Οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι προοδευτικές χώρες υφίστανται συνεχώς πίεση. Τους τελευταίους μήνες, τρεις φυσιογνωμίες του προοδευτικού κόσμου με διεθνή φήμη υπεραμύνθηκαν των προοδευτικών αξιών σε δημόσιες ομιλίες. Ο βαθύπλουτος επενδυτής Τζορτζ Σόρος και ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν έθιξαν τα σημερινά δεινά της Ε.Ε. και το διαφαινόμενο μέλλον της. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, έθεσε περισσότερο παγκόσμια ζητήματα.
Ο 87χρονος Σόρος ήταν ο λιγότερο αισιόδοξος. «Η Ε.Ε. διέρχεται υπαρξιακή κρίση», τόνισε τον Μάιο και πρόσθεσε «ό,τι μπορούσε να πάει στραβά, έχει πάει στραβά». Ο υπαρξιακός κίνδυνος που διατρέχει η Ευρώπη «δεν είναι πλέον λόγια… είναι η σκληρή πραγματικότητα», τόνισε ο Σόρος. Η εμμονή με τη λιτότητα έχει μετατρέψει τις πλούσιες χώρες, ιδιαιτέρως τη Γερμανία, σε δανειστές, και όσες έχουν προβλήματα, ιδιαιτέρως Ελλάδα και Ιταλία, σε οφειλέτες. Είναι πλέον «μια σχέση άνιση και χωρίς συναίνεση». Ο Ούγγρος Σόρος διασύρεται στη χώρα του από την κυβέρνηση της οποίας ηγείται ο ακροδεξιός Βίκτορ Ορμπαν.
Ο Μακρόν μίλησε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Απρίλιο. Προειδοποίησε ότι «επανεμφανίζεται ένα είδος ευρωπαϊκού εμφυλίου καθώς οι εθνικοί μας εγωισμοί φαίνονται πιο σημαντικοί από όσα μας ενώνουν, ενώ οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι φέρνουν την Ευρώπη αντιμέτωπη με μια ευθύνη που αυξάνεται μέρα με τη μέρα». Η πεποίθηση του Μακρόν ότι η Ε.Ε. πρέπει είτε να ενοποιηθεί πραγματικά είτε να διαλυθεί, δεν βρήκε παρά ελάχιστους υποστηρικτές στην Ε.Ε. Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, έχει δηλώσει πως η Ε.Ε. μπορεί να τηρήσει τις υποσχέσεις της μόνον αν οι χώρες-μέλη της είναι αρκετά ισχυρές για να διατηρήσουν την εθνική τους ταυτότητα. Στη Γερμανία οι ψηφοφόροι ανησυχούν για το κόστος των μεταρρυθμίσεων που προτείνει ο Μακρόν. Η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ έχει υποστεί πλήγμα, καθώς το κόμμα της αποδυναμώθηκε στις εκλογές και είναι αναγκασμένη να είναι πιο προσεκτική.
Ο Ομπάμα μιλούσε στο Γιοχάνεσμπουργκ για την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του Νέλσον Μαντέλα. «Μια ολόκληρη γενιά μεγάλωσε σε έναν κόσμο που από πολλές απόψεις γινόταν διαρκώς πιο ελεύθερος, πιο υγιής, πιο πλούσιος, λιγότερο βίαιος και πιο ανεκτικός». Σε αυτό το σημείο ένιωθε κανείς πως η ομιλία Ομπάμα πλησίαζε σε ένα «όμως». Η υπόσχεση ενός καλύτερου κόσμου, τόνισε, αποδυναμώνεται τώρα.
Φτώχεια, διακρίσεις, βία – όλα παραμένουν και συχνά αυξάνονται όπως και η ανισότητα. Οι ελίτ είναι πολύ πιο αποκομμένες από την πλειονότητα, η αλληλεγγύη μεταξύ χωρών εξανεμίζεται, η απληστία που οδήγησε στην τραπεζική κρίση του 2008 έχει ενσπείρει καχυποψία για κάθε είδους εξουσία: πολιτική, οικονομική, επιχειρηματική.
Στην Ευρώπη ελλοχεύει μια γεωπολιτική καταστροφή που διαλύει τους δεσμούς συνεργασίας, κατακερματίζει το ΝΑΤΟ και ενθαρρύνει τον επεκτατισμό των Ρώσων και των Κινέζων. Και οι οικονομίες που καταστρέφονται εξωθούνται να επιστρέψουν στα εθνικά τους νομίσματα και να δουν μισθούς, συντάξεις και επενδύσεις να μειώνονται. Αυτές οι τρεις προφητείες καταστροφής διαψεύδουν μια εσφαλμένη πεποίθησή μας: πως οι ηγεσίες μας θα μεριμνήσουν ώστε να εξακολουθήσουμε να ζούμε και να εργαζόμαστε εν ειρήνη και σχετική ευημερία. Οι προφητείες τους μας προειδοποιούν πως αυτό δεν ισχύει πια.