Οι διαχωριστικές γραμμές στον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης έχουν αλλάξει και αυτή είναι μια νέα πραγματικότητα την οποία πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη. Τα στρατόπεδα των μεγάλων δυνάμεων, που θα αναμετρηθούν για τα ποσοστά των ψήφων και τα κλειδιά των μηχανισμών εξουσίας, δεν διακρίνονται πλέον μεταξύ της Δεξιάς και της Αριστεράς, με βάση τις κοσμοαντιλήψεις που εκφράζουν. Χωρίζονται κάθετα, μεταξύ των υποστηρικτών της Ευρώπης από τη μια και των πολέμιων της Ευρώπης από την άλλη. Και αυτό το ρήγμα, που διχάζει και παραλύει τις ευρωπαϊκές εξελίξεις (βλέπε π.χ. τώρα Ιταλία), θα αποτυπωθεί αναμφίβολα στις προσεχείς ευρωεκλογές. Ποιο είναι το πιο επικίνδυνο όμως στοιχείο της όλης υπόθεσης; Οτι οι δυνάμεις που αντιμάχονται την ευρωπαϊκή προοπτική στην ουσία αρνούνται τη δημοκρατία, στρέφονται κατά του κράτους δικαίου, πολεμούν κάθε έννοια ανοικτής κοινωνίας. Αντιστρατεύονται δηλαδή τις ίδιες τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρώπης και έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό αλληλεγγύης, συνεργασίας και προόδου, που οικοδομήθηκε μετά τον πόλεμο.
Η δημοκρατία είναι προϋπόθεση της Ευρώπης, αυτός είναι ο θεμελιώδης κώδικας και το βασικό εργαλείο εξέλιξης. Η Ευρώπη είναι ένα δημοκρατικό συμβόλαιο ειρήνης, συνοχής και ανάπτυξης. Είναι ένα πολιτικό μοντέλο και αυτό το μοντέλο είναι που απειλείται σήμερα θανάσιμα, όσο και εάν ακούγεται κλισέ.
Κινδυνεύει όντως να διαλυθεί από το διογκούμενο κύμα του αυταρχισμού, του εθνικισμού και του λαϊκισμού, που αναπτύσσεται από την περιφέρεια έως το κέντρο της Ευρώπης, με κορυφαίο αρνητικό πρωταγωνιστή τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Ορμπαν, ο οποίος αμφισβητεί και πολεμά εντέχνως τα πάντα.
Στην ουσία αποδομεί κάθε δημοκρατική αξία. Ασκεί έναν τρομακτικά ασφυκτικό έλεγχο σε κάθε κέντρο και ανεξάρτητη αρχή εξουσίας στη χώρα του, αυθαιρετεί και μεταδίδει με θόρυβο αυτό το μήνυμα. Ελέγχει απόλυτα πλέον τη Δικαιοσύνη, την Παιδεία, τις τράπεζες, τον Τύπο, την Εκκλησία και πάει λέγοντας. Το φαινόμενο Ορμπαν είναι ένα αντι-μοντέλο, σε σχέση με τα ευρωπαϊκά κεκτημένα, το οποίο όμως βρίσκει μιμητές σε αρκετές χώρες και αυτό είναι το άκρως επικίνδυνο.
Το επισημαίνουμε με έμφαση ενόψει των ευρωεκλογών, με δεδομένο ότι θα σηκώσουν ψηλά τους τόνους και τις σημαίες τους τούς επόμενους μήνες.
Εάν λοιπόν οι αντιευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις αποσπάσουν συνολικά ένα ποσοστό της τάξης του 40% μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο, πράγμα που δεν αποκλείουν οι ειδικοί των προβλέψεων, αντιλαμβάνεται κανείς ότι το θέμα της διακυβέρνησης της Ευρώπης γίνεται ακόμη πιο δύσκολη υπόθεση. Πολύ δε περισσότερο με τη συσπείρωση των κυβερνήσεων που επιχειρεί να συμπτύξει σε μέτωπο ο Ορμπαν, από τον Σαλβίνι της Ιταλίας μέχρι τον Μοραβιέσκι της Πολωνίας, τις κυβερνήσεις της Σλοβακίας, της Τσεχίας, της Ρουμανίας κ.ο.κ. Το φαινόμενο δυστυχώς μπορεί να πάρει τη μορφή επιδημίας και να γενικευτεί ο «ορμπανισμός», η τοξικότερη όπως φαίνεται απειλή για τη δημοκρατία και τη συνοχή της Ευρώπης.
Αυτό είναι το μείζον θέμα σήμερα, περισσότερο και από την αποσταθεροποίηση που δημιουργεί η κόντρα με την Ιταλία για τον προϋπολογισμό, με δεδομένο ότι εκεί τη λύση εξισορρόπησης θα δώσουν μοιραία οι διεθνείς αγορές. Με τη δημοκρατία όμως, το κράτος δικαίου και τις άλλες ανθρωπιστικές αξίες τι γίνεται; Οι παραδοσιακές ηγεσίες της Ευρώπης παραμένουν πολιτικά αμήχανες, αδύναμες θα έλεγε κανείς να αντιδράσουν και να αντιστρέψουν τη φορά των πραγμάτων γρήγορα. Και αυτό είναι επίσης πολύ ανησυχητικό.
Ο Ορμπαν δουλεύει πιο μεθοδικά, δεν χάνει χρόνο. Ούτε δεξιά ούτε αριστερά, παίρνει το μεταναστευτικό πρόβλημα και την οικονομική κρίση και ανάβει το φιτίλι από τη μία άκρη στην άλλη. Στέλνει τα δικά του μηνύματα, γίνεται ο αντι-Μακρόν ή ο αντι-Μέρκελ ενόψει των πανευρωπαϊκών εκλογών. Δημιουργεί ένα προσωποπαγές κράτος επειδή –όπως λέει– αυτόν εξέλεξαν οι ψηφοφόροι, τα παραδείγματα τύπου Πούτιν ή Ερντογάν δηλαδή αναπαράγονται. Αλλά πού; Στην καρδιά της Ευρώπης!