ινστιτούτο Bertelsmann Stiftung στην έκθεση για την Κοινωνική Δικαιοσύνη.
Δεν έχει επιτευχθεί μείωση του δημοσίου χρέους στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Κύπρο από το 2010. Η Γερμανία, αντίθετα, κατάφερε να το μειώσει κατά 13% στο 67,7% του ΑΕΠ την περίοδο 2010-16.
Σε επίπεδα υψηλότερα του 100% του ΑΕΠ ανέρχεται το δημόσιο χρέος της Ιταλίας, της Πορτογαλίας και της Κύπρου, ενώ της Ελλάδας φθάνει το 181,3% του ΑΕΠ. Η οικονομική προοπτική του ευρωπαϊκού Νότου επισκιάζεται από τη μετανάστευση των πιο ικανών νέων εργαζομένων.
Στην έκθεση για την κοινωνική δικαιοσύνη αναφέρεται και η ανάγκη εφαρμογής μεταρρυθμίσεων σε ό,τι αφορά τις συνθήκες διαβίωσης των ηλικιωμένων για να αποφευχθεί η επιδείνωσή τους. Στην Εσθονία, στη Λετονία, στη Λιθουανία και στην Κροατία διαπιστώνει κανείς τις επιπτώσεις που μπορεί να προκληθούν από την κακή διαχείριση των συνταξιοδοτικών συστημάτων. Σε αυτές τις χώρες έχει αυξηθεί ο πληθυσμός των ανθρώπων άνω των 65 ετών που κινδυνεύουν από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό.