– Με εντυπωσίασε ο ενθουσιώδης και καθησυχαστικός τόνος των δηλώσεών σας αμέσως μετά την ανακοίνωση της συγχώνευσης. Είναι επαρκείς οι δεσμεύσεις της διοίκησης για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας; Δεν υπάρχει κίνδυνος ομαδικών εξαναγκαστικών αποχωρήσεων;
– Η δέσμευση του Θ. Καρατζά ενώπιον του Δ.Σ. του Συλλόγου για το ότι δεν θα γίνουν απολύσεις έχει τη δική της σημασία και την αντιμετωπίζουμε κατ’ αρχήν θετικά. Επίσης, μας διαβεβαίωσε ότι θα μετέχουμε σε όλες τις σχεδιαστικές ομάδες που θα εξετάσουν τα θέματα της συγχώνευσης και ιδιαίτερα τα ζητήματα του προσωπικού. Εάν εκεί διαπιστωθεί ότι σε κάποιους τομείς της τράπεζας χρειάζεται να περιοριστεί ο αριθμός του προσωπικού, ουδείς θα αρνηθεί να εξετάσει την επίλυση του προβλήματος μέσα από ένα πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου.
Ομως στην Εθνική η κουλτούρα αντιμετώπισης τέτοιων ζητημάτων δεν επιτρέπει τη χρήση της εθελουσίας εξόδου σαν μια συγκεκαλυμμένη μορφή εξαναγκασμού, όπως γίνεται σε άλλες τράπεζες.
Στην ΕΤΕ έγιναν 3 προγράμματα εθελουσίας εξόδου, το πρώτο το 1996, το δεύτερο μέσα στο 2000 και η τελευταία ολοκληρώθηκε μέσα στο 2001. Εγιναν σε συμφωνία με τον Σύλλογο και μάλιστα με επιχειρησιακή σύμβαση. Σε αυτήν ετέθησαν οι όροι της εθελουσίας με συναποδοχή κι από τα δύο μέρη.
Ολες οι εθελουσίες ήταν πραγματικές κι είχαν τη σημασία της εθελοντικής αποχώρησης. Αφορούσαν σε κίνητρα αποχώρησης, προς όλους όσοι είχαν θεμελιώσει όχι μόνο δικαίωμα σύνταξης, αλλά και δικαίωμα αποχώρησης. Με αυτόν τον τρόπο αποχώρησαν πρόσφατα 250 άτομα, ενώ πέρυσι 400. Επομένως, εάν διαπιστωθεί ότι όντως υπάρχει πλεόνασμα προσωπικού θα το αντιμετωπίσουμε μέσα από μια κοινή συμφωνία, εφόσον οι προϋποθέσεις καλύπτουν όχι μόνο τους εργαζόμενους αλλά και τα ασφαλιστικά ταμεία… Διότι δεν πρόκειται να πάμε σε προγράμματα που αποδυναμώνουν τα ήδη αποδυναμωμένα ταμεία.
– Θίγετε το μεγάλο ζήτημα, αυτό της πανσπερμίας των ταμείων στις δύο τράπεζες και των διαφορετικών παροχών που εν τέλει λειτουργούν διαχωριστικά για έναν όμιλο που θέλει να είναι ενιαίος. Πώς θα αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα;
– Εάν θέλει να είναι ανταγωνιστικό το τραπεζικό σύστημα και να προχωρήσουν οι σχετικές ανακατατάξεις πρέπει να προηγηθεί λύση στο Ασφαλιστικό. Η κινητικότητα του προσωπικού κολλάει στο ότι δεν υπάρχει ενιαίο ασφαλιστικό σύστημα. Τα διαφορετικά ταμεία δημιουργούν διαφορετικές ταχύτητες και διαφορετικά δεδομένα σε κάθε τράπεζα και σε κάθε εργαζόμενο.
Το εγχείρημα της συγχώνευσης δημιουργεί καλύτερους όρους για την αναμόρφωση του Ασφαλιστικού σε όλον τον κλάδο. Διότι η ασφαλιστική βάση του νέου ομίλου θα έχει το 50% των τραπεζοϋπαλλήλων στην Ελλάδα. Αρα μπορεί να αποτελέσει πεδίο για τη συνολική επίλυση. Αλλωστε, γνωρίζετε ότι το πρότυπο της ασφαλιστικής πρότασης της ΟΤΟΕ είναι το Ταμείο της ALPHA. Και τούτο διότι το επικουρικό ταμείο παρέχει και την επικουρική αλλά και τη συμπληρωματική παροχή στην κύρια σύνταξη του ΙΚΑ.
– Σε ποια από τις δύο τράπεζες υπάρχουν ευνοϊκότεροι όροι ασφάλισης;
– Το γεγονός ότι στην ALPHA τόσο η επικουρική σύνταξη όσο και το συμπλήρωμα στην κύρια καταβάλλεται από την τράπεζα, αποτελεί ένα θετικό στοιχείο για τους εργαζόμενους. Ωστόσο δεν γνωρίζω εάν θα άντεχε η τράπεζα τη συνέχιση αυτής της παροχής.
– Γιατί οι τραπεζίτες δεν ενδιαφέρονται μέσω μιας κοινής πρότασής τους να λύσουν το ασφαλιστικό παζλ στις τράπεζες;
– Η δυσκολία συνεννόησης και η απουσία κοινών συμφερόντων μεταξύ των τραπεζών είναι καθοριστικό στοιχείο αυτής της καθυστέρησης. Ταυτοχρόνως, η Ενωση Ελληνικών Τραπεζών δεν είναι εργοδοτικό σωματείο όπως είναι ο ΣΕΒ, αλλά απλώς μια συνένωση τραπεζών. Αρα, δεν μπορεί να διαπραγματεύεται με εκπροσώπους όπως κάνει η ΟΤΟΕ, και ως εκ τούτου δεν μπορεί να έχει ενιαία θέση, ώστε να την υποστηρίξει στις διαπραγματεύσεις. Από την άλλη πλευρά, οι σκοπιμότητες κάθε τράπεζας και ο διατραπεζικός ανταγωνισμός δημιουργεί τριβές και προβλήματα με συνέπεια να «σέρνεται» το Ασφαλιστικό.
Ομως, εάν δεν λυθεί το Ασφαλιστικό μπορεί να αποτελέσει ένα μόνιμο σημείο τριβών και να υπονομεύσει κι αυτήν την προσπάθεια των νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.
– Τελικά, στον κλάδο σας όλα είναι ανοικτά: το Ασφαλιστικό, το ωράριο, ακόμη κι αυτή η διαδικασία για τις υπερωρίες εν όψει της κυκλοφορίας του ευρώ, δεν έχει ολοκληρωθεί. Αναρωτιέμαι, πόσο μπορεί να παίξει η ΟΤΟΕ σήμερα τον ρόλο του συλλογικού διαπραγματευτή;
– Για το ωράριο υπάρχει μια διαδικασία συζήτησης. Εδώ μπήκαμε στα δύσκολα. Στα ζητήματα διευθέτησης καθημερινών ζητήματων στα οποία οι συγκρούσεις ίσως είναι αναπόφευκτες. Εδώ όμως θα κριθούμε όλοι μας και η ΟΤΟΕ και τα πρωτοβάθμια σωματεία για το εάν μπορούν να συμβάλουν στη διευθέτηση των προβλημάτων.
– Μα πώς θα ανταποκριθείτε με το συνδικαλιστικό αλαλούμ που επικρατεί; Μόνο στην Εθνική υπάρχουν 3 σύλλογοι, στην ALPHA υπάρχουν 2, δεκάδες άλλοι στην ΟΤΟΕ, ενώ είναι γνωστή και η αντιπαλότητα μεταξύ των Συλλόγων.
– Αφού ο Κωστόπουλος και ο Καρατζάς κατόρθωσαν να τα βρουν, επιτρέπεται οι εκπρόσωποι των εργαζομένων να κολλούν σε λεπτομέρειες, στη λογική των μικρομάγαζων και της αντίληψης της καρέκλας; Θα είναι απαράδεκτο να μην προχωρήσουμε σε συνένωση των συλλόγων όλων των τραπεζών του ομίλου. Δεν μπορεί να υπάρχει ενιαία συνδικαλιστική έκφραση όταν η άλλη πλευρά κατορθώνει τη συμφωνία. Οι επιχειρηματικές ανάγκες οδήγησαν και τον Κωστόπουλο και τον Καρατζά σε αυτήν τη συμφωνία. Αφού τα τα μεγαθήρια συμφώνησαν μεταξύ τους, εμείς δεν μπορούμε να κολλάμε σε αναχρονιστικές αντιλήψεις.
