Οπως κάθε κοινωνική και οικονομική εκδήλωση, έτσι και η απονομή της Δικαιοσύνης σχετίζεται αναγκαία με ένα χρονικό πλαίσιο. Κριτήριο, λοιπόν, για την αξιολόγηση μιας δικαστικής απόφασης δεν μπορεί να μην αποτελεί και το αν εκδόθηκε σε εύλογο χρονικό διάστημα και το ίδιο ισχύει για τον χρόνο που διαρκεί η συνολική επίλυση μιας διαφοράς. Είναι τόσο παγιοποιημένες οι καθυστερήσεις στην Ελλάδα στον τομέα αυτό, ώστε δεν κάνουν εντύπωση στους δικηγόρους της πράξης ούτε τα ευρήματα του ΟΟΣΑ ότι ο χρόνος στην Ελλάδα είναι πενταπλάσιος από τον μέσον όρο των κρατών-μελών του.
Είναι όμως η μεγάλη διάρκεια της διαδικασίας ζήτημα που ορίζεται μόνον από τους δικαστικούς λειτουργούς; Εν μέρει ναι. Αυτό συμβαίνει όταν αναβάλλονται επανειλημμένως οι εκδικάσεις (κανόνας στο Συμβούλιο της Επικρατείας ή στα ποινικά δικαστήρια), όταν απορρίπτονται με το παραμικρό ως απαράδεκτα δικόγραφα (η Ελλάδα έχει καταδικαστεί επανειλημμένως για τον λόγο αυτόν, με το σκεπτικό της υπερβολικής τυπολατρίας από το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων), όταν το νέο σύστημα του προσδιορισμού δικασίμων στα πολιτικά δικαστήρια εντός 45 ημερών από το κλείσιμο του φακέλου δεν τηρείται και έχουμε επανέλθει στο παλιό σύστημα, με αποτέλεσμα μεγάλες καθυστερήσεις. Αυτή η παθολογία οφείλεται μεν και στη γενικότερη νοοτροπία που αγνοεί την οικονομική λογική των νομοθετικών διατάξεων και της εφαρμογής τους, πλην όμως από μόνη δεν ωφελεί η διαπίστωση.
Απαιτείται, πολύ εντονότερα από ό,τι γίνεται σήμερα, ο υλικοτεχνικός εκσυγχρονισμός των δικαστηρίων, η απαραίτητη σήμερα διαρκής εκπαίδευση σε θέματα ψηφιακά / ΙΤ, των λειτουργών της Δικαιοσύνης και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, πράγμα που εντάσσεται στα καθήκοντα της πολιτείας, αλλά και των λοιπών ενδιαφερομένων, ή και η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, όπου αυτό είναι απαραίτητο. Ιδιαίτερα είναι αναγκαία η ευρεία δημοσιότητα των καταστρεπτικών αποτελεσμάτων για την οικονομία, όχι (μόνο) με διαμαρτυρίες για τον προσδιορισμό δικασίμων στα διοικητικά δικαστήρια, π.χ. μετά 6 χρόνια (!), την καθυστέρηση έκδοσης αποφάσεων πάνω από 1,5 χρόνο, αλλά με συγκεκριμένα παραδείγματα επιχειρήσεων που έκλεισαν, προσωπικού και εθνικών πόρων που χάθηκαν εξαιτίας των καθυστερήσεων και της αδιαφορίας. Θα μπορούσε να γίνει σχετική μελέτη από τον ΙΟΒΕ και να δοθεί ευκαιρία σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και επαγγελματίες να ασχοληθούν με το «ταμπού» που λέγεται διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης.
Η στεγανοποίησή της από την κοινωνική ζωή δεν προστατεύει την αντικειμενικότητα και τη νομική ορθότητα των δικαστικών αποφάσεων, αλλά αντίθετα αυξάνει τη χαλαρότητα απέναντι στη μεγάλη αναγκαιότητα που υπάρχει σήμερα για ταχύτητα στην απονομή της Δικαιοσύνης, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητάς της. Τι να κάνει τη δικαίωσή του σε μια εμπορική διαφορά ένας επιχειρηματίας όταν αυτή έρθει μετά το κλείσιμο της επιχείρησής του;
* Ο κ. Ιωάννης Ρόκας είναι ομότιμος καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.