Οταν την προηγούμενη Δευτέρα, γνωστός τραπεζίτης μου μετέφερε την «εκτίμησή» του ότι κάτι σημαντικό ετοιμάζει η διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας, είναι αλήθεια ότι δεν έδωσα ιδιαίτερη βάση στην έμμεση αυτή πληροφορία. Υποτίμησα την επιθυμία και τη δυνατότητα της κυβέρνησης να κάνει ένα μεγάλο άλμα. Σήμερα είναι φανερό ότι η συγχώνευση των δύο μεγαλύτερων τραπεζών, της Εθνικής και της Alpha Bank, της δίνει το πλεονέκτημα. Είναι σαν να έλυσε τον γόρδιο δεσμό με μια κίνηση. Με την κίνηση αυτή δίνει ένα σήμα με πολλούς παραλήπτες. Σηματοδοτεί προς τις αγορές ότι είναι αποφασισμένη να εγκαταλείψει τις στρεβλώσεις του παρελθόντος, που θέλουν την εκάστοτε κυβέρνηση να ελέγχει στενά μεγάλους οργανσμούς όπως η Εθνική Τράπεζα. Δίνει το στίγμα προς τις επιχειρήσεις ότι αν θέλουν να επιβιώσουν στους νέους καιρούς, πρέπει να λάβουν δραστήρια μέτρα. Δείχνει προς το Χρηματιστήριο τις κινήσεις που χρειάζεται η χρηματιστηριακή αγορά προκειμένου να στηριχθεί και να στηρίξει πρωταθλητές που έχουν τον αέρα της νίκης. Δημιουργεί επιπλέον ένα κλίμα θετικών προσδοκιών, απομακρυνόμενη από το κλίμα μιζέριας και ηττοπάθειας που είχε κυριαρχήσει τον τελευταίο καιρό. Παρεμπιπτόντως, δίνει κι ένα μάθημα τακτικής και στρατηγικής στην αξιωματική αντιπολίτευση, που πίστευε ότι η κυβέρνηση έχει μοναδική αποστολή να απολαύσει τον χρόνο που απομένει μέχρι να χάσει τις επόμενες εκλογές!
Ολα αυτά και μερικά άλλα ακόμα πρέπει να θεωρηθούν ότι είναι τα οφέλη που έχει καρπωθεί η κυβέρνηση με την κίνηση αυτή. Το ερώτημα είναι ποια πρέπει να είναι η συνέχεια. Επειτα από τη μεγάλη συγχώνευση που δημιουργεί μια σειρά από νομικά, τεχνικά, οργανωτικά και επιχειρηματικά προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν σε τακτό χρονικό διάστημα, τι πρέπει να γίνει.
Εξαρτάται από ποια οπτική γωνία το βλέπει κανείς. Αν αποκλείσουμε την οπτική του όποιου κομματικού πατριωτισμού, πρέπει να επικεντρωθούμε στις ανάγκες της οικονομίας, της προσπάθειας δηλαδή να βελτιωθεί η ευημερία στη χώρα, που σημαίνει το βιοτικό επίπεδο.
Αν αυτή είναι η προτεραιότητα, έχει σημασία η κίνηση αυτή να μην περιοριστεί. Να επεκταθεί ώστε να καλύψει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής οικονομίας και κυρίως να διευρυνθεί η εξωστρέφειά της. Και τούτο γιατί αν έχει μια ιδιαίτερη σημασία η συγχώνευση αυτή δεν αφορά την εγχώρια αγορά. Εχει μικρή σημασία αν η συγχώνευση θα πετύχει 100%, αν θα καταφέρουν, σε πόσο χρόνο και με ποιο κόστος να πετύχουν τις οικονομίες κλίμακος, δηλαδή την περιστολή του κόστους λειτουργίας της υπερ-τράπεζας. Η γιγάντωση της μεγαλύτερης ελληνικής τράπεζας έχει σημασία εφ’ όσον καταφέρει να κερδίσει μια σημαντική θέση στη μεγάλη ευρωπαϊκή αγορά. Είναι μια επιθετική και όχι αμυντική κίνηση. Το μέλλον του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και όχι μόνον, παίζεται στην ευρωπαϊκή αγορά, όχι στο τρίγωνο Αιόλου – Πανεπιστημίου.
Γι’ αυτό είναι αδιέξοδος και υπερβολικός, όταν δεν είναι ιδιοτελής, ο φόβος ότι δημιουργείται ένα ισχυρό μονοπώλιο στην ελληνική αγορά. Η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς ισχυρές επιχειρήσεις, με διεθνή εμβέλεια. Δεν υπάρχει προηγούμενο ανάπτυξης σε μια οικονομία που αποτελείται από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μόνον. Η μελλοντική ανάπτυξη του τόπου προϋποθέτει επιχειρήσεις που έχουν υπολογίσιμη παρουσία και δραστηριότητα, τουλάχιστον, στην ευρωπαϊκή αγορά. Στο ίδιο πεδίο θα δοκιμαστεί και η αντοχή της ελληνικής οικονομίας. Και γι’ αυτό δεν επαρκούν οι εντυπωσιακές αλλά μοναδιαίες κινήσεις. Χρειάζεται η αλλαγή ενός εδραιωμένου συστήματος αξιών, νομοθετικού πλαισίου, νοοτροπιών και αντιλήψεων που κυριαρχεί στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Αυτά είναι τα δύσκολα. Και στα οποία θα προχωρήσει η κυβέρνηση, απλώς επειδή είναι υποχρεωμένη να το κάνει.
Η μεγα-συγχώνευση ανοίγει τον «ασκό του Αιόλου». Το ερώτημα είναι πόσοι και ποιοι μπορούν να αντέξουν στις απαιτήσεις των νέων καιρών.
Μέχρι τώρα και παρά τη σημαντική κινητικότητα που εκδηλώθηκε τα τελευταία δύο τρία χρόνια, οι Ελληνες επιχειρηματίες και κυρίως οι «εισηγμένοι»στο Χρηματιστήριο, κινήθηκαν σπασμωδικά και με χαρακτηριστική «ιδιοτέλεια» επιδιώκοντας μάλλον να κερδίσουν τη μάχη των εντυπώσεων και της κερδοσκοπίας, παρά την ουσία μέσα από κινήσεις που θα υπηρετούσαν την ισχυροποίηση των επιχειρήσεών τους.