Από την πρώτη στιγμή της εισαγωγής της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν. 3986/2011, όλοι, ειδικοί και μη, έσπευσαν να τη χαρακτηρίσουν ακόμη έναν φόρο, που ήρθε να προστεθεί στους φόρους οι οποίοι ήδη επιβάλλονταν στο εισόδημα των φορολογουμένων. Αυτό που όλοι πίστευαν, λοιπόν, ήρθε να επιβεβαιώσει, με τρόπο ρητό και πανηγυρικό, και το Συμβούλιο της Επικρατείας με την υπ’ αριθμ. 2465/2018 απόφασή του, ακολούθως, δε, αποδέχθηκε και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων με την υπ’ αριθμ. Ε.2009/2019 εγκύκλιο διαταγή της.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω απόφαση του ΣτΕ έκρινε επί φορολογικής διαφοράς η οποία δημιουργήθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής της σύμβασης αποφυγής της διπλής φορολογίας μεταξύ της Ελλάδας και του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας. Το δικαστήριο έκρινε ότι, όπου προβλέπεται από τις διατάξεις της διμερούς σύμβασης απαλλαγή από τον φόρο για μία κατηγορία εισοδήματος, θα πρέπει αυτή η απαλλαγή να καταλαμβάνει και την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, δεδομένου ότι και τούτη αποτελεί φόρο επί του εισοδήματος.
Το δικαστήριο κατέληξε στην απόφασή του λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι η ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν. 3986/2011 συνιστά φόρο εισοδήματος, αφού: 1) έχει ως βάση υπολογισμού το ετήσιο συνολικό καθαρό ατομικό εισόδημα των φορολογούμενων φυσικών προσώπων, 2) η επιβολή της έγινε συνεχόμενα επί έξι (συναπτά) φορολογικά έτη, με συνέπεια να μην μπορεί να χαρακτηρισθεί έκτακτη ή προσωρινή, 3) έχει ήδη ενσωματωθεί στον κώδικα φορολογίας εισοδήματος (άρθρο 43Α του ν. 4172/2013) και 4) επιβλήθηκε για τα φορολογικά έτη 2016 και 2017 και προβλέφθηκε στον νόμο η επιβολή της για τα επόμενα (του 2017) φορολογικά έτη, χωρίς χρονικό όριο.
Οπως προαναφέρθηκε, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων μερίμνησε, σεβόμενη τον ρόλο της, να κάνει άμεσα δεκτή την ανωτέρω ερμηνευτική θέση, που υιοθέτησε η προπεριγραφείσα απόφαση του ΣτΕ, και να ορίσει ότι «για τα έτη 2015 και επόμενα, στο εισόδημα αλλοδαπής προέλευσης που αποκτάται από φορολογικό κάτοικο Ελλάδας και για το οποίο η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα φορολόγησης, βάσει ισχύουσας ΣΑΔΦ, δεν επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Επίσης, στο εισόδημα ημεδαπής προέλευσης που αποκτάται από φορολογικό κάτοικο αλλοδαπής και για το οποίο η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα φορολόγησης, βάσει της ισχύουσας ΣΑΔΦ, δεν επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης».
Ωστόσο, στο σημείο αυτό θα ήταν ενδιαφέρον να εξεταστούν και τυχόν προεκτάσεις τής ως άνω σημαντικής, από κάθε άποψη, απόφασης. Εφόσον, λοιπόν, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης είναι φόρος επί του εισοδήματος, όπως, πλέον, κρίθηκε αμετάκλητα, ανακύπτει το ζήτημα εάν θα έπρεπε τα εισοδήματα εκείνα που απαλλάσσονται από τον φόρο να απαλλάσσονται αυτοδικαίως και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Ειδικότερα, μήπως εισοδήματα, όπως τα κέρδη από τη μεταβίβαση: 1) μετοχών εισηγμένων στο Χρηματιστήριο, όπου ο μεταβιβάζων κατέχει ποσοστό μικρότερο του 0,5% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας, τις μετοχές της οποίας μεταβιβάζει, 2) εταιρικών ομολόγων Ευρωπαϊκής Ενωσης, 3) μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων ΟΣΕΚΑ της Ευρωπαϊκής Ενωσης (UCITS), 4) μεριδίων ΑΕΕΑΠ, πρέπει να μην υπάγονται και στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης; Και περαιτέρω, η αναφορά της απόφασης του ΣτΕ στο ημερολογιακό έτος 2015, οπότε και ενσωματώθηκε η ειδική εισφορά αλληλεγγύης στον κώδικα φορολογίας εισοδήματος, μήπως δίνει και μια ευκαιρία για διεκδίκηση φόρων αναδρομικά; Σε κάθε περίπτωση, κατά τη γνώμη μας, μια νέα οπτική ανοίγεται ως προς τη φορολόγηση διαφόρων κατηγοριών εισοδημάτων, οι εξελίξεις της οποίας αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
* Ο κ. Αχιλλέας Μιλτσανίδης είναι Partner, Tax Services, Deloitte.
** Ο κ. Ευστάθιος Μπακάλης είναι Partner, Head of Tax Litigation, KBVL Law Firm, Member of Deloitte Legal Network.