– Ναι, αλλά διαπιστώνουμε ότι ακόμη και στις μικρότερης εμβέλειας συγχωνεύσεις και εξαγορές, όπως στην περίπτωση της EFG συνεχίζει να υπάρχει μια αντιπαλότητα ανάμεσα στην πλειάδα των πρωτοβάθμιων οργανώσεων του ομίλου. Ενδεχομένως δε αυτή η κατάσταση να προκαλεί εμπόδια και στην ομογενοποίηση του προσωπικού που προήλθε μεν από διαφορετικές τράπεζες αλλά δεν μπορεί παρά να συνυπάρξει.
– Η δυσκολία της συνένωσης οφείλεται και στην αντίληψη της διοίκησης της Eurobank. Γιατί έχει αποτύχει η συγχώνευση της Eurobank με την πρώην Τράπεζα Εργασίας; Διότι η διοίκηση του ομίλου δεν ενέπνευσε όραμα και δεν δημιούργησε κλίμα αισιοδοξίας, ώστε να ενσωματωθούν ομαλά οι εργαζόμενοι της Εργασίας στη νέα τράπεζα. Διότι υπήρχε μια αντίληψη άλωσης που προκάλεσε κλίμα πανικού και απαισιοδοξίας το οποίο μεταφέρθηκε και στο επίπεδο του συλλόγου.
Είναι ευκαιρία και για μας τους συνδικαλιστές να ωριμάσουμε. Τις διαφορές μας πρέπει να τις βάλουμε στην άκρη. Διαφορετικά οι ίδιοι εργαζόμενοι που μας έφεραν στο προσκήνιο θα μας βάλουν στο περιθώριο.
Η σωστή αντιμετώπιση του Ασφαλιστικού θα καθορίσει την πορεία της συγχώνευσης
Του Ζώη Πεπέ*
Στις συνθήκες που διαμορφώνονται σήμερα στην Ελλάδα, μετά τις συμφωνίες για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, το μεγάλο deal Εθνικής-Αlpha έρχεται να επιταχύνει οικονομικές εξελίξεις, να οξύνει κοινωνικά προβλήματα και έτσι να διαμορφώσει ένα νέο περιβάλλον εργασιακών δεδομένων στον ευαίσθητο τομέα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν στην Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσεται μια οικονομική δραστηριότητα, ιδρύθηκε και λειτούργησε η πρώτη ελληνική τράπεζα, η Εθνική. Η διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων σε αυτή την τράπεζα έγινε με τη δημιουργία ενός ασφαλιστικού συστήματος, που ήταν το κύριο θετικό χαρακτηριστικό των εργασιακών σχέσεων που επικρατούσαν, φυσικά και με την επίδραση των κοινωνικών αγώνων της εποχής.
Από τότε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, βασική διεκδίκηση που σημείωσε μεγάλες επιτυχίες σε όλες σχεδόν τις ελληνικές τράπεζες ήταν η διασφάλιση και ολοκλήρωση ενός ικανοποιητικού πλαισίου κάλυψης των ασφαλιστικών δικαιωμάτων όλων των τραπεζοϋπαλλήλων.
Ολα αυτά τα χρόνια έγιναν σοβαροί κλυδωνισμοί και τα προβλήματα βιωσιμότητας αυτού του συστήματος ήταν πάντοτε ορατά.
Δεν είναι λοιπόν αυθαίρετη μια προσέγγιση των μεγάλων ανατροπών και των εργασιακών προβλημάτων που θα προκύψουν από την κατάσταση που θα δημιουργηθεί στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζόμενων στους χώρους Εθνικής – Alpha Bank, παίρνοντας υπόψη ό,τι ακολούθησε τις συγχωνεύσεις Πίστεως, Ιονικής, Εθνικής-Κτηματικής-Στεγαστική, και έπεται η ΕΤΕΒΑ. Φυσικά δεν πρέπει να μειώνουμε την αξία των άλλων παραμέτρων που διαμορφώνουν τις εργασιακές σχέσεις, όπως είναι η προστασία της απασχόλησης, τα εργασιακά δικαιώματα και οι αμοιβές.
Ομιλος με εννέα Ταμεία
Σήμερα, οι εργαζόμενοι στη νέα τράπεζα θα καλύπτονται ασφαλιστικά από τρία ταμεία κύριας σύνταξης, τρία ταμεία επικουρικής και τρία ταμεία υγείας. Το καθεστώς και από την άποψη των ασφαλιστικών ταμείων και πολύ περισσότερο από την άποψη των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, είναι ένα μεγάλο μωσαϊκό. Οι εργαζόμενοι θα έχουν διαφορετική συνεισφορά στα ταμεία, διαφορετικά δικαιώματα, διαφορετικές προσδοκίες, ακόμη κι αν έχουν ταυτόσημο εργασιακό προφίλ.
