Πόσοι δεν έχουμε ονειρευτεί μια βόλτα με ιδιωτικό αεροσκάφος τη στιγμή που απλώς μας «άνοιξε η όρεξη» για έναν καφέ στην άλλη άκρη της Ευρώπης; Πόσοι δεν έχουμε θελήσει να πάρουμε μια μικρή γεύση της απόλυτης πολυτέλειας που προσφέρει ένα αεροσκάφος κομμένο και ραμμένο στα μέτρα μας; Κατά πάσα πιθανότητα, πολλοί. Λίγοι τα έχουν καταφέρει. Και ορισμένοι εξ αυτών το γεύτηκαν για λίγο. Η αγορά ενοικίασης ιδιωτικών αεροσκαφών αποτελεί μια niche αγορά, η οποία όμως θεωρείται καθιερωμένο τμήμα του οικοσυστήματος της αερομεταφοράς. Μπορεί να μην αφορά το πλήθος, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται αφορά περισσότερους από όσους νομίζαμε. Σε μια χώρα με πολλά νησιά και δεκάδες αεροδρόμια ανά την επικράτεια, θα περίμενε κανείς ότι τα ιδιωτικά αεροσκάφη «στοιβάζονται» στον ελληνικό εναέριο χώρο. Η πραγματικότητα όμως είναι λίγο πιο σύνθετη. Σε μια χώρα που πλήττεται εδώ και σχεδόν δέκα χρόνια από έντονη οικονομική ύφεση, πώς μπορεί να έχει επιβιώσει ένας τόσο ελίτ κλάδος; «Η πλειονότητα των ιδιοκτητών ιδιωτικών αεροσκαφών είναι εφοπλιστές και λιγότερο επιχειρηματίες. Η κρίση δεν άγγιξε τη ναυτιλία με αποτέλεσμα να μην έχει επηρεαστεί σημαντικά η οικονομική δυνατότητα των κατόχων τέτοιων αεροσκαφών», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Γιώργος Θεοδοσίου, managing director της executive travel που δραστηριοποιείται στην παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών ταξιδιού. Η οικονομική συγκυρία σαφώς και επηρέασε τον κλάδο (ναύλωσης ιδιωτικών αεροσκαφών) στη χώρα, αλλά κυρίως στο κομμάτι που αφορά τα επιχειρηματικά ταξίδια. Παλαιότερα οι επιχειρήσεις ναύλωναν ιδιωτικά αεροσκάφη για τη μεταφορά των στελεχών τους, πρακτική η οποία πλέον σπανίζει στην ελληνική πραγματικότητα. Οπότε ο συγκεκριμένος πελάτης (οι μεγάλες επιχειρήσεις, συνήθως πολυεθνικές) έχει περιορίσει το λειτουργικό κόστος μετακίνησης των στελεχών του, άρα και τη ζήτηση των ιδιωτικών αεροσκαφών.
Οι ελληνικές εταιρείες που προσφέρουν ιδιωτικά αεροσκάφη προς ενοικίαση είναι πολύ λίγες, ενώ έχουν στην κατοχή τους ένα αεροσκάφος το οποίο ναυλώνουν όποτε υπάρχει ζήτηση ή διαθεσιμότητα. Μεταξύ των ελληνικών εταιρειών είναι η I-fly, η Life Line, η οποία διαθέτει πέντε αεροσκάφη η πλειονότητα των οποίων είναι ελικοφόρα, η Epsilon Aviation με ένα και η Gain Jet. Η τελευταία εταιρεία είναι ελληνική, διαθέτει υποκατάστημα στη Βρετανία από όπου εκτελεί την πλειονότητα της δραστηριότητάς της. Ο στόλος της μετράει οκτώ αεροσκάφη, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του έργου της επικεντρώνεται στη μετακίνηση ποδοσφαιρικών ομάδων ή μελών συγκροτημάτων που ταξιδεύουν για συναυλίες. Η αγορά καταδεικνύει ότιστην Ελλάδα η βιωσιμότητα των εταιρειών ενοικίασης ιδιωτικών αεροσκαφών είναι αμφίβολη, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Εξ ου και η πλειονότητα των εταιρειών συμπληρώνει τη δραστηριότητά της με πρόσθετες υπηρεσίες όπως είναι η ενοικίαση ελικοπτέρων αλλά και οι σχολές που δίνουν κάποιο δίπλωμα πιλότου (περιορισμένης εμβέλειας). Οταν ο ιδιοκτήτης της εταιρείας είναι πιλότος, μπορεί εύκολα να βγάλει δίπλωμα εκπαιδευτή, με το οποίο νομιμοποιείται να κάνει μαθήματα σε επίδοξους πιλότους.
