Στα προηγούμενα σημειώματα προς συζήτηση, είχαμε παρουσιάσει τους φιλόδοξους ετήσιους στόχους για την παραγωγικότητα της εργασίας. Η Ελλάδα θα πρέπει να θέσει ως στόχο να βελτιώσει τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής της παραγωγικότητας στο 1,5%, από ρυθμό 0,4% που έχει καταγράψει κατά μέσον όρο τα τελευταία 20 χρόνια. Οπως είχαμε κάνει με τον υπολογισμό του ρυθμού ανάπτυξης και του πληθωρισμού ανά τρίμηνο, όπως υπολογίζονται με βάση τον αποπληθωριστή ΑΕΠ, μπορούμε επίσης να υπολογίσουμε τη μεταβολή της παραγωγικότητας ανά τρίμηνο με βάση τις υποθέσεις που είχαμε κάνει για τη μεταβολή της παραγωγικότητας σε ετήσια βάση. Το να μπορούμε να υπολογίζουμε τη μεταβολή της παραγωγικότητας ανά τρίμηνο είναι χρήσιμο, διότι μας επιτρέπει να παρακολουθούμε την πρόοδο που επιτυγχάνεται καθώς η ΕΛΣΤΑΤ ενημερώνει ανά τρίμηνο του εθνικούς λογαριασμούς. Στο γράφημα 1 αποτυπώνεται η προκαταρκτική προσέγγιση για τον υπολογισμό των εξελίξεων στην παραγωγικότητα ανά τρίμηνο με βάση της ετήσιες προβλέψεις. Οι προβολές ανά τρίμηνο βασίζονται κυρίως στον ετήσιο ρυθμό μεταβολής ανά τρίμηνο όπως αυτός εφαρμόζεται στο αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Ωστόσο, επειδή το ΑΕΠ και η απασχόληση έχουν συμπεριφερθεί με ασυνήθιστο τρόπο τα τελευταία χρόνια (εξαιτίας της έκρηξης προσλήψεων στον δημόσιο τομέα), οδηγώντας έτσι σε αρνητικό ρυθμό μεταβολής της παραγωγικότητας, αναγκαστήκαμε να μεταβούμε, χρησιμοποιώντας την ευρετική μέθοδο, από τα στοιχεία του παρελθόντος με αρνητική μεταβολή της παραγωγικότητας, η οποία δεν είναι βιώσιμη, σε πιο κανονικό (προβλεπόμενο) ρυθμό μεσοπρόθεσμα. Πράγμα που σημαίνει πως η προβολή, παρά την εσωτερική συνοχή ως προς τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής της παραγωγικότητας, ενδέχεται να αποφέρει στοιχεία με έντονες μεταβολές για ορισμένα τρίμηνα του επόμενου έτους, προτού σταθεροποιηθούν τα στοιχεία σε ένα πιο ευκολονόητο μακροπρόθεσμο μοτίβο. Ο φιλόδοξος στόχος για ετήσια μεταβολή της παραγωγικότητας της εργασίας κατά 1,5% επιτυγχάνεται εδώ γύρω στο 2023.
Θυμηθείτε πως η παραγωγικότητα είναι το αποτέλεσμα δύο μεταβλητών, της παραγωγής και της απασχόλησης, οπότε θα είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε κάθε μεταβλητή ανεξάρτητα. Στο γράφημα 2 αποτυπώνεται το μεσοπρόθεσμο σενάριο (2023) με ένα δεδομένο που είχαμε χρησιμοποιήσει σε προηγούμενο σημείωμα, όπου είχαμε στοιχειοθετήσει πως η απασχόληση είχε αρχίσει να μεταβάλλεται με υψηλότερο ρυθμό από την παραγωγή στις πρώτες ημέρες διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Δεδομένου πως αυτή η πολιτική είναι μη βιώσιμη, πρέπει να περιλάβουμε σε οποιαδήποτε συνεκτική μεσοπρόθεσμη προοπτική πως θα υπάρξει αντιστροφή αυτής της διαδικασίας και πως ο ρυθμός μεταβολής της παραγωγής θα είναι και πάλι υψηλότερος από τον ρυθμό μεταβολής της απασχόλησης – οπότε και θα υπάρξει και πάλι θετικός ρυθμός μεταβολής της παραγωγικότητας.
Συνεπώς, εξετάζοντας το γράφημα 2, το διάστημα στο αριστερό τμήμα, μεταξύ της διακεκομμένης γραμμής που δείχνει τον (υψηλότερο) ρυθμό μεταβολής της απασχόλησης και της συνεχούς γραμμής που δείχνει τον (χαμηλότερο) ρυθμό μεταβολής της παραγωγής, αντιπροσωπεύει αρνητικό ρυθμό μεταβολής της παραγωγικότητας. Το διάστημα, στο δεξιό τμήμα του γραφήματος, μεταξύ των δύο γραμμών που αποτυπώνουν την (χαμηλότερη) απασχόληση και την (υψηλότερη) παραγωγή αντιπροσωπεύει την επιστροφή σε θετικό ρυθμό μεταβολής της παραγωγικότητας (δηλαδή στη συνήθη κατάσταση για μια υγιή οικονομία). Αν ενημερώσουμε τους τριμηνιαίους εθνικούς λογαριασμούς και την τριμηνιαία έρευνα αγοράς εργασίας με νέα στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ και δεν εντοπίσουμε ενδείξεις πως βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή η αντιστροφή, τότε ενδέχεται να μείνει στάσιμη η οικονομία, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί σοβαρότατο πρόβλημα. Ευτυχώς, φαίνεται προς το 2018 η παραγωγικότητα γίνεται και πάλι θετική. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται υπολογίστηκαν με βάση πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του 2018 με τον υπολογισμό των προβολών να γίνεται με τον τρόπο που περιγράψαμε ήδη.
Με αυτό το σημείωμα ολοκληρώνεται η εξέταση των τριμηνιαίων εθνικών λογαριασμών με ενημερώσεις μέχρι και το τέλος του τρίτου τριμήνου του 2018. Αφιερώσαμε πέντε σημειώματα αναλύοντας διαφορετικές πτυχές των πληροφοριών που περιλαμβάνονται σε αυτές τις τριμηνιαίες ενημερώσεις, γεγονός που αποδεικνύει τον πλούτο πληροφοριών που υπάρχει σε αυτά τα στοιχεία. Καθώς θα προκύπτουν νέες τριμηνιαίες ενημερώσεις, ο αναγνώστης/αναλυτής μπορεί να επαναλάβει τους υπολογισμούς που περιλαμβάνονται στα προηγούμενα πέντε σημειώματα ώστε να διαπιστώσει πώς εξελίσσεται η οικονομία και κατά πόσον παραμένει σε σωστή πορεία το πρόγραμμα για τη μείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους σε πιο βιώσιμο επίπεδο.
Στα δύο επόμενα σημειώματα, θα στρέψουμε την προσοχή μας σε ένα άλλο θέμα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την ελληνική οικονομία και αυτό είναι η ανάλυση των ιδιωτικοποιήσεων.
* Ο αρθρογράφος είναι ανεξάρτητος οικονομολόγος.