Τα ταμεία ασφάλισης πρωτίστως της Εθνικής και δευτερευόντως της Alpha Bank, έχοντας για δεκαετίες επενδύσει τα αποθεματικά τους σε μετοχές των τραπεζών αυτών, αποτελούν τον βασικό μέτοχο, που πάντα στήριζε ακόμα και την ύπαρξη αυτών των τραπεζών.
Αν δούμε, λοιπόν, τη σχέση εργαζόμενου – τροφοδότη των ταμείων, που είναι ταυτόχρονα και ιδιοκτήτης των τραπεζών, καταλαβαίνουμε ότι ο εργαζόμενος νομιμοποιείται να διεκδικεί τα βασικά του εργασιακά – ασφαλιστικά δικαιώματα, και με την ιδιότητα του άμεσου δημιουργού – ιδιοκτήτη της επιχείρησης και με την ιδιότητα του εργαζόμενου – δημιουργού της δυναμικής σημερινής λειτουργίας της.
Ζητούμενο όμως είναι η διάθεση και πίστη του εργαζόμενου να περιφρουρήσει, να διεκδικήσει και πολύ περισσότερο να αποκτήσει αγωνιστικά τα εργασιακά – ασφαλιστικά δικαιώματά του
Ομως οι εργασιακές σχέσεις που διαμορφώνονται και με τις νέες μορφές απασχόλησης, δηλαδή, ο περιορισμός των προσλήψεων μόνιμων, ενταγμένων στο κυρίως προσωπικό των τραπεζών, επιτείνει το εργασιακό και ταυτόχρονα το ασφαλιστικό πρόβλημα.
Ενα, δηλαδή, μεγάλο μέρος των εργασιών, που μέχρι πριν από λίγα χρόνια διεκπεραίωναν τραπεζοϋπάλληλοι διαφόρων ειδικοτήτων σήμερα είτε δίνονται σε εταιρείες εκτός τραπέζης, είτε γίνονται από ενοικιαζόμενους εργαζόμενους, χωρίς εργασιακά – ασφαλιστικά δικαιώματα, αντίστοιχα των τραπεζοϋπαλλήλων. Ετσι, προστίθεται μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια των ασφαλιστικών ταμείων των τραπεζοϋπαλλήλων, αφού οι ενοικιαζόμενοι – εργαζόμενοι δεν έχουν καμία σχέση με την κουλτούρα των υπολοίπων, εφόσον αυτοί δεν συνεισφέρουν στα ταμεία, ενώ εργάζονται στις τράπεζες.
Ταμεία-μεγαλομέτοχοι
Τα ασφαλιστικά ταμεία της Εθνικής Τράπεζας είναι ο μεγαλύτερος μέτοχός της, με 17.600.000 μετοχές. Δεν μπορεί λοιπόν κανείς να αγνοήσει τα συμφέροντά τους και τις υποχρεώσεις, που έχουν απέναντι στους εργαζόμενους της τράπεζας.
Το ταμείο επικούρησης της Alpha Bank έχει παραχωρήσει στη Διοίκηση όλα τα αποθεματικά τους, με υπογραφή συλλογικών και ατομικών συμβάσεων, που κατοχυρώνουν συγκεκριμένα ασφαλιστικά δικαιώματα. Επομένως και εδώ η διοίκηση που διαχειρίζεται το μετοχικό κεφάλαιο του ταμείου, που ανέρχεται σε εκατομμύρια μετοχές και αποτελεί το μεγαλύτερο μερίδιο στις μετοχές της πλειοψηφίας, έχει να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της συγχώνευσης.
Δυστυχώς, οι μέχρι σήμερα διαδικασίες έχουν αγνοήσει τον ρόλο των ταμείων και τις υποχρεώσεις των διοικήσεων των τραπεζών απέναντι σε αυτούς τους βασικούς μετόχους τους.
Το θέμα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στην εξέταση των συγχωνεύσεων και θα απασχολήσει, σίγουρα, επί πολλά χρόνια, μαζί με τα ασφαλιστικά δικαιώματα, των εργαζόμενων, όλους τους τραπεζοϋπαλλήλους.
* Ο κ. Ζώης Πεπές είναι Γραμματέας εργασιακών σχέσεων της ΟΤΟΕ.
