Αντιμέτωπος με τη μεγαλύτερη πρόκληση των 15 ετών που βρίσκεται στο τιμόνι της Τουρκίας έρχεται ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά τα τελευταία στοιχεία για την οικονομία της γειτονικής χώρας. Εχοντας σημειώσει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη μεταξύ όλων των οικονομιών του G20, η τουρκική οικονομία συρρικνώνεται και πιθανότατα θα διολισθήσει σε ύφεση το επόμενο έτος.
Στη διάρκεια της περιόδου Ιουλίου – Σεπτεμβρίου το τουρκικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 1,1% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο. Η συρρίκνωση αντανακλά την κατάρρευση της ιδιωτικής κατανάλωσης που αντιπροσωπεύει τα 2/3 της τουρκικής οικονομίας. Αντανακλά επίσης τη ραγδαία επιβράδυνση ενός κεντρικού μοχλού ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας, του κατασκευαστικού κλάδου, του οποίου η δραστηριότητα μειώθηκε σχεδόν κατά το ήμισυ. Σε ετήσια βάση το τουρκικό ΑΕΠ αυξήθηκε μόλις κατά 1,6%. Κατέγραψε, έτσι, ραγδαία επιβράδυνση σε σύγκριση με το τρίτο τρίμηνο του 2017, οπότε αυξανόταν με τον θεαματικό ρυθμό του 11,5%.
Τα στοιχεία αφορούν την περίοδο του καλοκαιριού όταν σημείωσε θεαματική πτώση η τουρκική λίρα. Δέχθηκε τότε καίριο πλήγμα η αγοραστική δύναμη των Τούρκων όπως και η δυνατότητα των τουρκικών επιχειρήσεων να αποπληρώσουν τα δάνειά τους σε ξένο νόμισμα. Είναι ενδεικτικό ότι η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε στη διάρκεια του καλοκαιριού μόλις κατά 1,1% σε ετήσια βάση, όταν το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο είχε αυξηθεί κατά 6,4%. Η τουρκική λίρα είχε φτάσει τους θερινούς μήνες να καταγράφει υποτίμηση έως και 45% από την αρχή του έτους. Εκτοτε έχει ανακάμψει καθώς μεσολάβησε βελτίωση των σχέσεων της Αγκυρας με την Ουάσιγκτον, αλλά και μια επιθετική αύξηση των επιτοκίων από την Τράπεζα της Τουρκίας. Τα στοιχεία για το τουρκικό ΑΕΠ αποτελούν, πάντως, δυσεπίλυτο πρόβλημα τώρα για την Τράπεζα της Τουρκίας, που πέτυχε μεν μια ανάκαμψη του νομίσματος αλλά δεν κατόρθωσε να αναχαιτίσει τον πληθωρισμό. Η τουρκική λίρα έχει περιορίσει τις απώλειές της στο 28% από την αρχή του έτους, αλλά ο πληθωρισμός εξακολουθεί να καλπάζει και με τα τελευταία στοιχεία βρίσκεται τουλάχιστον στο 22%.
Ετσι, τα βλέμματα θα είναι στραμμένα στην κεντρική τράπεζα την Πέμπτη οπότε αναμένεται να ανακοινώσει τις αποφάσεις της για τη νομισματική της πολιτική. Μετά την αύξηση κατά 625 μονάδες βάσης που αποφάσισε τον Σεπτέμβριο, τα επιτόκια της τουρκικής λίρας βρίσκονται στο 24%.
Στην παρούσα φάση είναι, άλλωστε, δυσοίωνες οι προβλέψεις οικονομολόγων και διεθνών οργανισμών. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η τουρκική οικονομία θα αναπτυχθεί μόλις κατά 0,4% το επόμενο έτος σημειώνοντας σημαντική επιβράδυνση από την ανάπτυξη του 3,5% που υπολογίζεται ότι σημείωσε φέτος. Πολύ πιο απαισιόδοξες είναι, όμως, οι προβλέψεις του οίκου Moody’s Investors Service, που μιλάει για μείωση του τουρκικού ΑΕΠ κατά 2% όπως και του τραπεζικού ομίλου Citigroup που προβλέπει μείωσή του κατά 3,3%.
Σε δύσκολη θέση ο Ερντογάν
O συνδυασμός συρρίκνωσης του τουρκικού ΑΕΠ και υψηλού πληθωρισμού φέρνει σε δύσκολη θέση τον Τούρκο πρόεδρο που επανεξελέγη τον Ιούνιο υποσχόμενος τόνωση της οικονομίας και ευημερία για όλους. Δεδομένου ότι τον Μάρτιο πρόκειται να διεξαχθούν δημοτικές εκλογές, ο Τούρκος πρόεδρος έχει ζητήσει μείωση των επιτοκίων της λίρας για να βελτιωθεί η αγοραστική δύναμη του τουρκικού λαού. Οικονομικοί αναλυτές τονίζουν, όμως, πως μια χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής θα ήταν καταστρεπτική δεδομένου του δυσθεώρητου ύψους του πληθωρισμού. Μιλώντας στο Bloomberg ο Πιοτρ Μάτις, αναλυτής της Rabobank, τόνισε πως «μέχρις ότου σημειωθεί ουσιαστική βελτίωση στο μέτωπο του πληθωρισμού είναι σημαντικό να επιβεβαιώσει η κεντρική τράπεζα τη δέσμευσή της στην περιοριστική νομισματική πολιτική παρά τη ραγδαία επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας». Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις της Σελβά Ντεμιράλπ, καθηγήτριας Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κοτς της Κωνσταντινούπολης, που τόνισε στη Wall Street Journal ότι «δεν πρέπει να χαλαρώσουν τη νομισματική πολιτική αλλά να περιμένουν μια ουσιαστκή πτώση του δείκτη».