Ομοιότητες ανάμεσα στον τραπεζικό κλάδο της Κίνας σήμερα και στον τραπεζικό κλάδο των ΗΠΑ πριν από το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-2009 διαπιστώνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), προειδοποιώντας για τη μετακύλιση κινδύνων στην παγκόσμια οικονομία. Καλεί, μάλιστα, τις κινεζικές τράπεζες να ενισχύσουν την κεφαλαιακή βάση τους περισσότερο απ’ ό,τι απαιτούν τα διεθνή κριτήρια που περιλαμβάνονται στο κανονιστικό πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙΙ. Στα τέλη του 2016, το ενεργητικό των τραπεζών αναλογούσε σχεδόν στο 310% του κινεζικού ΑΕΠ, αναφέρεται στην έκθεση του Ταμείου, που επικεντρώνεται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κίνας. Το ενεργητικό του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού κλάδου, συμπεριλαμβανόμενων των τραπεζών και των περιφερειακών πιστωτικών ιδρυμάτων, έχει διογκωθεί από το 263% του ΑΕΠ το 2011 στο 467% το 2016.
Νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Κίνα υπερδανείστηκαν από τις τράπεζες τα τελευταία χρόνια, όταν άρχισε να αναπτύσσεται η μεσαία τάξη στα μεγάλα αστικά κέντρα. Μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η αύξηση του χρέους των επιχειρήσεων στο 165% του ΑΕΠ. Το χρέος των νοικοκυριών είναι συγκριτικά χαμηλότερο, αλλά έχει αυξηθεί κατά 15% ως προς το ΑΕΠ την τελευταία πενταετία. Τα «παραδοσιακά» δάνεια αντιστοιχούν σε ποσοστό χαμηλότερο του 50% του ενεργητικού των τραπεζών, ενώ έχουν γίνει δημοφιλείς εναλλακτικές μορφές πίστωσης, όπως τα ομόλογα και τα κεφάλαια «κλειστού τύπου» (closed-end funds). Σημειωτέον ότι η αγορά ομολόγων στην Κίνα έχει εξελιχθεί στην τρίτη μεγαλύτερη του κόσμου.
Το Πεκίνο επιθυμεί να μετατοπίσει το κέντρο βάρος της εγχώριας οικονομίας από τις εξαγωγές στην παροχή υπηρεσιών και την κατανάλωση στο εσωτερικό της χώρας. Σήμερα, όπως επισημαίνει το ΔΝΤ, η αναλογία πιστώσεων ως προς το ΑΕΠ είναι υψηλότερη κατά 25% από τη μακροπρόθεσμη τάση, δηλαδή συγκριτικά με τον μέσον όρο σε βάθος χρόνου. Είναι πολύ υψηλό ποσοστό συγκριτικά με τα διεθνή δεδομένα και παραπέμπει σε καταστάσεις του παρελθόντος, όταν ήταν υψηλός ο χρηματοπιστωτικός κίνδυνος – γι’ αυτό και οι επισημάνσεις του Ταμείου για τις ομοιότητες του κινεζικού χρηματοπιστωτικού κλάδου με την κατάσταση πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση.
Στην αξιολόγηση του ΔΝΤ συμπεριλήφθηκαν στρες τεστ για την κεφαλαιακή επάρκεια των 33 τραπεζών της Κίνας.
Από αυτά τα στρες τεστ, τα οποία είναι ασκήσεις προσομοίωσης σε σειρά δυσμενών σεναρίων για την οικονομία και τις αγορές, προέκυψε ότι 27 κινεζικές τράπεζες είναι κεφαλαιακά ανεπαρκείς για να αντεπεξέλθουν σε άκρως δυσμενείς συνθήκες. Επαρκή κεφάλαια διαθέτουν οι τέσσερις μεγαλύτερες κρατικές τράπεζες: η Industrial & Commercial Bank of China, η China Construction Bank, η Bank of China και η China Development Bank. Το ΔΝΤ επαινεί τις εποπτικές αρχές, διότι έχει θέσει σε προτεραιότητα τη σταθερότητα του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού κλάδου και έχουν εφαρμόσει τα κριτήρια της Βασιλείας ΙΙΙ για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Τόνισε, ωστόσο, ότι θα πρέπει να επιβληθούν αυστηρότερα κριτήρια για τις κινεζικές τράπεζες.
Η συσσώρευση τραπεζικών δανείων σε παραδοσιακούς κλάδους της κινεζικής οικονομίας συμπίπτει με την εξασθένιση των ρυθμών παραγωγικότητας. Τα δάνεια στον κλάδο υποδομής, στον κατασκευαστικό κλάδο και στα ακίνητα έχουν υποχωρήσει ως ποσοστά των συνολικών πιστώσεων, αλλά έχει δοθεί χρηματοδότηση από άλλα «κανάλια», όπως προαναφέραμε. Ετσι, διατηρείται το παλαιό μοντέλο της οικονομίας και υπονομεύεται η παραγωγικότητα της οικονομίας, τονίζει το Ταμείο.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των «παραδοσιακών τραπεζών», παράλληλα, δεν απεικονίζουν όλο το μέγεθος του πιστωτικού κινδύνου, επειδή πολλές πιστώσεις δεν έχουν χορηγηθεί μέσω εμπορικών τραπεζών και δεν φαίνονται στους ισολογισμούς τους. Μεγαλύτερο ρόλο στον δανεισμό την τελευταία πενταετία έχουν διαδραματίσει τα μη τραπεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα οποία παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες και πιστώσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι το ποσοστό των τεσσάρων μεγάλων κινεζικών κρατικών τραπεζών έχει παραμείνει σταθερό ως προς το ΑΕΠ.