«Αφού συνεργάζονται ΗΠΑ-Κίνα, γιατί όχι και οι συνδικαλιστές;»
Τάσος Γκιάτης, πρόεδρος Συλλόγου Προσωπικού της Alpha Βank
Συνέντευξη στη Χριστίνα Κοψίνη
– Σας αιφνιδίασε η συγχώνευση των δύο τραπεζών;
– Η αναγγελθείσα συγχώνευση δεν με αιφνιδίασε. Βεβαίως, δεν γνώριζα όλες τις λεπτομέρειες της επερχόμενης συμφωνίας, ήμουν όμως ενημερωμένος επί των διαδραματιζομένων. Εμείς όμως στην Alpha Bank δεν αποκαλύπτουμε μυστικά. Για τον λόγο αυτό δεν είχα την αντίδραση που θα είχε ένας που άκουγε για πρώτη φορά την είδηση.
– Τι πιστεύετε; Μία τράπεζα κρατικού ενδιαφέροντος γίνεται ιδιωτική ή μία ιδιωτική τράπεζα ρέπει προς το Δημόσιο;
– Θα πρέπει να έχει γίνει απόλυτα κατανοητό ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση που έγινε ποτέ στην Ελλάδα και συνεπώς δεν μπορούμε να μιλάμε για κρατικοποίηση μιας ιδιωτικής τράπεζας. Αλλωστε, όλοι ξέρουμε πως σήμερα όλα κινούνται στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων.
– Πώς μπορούν να συνυπάρξουν συνδικαλιστές που χαρακτηρίζονται ως «κρατιστές» με τους συνδικαλιστές που δηλώνουν υπέρμαχοι της ιδιωτικής οικονομίας;
– Οταν η Κίνα συνεργάζεται με την Αμερική, πού είναι η δυσκολία για οποιεσδήποτε συνεργασίες. Ζούμε σε άλλες εποχές. Και εν πάση περιπτώσει, εγώ αναμίχθηκα στον συνδικαλισμό όχι για να εξυπηρετήσω κόμματα, αλλά για να υπηρετήσω τους συναδέλφους μου και γενικότερα τα συμφέροντα των εργαζομένων.
Οι κρατικοδίαιτοι συνδικαλιστές είναι φαινόμενο μιας ξεπερασμένης εποχής. Το υπόλοιπά τους πιστεύω, πως σιγά σιγά εξαφανίζονται και επικρατεί ο υγιής συνδικαλισμός. Εμείς υπηρετούμε τον συνδικαλισμό που λύνει τα προβλήματα των εργαζομένων και βελτιώνει τη θέση τους. Συνεργαζόμαστε με όλους όσοι ξεκινούν μια τέτοια συνδικαλιστική αντίληψη, άσχετα με τις πολιτικές τους πεποιθήσεις.
– Ποιο είναι το πλέον ακανθώδες σημείο της συγχώνευσης;
– Υπάρχουν μύρια τεχνικά θέματα τα οποία όμως πιστεύω ότι θα ξεπεραστούν.
– Ποιες διασφαλίσεις έχετε από τη διοίκηση της τράπεζας για τα ζητήματα του προσωπικού;
– Οι διοικητές και των δύο τραπεζών έχουν ήδη δημόσια ανακοινώσει ότι η συγχώνευση δεν θα επιφέρει απολύσεις εργαζομένων, αντίθετα θα δώσει νέες ευκαιρίες και με την ανάπτυξη των εργασιών θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.
– Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με τις διαφορετικές ταχύτητες στα ασφαλιστικά ταμεία που έχουν οι δύο τράπεζες;
– Το Ασφαλιστικό είναι από τα πιο ακανθώδη προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας. Πιστεύω ακράδαντα ότι αν υπάρξει από την ΟΤΟΕ και τις άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις διάθεση για δημιουργία του ενιαίου ασφαλιστικού φορέα τραπεζοϋπαλλήλων θα προκύψουν οι καλύτερες δυνατές λύσεις και θα εκλείψουν οι υφιστάμενες ανισότητες και πάσης άλλης μορφής ανώμαλες καταστάσεις που υπάρχουν στην ασφάλιση των τραπεζοϋπαλλήλων.
– Ποια από τις δύο τράπεζες διατηρεί τα μεγαλύτερα προνόμια για το προσωπικό;
– Σε ό,τι αφορά τα μισθολογικά θέματα και την ασφαλιστική προστασία πιστεύω πως εμείς στην Alpha Bank έχουμε εξασφαλίσει προνομιακή θέση έναντι των άλλων τραπεζοϋπαλλήλων. Αυτό δεν σημαίνει ότι επαναπαυόμεθα και συνεχώς, σε συνεργασία πάντοτε με τη διοίκηση της τράπεζάς μας, επιδιώκουμε βελτίωση σε όλους τους τομείς.