Η φορολογική νομοθεσία πολλές φορές θέτει προσκόμματα στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, χωρίς τα δημόσια έσοδα να είναι αρκετά υψηλά ώστε να δικαιολογούν τους φραγμούς και τις δυσκολίες που τίθενται. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια νομοθετήματα που επικρίνονται συχνά για το αρνητικό αναπτυξιακό τους πρόσημο:
O ειδικός φόρος ακινήτων 15% στην αντικειμενική αξία: Πολύ σημαντικές επενδύσεις πολυεθνικών εταιρειών και επενδυτικών ταμείων (funds) έχουν «κολλήσει» λόγω του ειδικού φόρου ακινήτων που επιβάλλεται στα νομικά πρόσωπα όταν δεν πληρούν τις προϋποθέσεις απαλλαγής. Ως γνωστόν, ο συγκεκριμένος φόρος που θεσπίσθηκε το 2002 (με συντελεστή 3% έως το 2010) επιβάλλεται στην περίπτωση που νομικό πρόσωπο έχει στην ιδιοκτησία του ακίνητο στην Ελλάδα, και δεν εμπίπτει σε κάποια από τις απαλλαγές. Ενδεικτικά, απαλλαγή προκύπτει όταν αποκαλύπτεται ο τελικός δικαιούχος της εταιρείας, φυσικό πρόσωπο με ΑΦΜ στην Ελλάδα, είτε προκύπτουν υψηλότερα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα σε σχέση με τα μισθώματα, είτε δικαιούχος είναι εισηγμένο σε οργανωμένη χρηματιστηριακή αγορά νομικό πρόσωπο κ.λπ. Ακόμη και στην περίπτωση απαλλαγής, προκύπτει υποχρέωση υποβολής μηδενικής δήλωσης, ενώ εάν από λάθος το νομικό πρόσωπο δεν εμπίπτει στις απαλλαγές επιβάλλεται φόρος 15% ανά χρήση, γεγονός που οδηγεί σε δήμευση εντός έξι ετών. Η συνεισφορά των εσόδων από τη συγκεκριμένη φορολογία δεν έχει σημαντικό αντίκτυπο στα συνολικά δημόσια έσοδα, ενώ πολλά επενδυτικά ταμεία στα οποία συμμετέχει σημαντικός αριθμός επενδυτών δεν προχωρούν τελικά στην επένδυση, λόγω της υποχρέωσης όλοι οι συμμετέχοντες να λάβουν ΑΦΜ στην Ελλάδα. Δεδομένης της διαφάνειας που αναμένεται να επιτευχθεί μέσω του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων, η επιβολή του ειδικού φόρου ακινήτων δε βρίσκει πλέον έρεισμα. Το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, το οποίο δημιουργήθηκε στη ΓΓΠΣ, θα περιλαμβάνει πλήρη και ακριβή στοιχεία των φυσικών προσώπων που είναι νόμιμοι και πραγματικοί δικαιούχοι όλων των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων με έδρα ή φορολογητέα δραστηριότητα στην Ελλάδα, όπως προβλέπει ο νέος νόμος για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες (4557/2018).
Η φορολογική κατοικία νομικών προσώπων: Αλλοδαπά νομικά πρόσωπα δύνανται πολύ εύκολα να θεωρηθούν φορολογητέα στην Ελλάδα για το παγκόσμιό τους εισόδημα. Για παράδειγμα, εάν αλλοδαπός φορολογούμενος υψηλού πλούτου επιλέξει να γίνει μόνιμος κάτοικος Ελλάδος, διαμένοντας πάνω από 183 ημέρες εντός της χώρας, είναι πολύ πιθανόν όλες οι εταιρείες που του ανήκουν, ανά τον κόσμο, να θεωρηθούν –εσφαλμένα– φορολογούμενες στην Ελλάδα. Επιπλέον, η τήρηση λογιστικών βιβλίων στην Ελλάδα από αλλοδαπό νομικό πρόσωπο μπορεί να το καταστήσει φορολογικό κάτοικο Ελλάδας, πράγμα που αποτελεί αντικίνητρο για την ανάπτυξη του κλάδου του outsourcing εταιρείες στην αλλοδαπή. Χρειάζεται εν προκειμένω μία οριοθέτηση από τον φορολογικό νομοθέτη ούτως ώστε αφενός να εφαρμόζονται τα κριτήρια του ΟΟΣΑ για τη φορολογική κατοικία, αφετέρου όμως να προκύπτει ασφάλεια δικαίου.
Η υποχρέωση δήλωσης των Κωδικών Αριθμών Δραστηριότητας (ΚΑΔ) στο μητρώο: Το φορολογικό μητρώο των ΔΟΥ αποτελεί βασική εστία ταλαιπωρίας των φορολογουμένων. Δηλωτική υποχρέωση των ΚΑΔ μιας επιχείρησης στο μητρώο των ΔΟΥ αυξάνει σημαντικά τον διοικητικό φόρτο χωρίς να προκύπτει κάποιο δημοσιονομικό όφελος.
Η αντικειμενική αλληλέγγυα ευθύνη διοικούντων νομικά πρόσωπα: Εχουν υπάρξει πλείστες όσες περιπτώσεις διευθυνόντων συμβούλων, οι οποίοι κατηγορούνται για φοροδιαφυγή χωρίς ωστόσο να έχουν καμία εμπλοκή σε παράνομες οικονομικές δραστηριότητες και κατά συνέπεια επιβαρύνουν άδικα την προσωπική τους περιουσία με επιπλέον φόρους. Χωρίς αμφιβολία η νομοθεσία για αντικειμενική αλληλέγγυα ευθύνη διοικούντων νομικών προσώπων αποτελεί δαμόκλειο σπάθη για αξιόλογα στελέχη με κύρος που θα μπορούσαν να αναλάβουν τη διοίκηση εταιρειών στην Ελλάδα.
Το χαρτόσημο σε δάνεια και λοιπές χρηματοοικονομικές πράξεις: Είναι κοινός τόπος ότι το τέλος χαρτοσήμου (1,2% ή 2,4% ή 3,6%) αποτελεί εμπόδιο για τη χρηματοδότηση των ελληνικών εταιρειών ή την αναδιοργάνωσή τους μέσω δανειοδοτήσεων, εκχωρήσεων απαιτήσεων και αναδοχών χρέους. Ούτως ή άλλως, ήδη τα ομολογιακά δάνεια θεωρούνται πλέον σχεδόν πάντα απαλλασσόμενα, σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και εγκύκλιο της ΑΑΔΕ.
Οι ασφαλιστικές εισφορές βάσει εισοδήματος: Παρά το γεγονός ότι η καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών βάσει της εισφοροδοτικής ικανότητας είναι ορθή επί της αρχής, σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία προκύπτει ότι το 87% των ελευθέρων επαγγελματιών ασφαλίζονται επί του ελάχιστου ασφαλιστέου εισοδήματος (650 ευρώ Χ 12 μήνες), και καταβάλλουν το ελάχιστο ετήσιο ασφάλιστρο, ήτοι 175 ευρώ ανά μήνα. Αυτό εντέλει δημιουργεί βάρος στο υπόλοιπο 13% των ελευθέρων επαγγελματιών και στους μισθωτούς, προκειμένου να είναι βιώσιμος ο ΕΦΚΑ. Λύση θα μπορούσε να αποτελέσει η αύξηση της ελάχιστης εισφοράς και η μείωση της ανώτατης, ώστε να εναρμονισθούμε με τα ισχύοντα και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Πηγή: Grant Thornton