Σφίγγει ο κλοιός του υπουργείου Εργασίας κατά των εργοδοτών, οι οποίοι επιστρατεύουν παλιά και νέα «κόλπα» επιχειρώντας να ξεγλιστρήσουν από τους ελέγχους και τη νομιμότητα στην αγορά εργασίας. Στο στόχαστρο βρίσκεται όχι μόνο η αδήλωτη αλλά και η υποδηλωμένη εργασία που επικρατεί στην εγχώρια αγορά με διάφορες μορφές, και τα όπλα που αναμένεται να ρίξει στη μάχη η ηγεσία του υπουργείου, εκτός από τους εκτεταμένους και στοχευμένους ελέγχους, είναι μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων που θα λειτουργήσει ως ισχυρό αντικίνητρο για την υποδηλωμένη εργασία. Τέτοια είναι η θεσμοθέτηση ακριβής «υπερωρίας» –με προσαύξηση 12%– για όλους όσοι εργάζονται στη μερική απασχόληση, η μείωση των εισφορών μόνο για την πλήρη απασχόληση, η χρήση της κάρτας εργασίας καθώς και η δημιουργία λευκού μητρώου επιχειρήσεων με κίνητρα και ελαφρύνσεις σε επιχειρήσεις που τηρούν την εργατική νομοθεσία.
«Τον Δεκέμβριο του 2020 θα δείτε μια διαφορετική αγορά εργασίας υπέρ του εργαζομένου», δήλωσε χαρακτηριστικά στον ΣΚΑΪ ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης αναφερόμενος στα «όπλα» που αναμένεται να λειτουργήσουν στην αγορά εργασίας παράλληλα και συνδυαστικά. Σύμφωνα με τον υπουργό, το θέμα είναι να περιοριστεί ή να εξαλειφθεί η «πλασματική» μορφή των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις επιθεωρητών του ΣΕΠΕ, η υποδηλωμένη απασχόληση που τείνει να αντικαταστήσει την ανασφάλιστη εργασία αφορά περίπου έναν στους δέκα εργαζομένους και μία στις πέντε επιχειρήσεις.
Στην πρώτη γραμμή των ελέγχων βρίσκονται εργαζόμενοι που δηλώνονται για 2ωρα, 4ωρα ή 5ωρα, με αποτέλεσμα να φαίνονται ως μερικώς απασχολούμενοι ενώ δουλεύουν ακόμη και περισσότερες από 8 ώρες, εργαζόμενοι που ενώ έχουν δηλωθεί ότι κάνουν το ρεπό τους εργάζονται κανονικά, χιλιάδες απλήρωτες υπερωρίες, συμβάσεις της μιας μέρας, αλλά και εργαζόμενοι υπό δοκιμή για μήνες. Οπως καταγγέλλουν εργαζόμενοι και ελεγκτές, πολλοί εργαζόμενοι είναι δηλωμένοι στο σύστημα να απασχολούνται 3-4 ώρες την ημέρα, στην πραγματικότητα όμως δουλεύουν ακόμη και 12 ώρες ημερησίως… Οι περισσότεροι μάλιστα εργάζονται αδιαλείπτως 30 ημέρες τον μήνα κατά την τουριστική σεζόν, καθώς δεν τους αποδίδονται τα ρεπό. Μια μορφή υποδηλωμένης απασχόλησης αφορά τους εργαζομένους της μιας ημέρας, που απασχολούνται όλη τη σεζόν σε καταστήματα διασκέδασης, ξενοδοχεία, εστιατόρια. Προσλαμβάνονται το πρωί κι απολύονται το βράδυ ή με συμβάσεις διαλείπουσας εργασίας και συνήθως είναι «φανεροί» στο σύστημα για λίγες ημέρες την εβδομάδα. Κάποιοι εργοδότες, παράλληλα, ζητούν με την απειλή της απόλυσης τροποποίηση των όρων εργασίας με μεταπήδηση σε μερική από πλήρη απασχόληση ή/και μείωση μισθού, ενώ τελευταία έχει παρουσιαστεί στους κλάδους του επισιτισμού και του λιανικού εμπορίου η εργασία «υπό δοκιμή», για μία εβδομάδα, χωρίς αμοιβή και ασφάλιση.
Τέλος, θραύση φαίνεται πως κάνει και η διακεκομμένη εργασία, με τους εργαζομένους στην πραγματικότητα να αναγκάζονται να εργαστούν και κατά τη διάρκεια του διαλείμματός τους ή της διακοπής στην εργασία τους.
Στη φαρέτρα του υπουργείου Εργασίας βρίσκεται και το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα του ΣΕΠΕ, που εντοπίζει παραβατικές επιχειρήσεις με χρήση του risk analysis, καθώς, πλέον, οι έλεγχοι δεν είναι στα τυφλά. Καθοδηγούνται από το ηλεκτρονικό «μάτι» του ΣΕΠΕ, που συνδυάζει δεδομένα όπως ο αριθμός των εργαζομένων με ευέλικτες μορφές εργασίας, οι συχνές αλλαγές από πλήρη σε μερική και το αντίστροφο, μεγάλη και πιθανότατα «ύποπτη» κινητικότητα με απολύσεις – προσλήψεις στο σύστημα του υπουργείου Εργασίας «Εργάνη», αλλά και συχνές αλλαγές στο ωράριο εργασίας των υπαλλήλων, παράλληλα με τα ήδη επιβεβλημένα πρόστιμα και το ποσοστό υποτροπής σε νέες παραβάσεις.
Καθοριστικός στην προσπάθεια περιορισμού του φαινομένου της υποδηλωμένης εργασίας θα είναι και ο ρόλος του μέτρου της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας, που θα εφαρμοστεί αρχικά σε μεγάλες επιχειρήσεις.
Παράλληλα, θα προβλεφθεί, σύμφωνα με πληροφορίες, η ψηφιακή σύνδεση της νέας ηλεκτρονικής κάρτα μισθωτών με το σύστημα «Εργάνη» και η διασύνδεση του συστήματος των ΑΠΔ με αυτό, ώστε να διασταυρώνονται στοιχεία εισφορών και πραγματικών ωρών εργασίας.