Στην Ευρώπη συντελείται ριζική μεταβολή του πολιτικού χάρτη. Ξεκίνησε με αφορμή την οικονομική κρίση στις χώρες της Περιφέρειας, και τώρα, πολύ περισσότερο και πολύ πιο δραματικά, εξελίσσεται με άξονα το μεταναστευτικό πρόβλημα στις χώρες του κέντρου της Ευρώπης, όπου το παραδοσιακό και πανίσχυρο άλλοτε κομματικό σύστημα αποδομείται. Πρόκειται για μία πολιτική αλλαγή κρίσιμη, που αποκτά, δυστυχώς, μήνα με τον μήνα δυναμική και μπορεί να επιφέρει απρόβλεπτες τούτη την ώρα συνέπειες για τη σταθερότητα, τη συνοχή και την οικονομική προοπτική της Ευρώπης.
Γυρίζει ο κόσμος τούμπα; Πιθανόν. Ακόμη και αν εξαιρέσουμε το κραυγαλέο φαινόμενο Τραμπ στις ΗΠΑ, υπάρχουν πολλές ανατροπές και στην Ευρώπη και πολλά χαρακτηριστικά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν μια στροφή 180 μοιρών. Καταστάσεις που ήταν απίθανο να περιγράψει κανείς για τη Γηραιά Ηπειρο πριν από (μόλις) δέκα χρόνια, σήμερα είναι μια ζοφερή πραγματικότητα. Γεγονότα και συμπεριφορές, κοινωνικές και πολιτικές, οι οποίες δείχνουν μάλλον ότι το πρίσμα που βλέπαμε και ερμηνεύαμε έως τώρα τον κόσμο έχει έρθει τα πάνω κάτω. Θα ήταν αδύνατον, λοιπόν, να μην μεταφραστούν αυτά όλα στο κομματικό σύστημα, το οποίο αντικατοπτρίζει τις προσδοκίες ή τους φόβους των πολιτών, πράγματα που το ίδιο φροντίζει να αναπαράγει.
Υπάρχει αυτή τη στιγμή σαφής μετατόπιση του βάρους από το Κέντρο προς το δεξιό και άγριο άκρο του πολιτικού συστήματος. Υψώνεται μια εθνικιστική και λαϊκιστική ρητορική, η οποία, δυστυχώς, βρίσκει ανταπόκριση και βαθαίνει τη διαχωριστική γραμμή στην καρδιά της Ευρώπης, και αυτό είναι εξόχως ανησυχητικό.
Αμφισβητούνται ευθέως πλέον οι θεμελιώδεις αξίες, όπως η ανοικτή κοινωνία, η δημοκρατία, η αλληλεγγύη και το κράτος δικαίου, πάνω στις οποίες πάτησε, ειρήνευσε και προόδευσε η Ευρώπη και ολόκληρη η Δύση. Και μαζί με αυτές τις αξίες, επακόλουθο είναι, αμφισβητούνται και αποδοκιμάζονται και οι κομματικές δυνάμεις που τις εξέφρασαν παραδοσιακά επί πολλές δεκαετίες.
Το σύστημα με την ακλόνητη σταθερά, πού ήταν τα κεντροδεξιά και (κυρίως) τα κεντροαριστερά κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία, σήμερα διαμελίζεται. Αυτός είναι ο τεράστιος κίνδυνος. Διότι στη θέση του δεν υπάρχει τούτη την ώρα καμία ουσιαστική ευρωπαϊκή απάντηση. Τίποτα ισχυρό, τίποτα σίγουρο. Ο εθνικισμός και η ξενοφοβία, δυστυχώς, κερδίζουν διαρκώς έδαφος, ακόμη και στις ευημερούσες οικονομικά χώρες. Αυτό είναι το επικίνδυνο. Στο παρά πέντε, για παράδειγμα, η Μέρκελ απέτρεψε την προηγούμενη εβδομάδα την κυβερνητική της κατάρρευση. Ουσιαστικά, η ανεπάρκεια του κέντρου των αποφάσεων στην Ευρώπη, να συνεννοηθεί την τελευταία δεκαετία και να ολοκληρώσει το ημιτελές ευρωπαϊκό οικοδόμημα, για να δώσει λύσεις στην οικονομική κρίση και εν συνεχεία στο μεταναστευτικό πρόβλημα που αναδεικνύεται στο μείζον καυτό ζήτημα, άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Ακόμα και ο φέρελπις Μακρόν, που τόσα πολλά είπε και πρότεινε για την αναβάθμιση της Ευρωζώνης, στο μεταναστευτικό μάλλον δεν λέει τίποτα… Συνθήκες δύσκολες όπως φαίνεται, με την ακροδεξιά Λεπέν να καιροφυλακτεί.
Πράγματι, αν βάλουμε τα γεγονότα σε μια σειρά, συνοψίζοντας, θα νιώσουμε έκπληκτοι με τις ανατροπές που σημειώθηκαν στον παραδοσιακό κομματικό χάρτη της Ευρώπης. Στη Γερμανία, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα βρίσκεται στην τρίτη γραμμή των προτιμήσεων του εκλογικού σώματος, έχοντας χάσει πάνω από το 50% των δυνάμεών του. Στην Αυστρία, όπου δεσπόζει ο συνασπισμός των εθνικιστικών και ακροδεξιών δυνάμεων (όπως ασφαλώς και στην Ουγγαρία, στην Πολωνία, στην Τσεχία), το Σοσιαλιστικό Κόμμα καταποντίστηκε. Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα ή στη Γαλλία, όπου τα κραταιά άλλοτε σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σχεδόν διαλύθηκαν, με ποσοστά κάτω του 10%. Στη Γαλλία είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μακρόν εξελέγη πρόεδρος χωρίς να έχει την υποστήριξη κανενός κόμματος. Ακόμη και στη μεγάλη επίσης Ιταλία, που ήταν υπόδειγμα κάποτε της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, το παραδοσιακό σύστημα κονιορτοποιήθηκε και στην κυβέρνηση αναδείχθηκε ένα απειλητικό ακροδεξιό-λαϊκιστικό συνονθύλευμα. Απίστευτο πράγμα!