Αρχίζουν σύντομα οι διαπραγματεύσεις για τον επόμενο προϋπολογισμό της Ιταλίας. Οι διαμάχες για τη δημοσιονομική πολιτική της μεσογειακής χώρας θα κλιμακωθούν τις επόμενες εβδομάδες. Οι συζητήσεις ανάμεσα στα κυβερνητικά στελέχη και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ενταθούν. Σχολιαστές και επενδυτές θα ελέγχουν προσεκτικά τις προτάσεις της χώρας για τα επίπεδα του ελλείμματος και του χρέους της.
Υψηλόβαθμα στελέχη της ιταλικής κυβέρνησης προειδοποιούν τις χρηματαγορές της χώρας για επικείμενη «επίθεση». Αλλοι πολιτικοί έφθασαν στο σημείο να ζητήσουν την προετοιμασία ενός σχεδίου Β για την έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ.
Οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης παρακολουθούν την κατάσταση προσεκτικά. Την Παρασκευή, ο οίκος Fitch υποβάθμισε την προοπτική της Ιταλίας από σταθερή σε αρνητική. Ο οίκος Moody’s θα ανακοινώσει τις εκτιμήσεις του σε λίγες εβδομάδες και το ίδιο θα κάνει τον Οκτώβριο η Standard & Poor’s. Αν ακολουθήσει περαιτέρω υποβάθμιση της χώρας, θα έχει αντίκτυπο στο κόστος δανεισμού του ιταλικού δημοσίου αλλά και των ιταλικών επιχειρήσεων.
Η κατάσταση θυμίζει τον Αύγουστο του 2011, όταν η κρίση χρέους της Ελλάδας μεταδόθηκε σε όλη την Ευρωζώνη. Αυτή τη φορά, πάντως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Πρώτον, οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ιταλικής, έχουν πλήρη επίγνωση των κινδύνων. Το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών θα μεριμνήσει ώστε ο νέος προϋπολογισμός να είναι αποδεκτός από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στα τέλη Σεπτεμβρίου θα παρουσιάσει στο Κοινοβούλιο έγγραφο που θα εκθέτει το σύνολο των δαπανών και των εσόδων για το επόμενο έτος. Είναι απίθανο να αφήνει περιθώρια για δημοσιονομικές ασωτίες. Στελέχη των υπουργείων αναγνωρίζουν πως το χρέος της Ιταλίας, που ανέρχεται στο 130% του ΑΕΠ, δεν θα μειωθεί σύντομα. Οι επενδυτές, όμως, θα επικεντρωθούν κυρίως στο κατά πόσον είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμο και όχι στις βραχυπρόθεσμες εξελίξεις.
Δεύτερον, η ευρωπαϊκή οικονομία είναι ισχυρότερη από το 2011, ιδιαιτέρως σε χώρες της λεγόμενης περιφέρειας. Ισπανία και Πορτογαλία σημειώνουν ανάπτυξη, ενώ η Ιταλία ανακάμπτει από την παρατεταμένη κρίση της. Χάρη στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις, η ανταγωνιστικότητα της Ιταλίας και το επιχειρηματικό περιβάλλον της έχουν βελτιωθεί.
Τρίτον, το τραπεζικό σύστημα έχει σε μεγάλο βαθμό υπερβεί τα προβλήματα που είχε παλαιότερα. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν μειωθεί από τα 86 δισ. ευρώ, στα οποία ανήλθαν τον Δεκέμβριο του 2016, στα 41 δισ. ευρώ. Οι γενναιόδωρες φοροαπαλλαγές έχουν στρέψει πολύ περισσότερες εγχώριες αποταμιεύσεις στην πραγματική οικονομία. Οι αγορές κεφαλαίου και ο κλάδος των διαχειριστών κεφαλαίου έχουν αυξηθεί και ενισχυθεί.
Τέλος, τόσο οι ευρωπαϊκοί όσο και οι εθνικοί θεσμοί είναι πολύ πιο θωρακισμένοι από το 2011 ώστε να αποτρέψουν μια κρίση. Η Ευρωζώνη έχει σημειώσει πρόοδο στη θέσπιση της τραπεζικής ένωσης και της ένωσης των αγορών κεφαλάιου. Σε περίπτωση ακραίας οικονομικής πίεσης, η Ευρωζώνη διαθέτει μεγάλο οπλοστάσιο δημοσιονομικών και νομισματικών εργαλείων για να περιορίσει τα προβλήματα σε μια χώρα και να αποτρέψει τη διάδοσή τους στις άλλες. Προκειμένου, όμως, να ενεργοποιήσει αυτούς τους μηχανισμούς, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να συνεργασθούν. Πρέπει να συνεργαστεί και η χώρα που θα λάβει βοήθεια.
Τις επόμενες εβδομάδες, ορισμένοι επενδυτές θα επιδιώξουν να προστατευθούν από τον κίνδυνο, ενώ κάποιοι άλλοι θα διαβλέψουν νέες ευκαιρίες. Είναι, πάντως, σημαντικό να επικεντρωθούν στα θεμελιώδη μακροοικονομικά μεγέθη, να κωφεύσουν στις φημολογίες και να θυμούνται ότι υπάρχουν θεσμοί και διαδικασίες που δεν υπήρχαν στην προηγούμενη κρίση του ευρώ. Ο δρόμος μπορεί να είναι ακόμη δύσβατος, αλλά είναι χαρτογραφημένος.