Πλέον οι Ελληνες ιδιοκτήτες αεροσκαφών παραχωρούν τα σκάφη τους σε εταιρείες, συνήθως στο εξωτερικό, οι οποίες αναλαμβάνουν τη ναύλωσή τους και διαθέτουν το αεροσκάφος στον ιδιοκτήτη όποτε εκείνος το ζητήσει. Το κόστος συντήρησης αεροσκαφών είναι που καθιστά σχεδόν απαγορευτική την κατοχή τους και όχι το κόστος αγοράς. Προκειμένου ένα αεροσκάφος να «βγάζει» τα έξοδα συντήρησής του πρέπει να είναι συνεχώς στον αέρα. Γεγονός πολύ δύσκολο στην περίπτωση μεμονωμένων ατόμων. Ετσι καταφεύγουν στην παραχώρησή του και ναύλωσή του από άλλες εταιρείες. «Ενα αεροσκάφος κόστους για παράδειγμα 17-18 εκατ. ευρώ, προκειμένου να συμφέρει η κατοχή του, θα πρέπει να εκτελεί τουλάχιστον 300 ώρες πτήσης ετησίως. Ενα ακριβότερο αεροσκάφος των 40 εκατ. ευρώ, για παράδειγμα, απαιτεί 500 ώρες προκειμένου να κάνει break even», περιγράφει ο κ. Θεοδοσίου, εξηγώντας με αυτό τον τρόπο γιατί προτιμούν οι Ελληνες να τα ναυλώνουν. Η επιλογή του εξωτερικού σχετίζεται επίσης με την περιορισμένη ελληνική αγορά. Υπήρχαν, και ακόμη υπάρχουν, περιπτώσεις ορισμένων ιδιωτών που διατηρούν σε ακινησία το αεροσκάφος τους για μεγάλα διαστήματα. Η συγκεκριμένη πρακτική δεν σχετίζεται με οικονομικούς λόγους αλλά με το κύρος που πιστεύουν ότι τους προσδίδει η κατοχή του, ανεξαρτήτως του κόστους. Βέβαια τα φαινόμενα έχουν περιοριστεί, καθώς το κόστος του «κύρους» πλέον είναι δυσβάστακτο.
Κομφούζιο στους αιθέρες της Μυκόνου
Η έννοια της υψηλής περιόδου στην εν λόγω αγορά είναι σχεδόν ανύπαρκτη, καθώς η ζήτηση δεν σχετίζεται με εξωγενείς παράγοντες. Εξαίρεση αποτελούν κάποια μεγάλα αθλητικά γεγονότα (π.χ. Champions League, World Cup κ.λπ.) κατά τη διάρκεια των οποίων είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς αεροσκάφος προς ναύλωση. Οι κρατήσεις αεροσκαφών γίνονται πολύ νωρίς για τις συγκεκριμένες περιόδους, ενώ εκτός από τη διαθεσιμότητα αεροσκαφών υπάρχει και το πρόβλημα της χωρητικότητας των αεροδρομίων στις χώρες που φιλοξενούν τα αντίστοιχα γεγονότα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Μύκονος, η οποία από νωρίς την άνοιξη δεν επιτρέπει διανυκτέρευση αεροσκαφών στο αεροδρόμιό της λόγω έλλειψης χώρου. Η Μύκονος είναι ένας συνηθισμένος προορισμένος που υποδέχεται αρκετά ιδιωτικά αεροσκάφη κυρίως το καλοκαίρι, ωστόσο οι πτήσεις συνήθως δεν γίνονται από την Αθήνα καθώς το μικρής απόστασης ταξίδι είναι ασύμφορο. Ενδεικτικά, το κόστος της πτήσης από την Αθήνα στη Μύκονο με αεροσκάφος κοστίζει περίπου 4.000-5.000 ευρώ έναντι περίπου 3.000 ευρώ που κοστίζει με ελικόπτερο. Η συγκεκριμένη διαδρομή βέβαια φαίνεται ότι ελκύει εξίσου Ελληνες και ξένους. Πολλές πτήσεις ημερησίως εκτελούνται από τη Ρωσία προς τη Μύκονο, αλλά και από χώρες όπως ο Λίβανος ή η Αίγυπτος. Οι πτήσεις από το Ντουμπάι για παράδειγμα δεν είναι πολύ συχνές καθώς η μεγάλη απόσταση καθιστά ασύμφορο το ταξίδι. Συνηθισμένοι προορισμοί από την Αθήνα ή την Ελλάδα γενικότερα είναι η Βερόνα και πόλεις της Ελβετίας που δεν διαθέτουν απευθείας συνδέσεις με προγραμματισμένες πτήσεις αεροπορικών εταιρειών. Ωστόσο, όσο παράξενο και αν φαίνεται, υπάρχουν και Αμερικανοί οι οποίοι ταξιδεύουν από την άλλη άκρη του Ατλαντικού στην Ελλάδα με ιδιωτικό αεροσκάφος. Το κόστος βέβαια ενός τέτοιου ταξιδιού είναι αστρονομικό.