Υπερέβη χθες τις προσδοκίες της αγοράς η Τράπεζα της Τουρκίας αυξάνοντας τα επιτόκια της τουρκικής λίρας στο 24% από το 17,75%, τολμώντας μια αύξησή τους μεγαλύτερη από 5%. Η σαφώς καθυστερημένη κίνηση της κεντρικής τράπεζας οδήγησε σε άνοδο την τουρκική λίρα κατά 5,3%, διαμορφώνοντας την ισοτιμία στις 6,11 λίρες ανά δολάριο. Το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης σημείωσε άνοδο 1,1%, με τον τραπεζικό κλάδο να καταγράφει κέρδη 4,2%. Αλλά ήταν αναμενόμενη (η κίνηση), καθώς δόθηκαν προ ημερών τα τελευταία στοιχεία που φέρουν τον πληθωρισμό της Τουρκίας να εγγίζει το 18%, αναγκάζοντας την κεντρική τράπεζα να προαναγγείλει αλλαγή πλεύσης στη νομισματική πολιτική. Οικονομολόγοι και επενδυτές προεξοφλούσαν, έτσι, τη χθεσινή απόφαση με τις προβλέψεις να συγκλίνουν σε αύξηση των επιτοκίων στο 22%.
Η κίνηση καθησυχάζει τους επενδυτές, που επί μήνες εξέφραζαν ανησυχία για το διευρυνόμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της γειτονικής χώρας και τον επίμονα διψήφιο πληθωρισμό της. Διαμηνύει, άλλωστε, πρώτη φορά έπειτα από μήνες πως η Τράπεζα της Τουρκίας μπορεί να αποφασίζει ανεξάρτητα από τις πολιτικές πιέσεις του Τούρκου προέδρου, που την εμπόδιζαν να στηρίξει το νόμισμα της χώρας και να αναχαιτίσει τον πληθωρισμό. Οπως σχολίασε στους Financial Times ο Μπρετ Ντίμεντ, αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην Aberdeen Standard Investments, η χθεσινή απόφαση της κεντρικής τράπεζας εγκαινιάζει μια «σταδιακή ανάκαμψη της αξιοπιστίας της». Κι αυτό γιατί ο Ταγίπ Ερντογάν έχει θέσει σε προτεραιότητα τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Εχει για τον λόγο αυτό χαρακτηρίσει τον εαυτό του «εχθρό των επιτοκίων» και έχει επίμονα προσπαθήσει να αποφύγει την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης, που αναπόφευκτα θα επιφέρει το υψηλότερο κόστος του δανεισμού.
Είναι, πάντως, σαφές πως μετά την τελευταία άνοδο του πληθωρισμού η κεντρική τράπεζα δεν είχε άλλα περιθώρια. Αν δεν προχωρούσε σε αύξηση των επιτοκίων, θα άφηνε τη λίρα εκτεθειμένη σε νέες πιέσεις και θα διακινδύνευε μια σοβαρή τραπεζική κρίση στη χώρα. Από την αρχή του χρόνου το νόμισμα της Τουρκίας έχει χάσει πάνω από το 38% της αξίας του. Εκτός από τη ραγδαία μείωση της αγοραστικής δύναμης των Τούρκων, η θεαματική αυτή υποτίμηση έχει φέρει σε δυσχερή θέση τις τουρκικές τράπεζες όπως και πολλές τουρκικές επιχειρήσεις που έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα και δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Η αύξηση των επιτοκίων της τουρκικής λίρας αναμένεται να έχει αντίκτυπο πολύ πέραν των συνόρων της Τουρκίας, που θεωρείται η πλέον ευάλωτη από τις αναδυόμενες αγορές εξαιτίας της μεγάλης εξάρτησής της από το ξένο κεφάλαιο. Γι’ αυτό και η οικονομία της βρίσκεται σε περιδίνηση εδώ και μήνες και οι κραδασμοί της συμπαρασύρουν άλλες αναδυόμενες αγορές, επιδεινώνοντας τα δικά τους δεινά. Το ειδικό βάρος της τουρκικής οικονομίας αντανακλά το γεγονός ότι προσείλκυσε τόσο το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Οπως σχολιάζει η βρετανική εφημερίδα Financial Times, τα βλέμματα ήταν χθες στραμμένα στην Αγκυρα την ίδια στιγμή που αναμενόταν να ανακοινώσουν τις αποφάσεις τους η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Αγγλίας.
Συμβιβασμός Ερντογάν
Λίγες ώρες προτού ανακοινώσει η Τράπεζα της Τουρκίας την αύξηση των επιτοκίων, ο Τούρκος πρόεδρος επανέλαβε δημοσίως την αντίθεσή του στα υψηλά επιτόκια τα οποία έχει χαρακτηρίσει «μητέρα όλων των δεινών».
Επανέλαβε, επίσης, τις γνώριμες ανορθόδοξες απόψεις του για τη σχέση των επιτοκίων με τον πληθωρισμό. «Αν λέτε ότι ο πληθωρισμός είναι η αιτία και τα επιτόκια το αποτέλεσμα, τότε δεν ξέρετε τι γίνεται», σχολίασε μιλώντας σε επιχειρηματικό συνέδριο. Στο παρελθόν έχει επανειλημμένως προκαλέσει θυμηδία μεταξύ οικονομολόγων υποστηρίζοντας ότι τα επιτόκια είναι αυτά που ευθύνονται για τον πληθωρισμό. Σε ό,τι αφορά την πτώση που έχει σημειώσει η τουρκική λίρα τους τελευταίους μήνες, την έχει επανειλημμένως αποδώσει σε οικονομικό πόλεμο από ξένα κέντρα που διασπείρουν «ψευδείς ειδήσεις». Χθες απέδωσε τον υψηλό πληθωρισμό σε εσφαλμένες επιλογές της κεντρικής τράπεζας.
Επέκρινε, άλλωστε, ορισμένες ιδιωτικές τουρκικές τράπεζες που έχουν υιοθετήσει επιτόκια χορηγήσεων 50%. «Πώς μπορεί να επενδύσει ο ιδιωτικός τομέας με τέτοια υψηλά επιτόκια;» αναρωτήθηκε και προσέθεσε πως τέτοιου είδους περιθώρια κέρδους έχουν μόνον ο μεγαλέμποροι ναρκωτικών.