Οι ασιατικές χρηματιστηριακές αγορές έχουν χάσει πάνω από 4,9 τρισ. δολάρια από τις αρχές του έτους, η Wall Street διέγραψε όλα τα φετινά κέρδη της και τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια κατρακύλησαν στο χαμηλό των τελευταίων 21 μηνών. Αυτήν την εβδομάδα, οι αντοχές των επενδυτών δοκιμάστηκαν από πολλαπλούς παράγοντες.
Η χθεσινή άνοδος των χρηματιστηρίων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ ήταν διορθωτική σε ένα περιβάλλον μεγάλης αβεβαιότητας και απότομων διακυμάνσεων. Μία ημέρα πριν, την Τετάρτη, ο δείκτης Nasdaq έχασε 4,6% και ο S&P 500 απώλεσε πάνω από το 3% της αξίας του.
Ο λαϊκισμός και η οικονομική εσωστρέφεια κυριαρχούν σε πολλές γωνίες του κόσμου, από τις ΗΠΑ και την Ιταλία ή τη Βρετανία μέχρι την Τουρκία, απειλώντας να ανατρέψουν ισορροπίες δεκαετιών. Αυτόν τον μήνα οι ανησυχίες των επενδυτών κορυφώθηκαν έπειτα από μια αλληλουχία γεγονότων που επιβεβαίωσαν την πολυπλοκότητα του διεθνούς πολιτικού και οικονομικού τοπίου. Ο Οκτώβριος ξεκίνησε δυσάρεστα από την προς τα κάτω αναθεώρηση των προβλέψεων για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), αναγνωρίζοντας ως μεγαλύτερο κίνδυνο την πολιτική εμπορικού προστατευτισμού της κυβέρνησης Τραμπ. Η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας το γ΄ τρίμηνο στο χαμηλό δεκαετίας επιβεβαίωσε τους φόβους για τις επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο. Πλήγματα από την πολιτική προστατευτισμού του Λευκού Οίκου διαφαίνονται και στην κερδοφορία των αμερικανικών πολυεθνικών. Χαρακτηριστικό, αλλά όχι μεμονωμένο, είναι το παράδειγμα της Caterpillar. Η μετοχή του ομίλου υποχώρησε την Τρίτη κατά 7,5% αφού προειδοποίησε για αύξηση του κόστους παραγωγής και μεταφοράς λόγω των δασμών που έχει επιβάλει η κυβέρνηση Τραμπ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου.
Τον Οκτώβριο ανέβηκαν, επίσης, οι τόνοι στην αντιπαράθεση Ρώμης και Βρυξελλών για τον προϋπολογισμό της Ιταλίας το 2018. Η αύξηση του στόχου για το δημοσιονομικό έλλειμμα από τη Ρώμη και η απόρριψη του προϋπολογισμού της Ιταλίας από τις Βρυξέλλες πυροδότησαν φόβους για νέα κρίση στην Ευρωζώνη. Σε μεγάλες απώλειες οδηγήθηκαν οι τραπεζικές μετοχές της Ιταλίας και σε άνοδο οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της χώρας, καθώς είναι διάχυτος ο φόβος μιας υποβάθμισης του δημόσιου χρέους στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης. Μία ακόμη παράμετρος αστάθειας στην Ευρώπη είναι οι άκαρπες διαπραγματεύσεις μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών για τις σχέσεις Βρετανίας – Ε.Ε. στη μετά Brexit εποχή.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη για τους επενδυτές διότι οι κεντρικές τράπεζες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη εγκαταλείπουν τη χαλαρή νομισματική πολιτική που επικρατούσε επί σειρά ετών μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2009. Αν και αναμενόταν η αναδίπλωση των μέτρων πολιτικής χαλάρωσης και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οι αγορές είχαν συνηθίσει στην άφθονη ρευστότητα και το μηδενικό κόστος δανεισμού που προσέφερε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) και αργότερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ηδη έχουν σημειωθεί μεγάλες εκροές κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές, καθώς επενδυτές βλέπουν εκεί αύξηση εξυπηρέτησης του ομολογιακού χρέους που έχει εκδοθεί σε δολάρια. Ενώ φάνηκε να εξομαλύνονται οι πιέσεις στην τουρκική λίρα μετά την απελευθέρωση του Αμερικανού πάστορα Μπράνσον, το νόμισμα σημείωσε εκ νέου απώλειες μέσα στην εβδομάδα από τις εντάσεις μεταξύ Αγκυρας και Ριάντ αλλά και της γενικευμένης πολιτικής και οικονομικής αστάθειας που αποπνέει το καθεστώς του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Επιρρεπείς σε κραδασμούς είναι, τέλος, οι αγορές και λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων. Οι αγορές του πετρελαίου βάλλονται πανταχόθεν. Επιμένει η αβεβαιότητα για την παγκόσμια προσφορά πετρελαίου από την επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων εις βάρος του Ιράν στις αρχές Νοεμβρίου.