Από την άλλοτε θεαματικά αναπτυσσόμενη Ιρλανδία μέχρι τη μονίμως επιβραδυνόμενη οικονομικά Γερμανία και από τις ισπανικές αερομεταφορές μέχρι τους γαλλικούς ομίλους τηλεπικοινωνιών, οι θέσεις εργασίας εξαφανίζονται κάθε μήνα κατά δεκάδες χιλιάδες σε όλη τη Ζώνη Ευρώ. Τα επίσημα στοιχεία του Οκτωβρίου καταδεικνύουν ότι στη Γερμανία η ανεργία σημείωσε τη μεγαλύτερη μηνιαία αύξηση από το 1998, ενώ στη Γαλλία έφθασε στο 9,1% του εργατικού δυναμικού.
Μολονότι ο μέσος όρος ανεργίας της Ζώνης Ευρώ παρέμεινε σταθερός τον Σεπτέμβριο στο 8,3% του εργατικού δυναμικού, είναι σαφές ότι πρόκειται να αυξηθεί ραγδαία. Τη δεκαετία του ’90 η Ζώνη Ευρώ παρουσίαζε υψηλούς δείκτες ανεργίας αλλά τους περιόριζε σταθερά μετά την εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος το 1999. Εν όψει των εκλογών του επόμενου έτους, η αύξηση της ανεργίας φέρνει τις κεντροαριστερές κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Γαλλίας ενώπιον προκλήσεων, δεδομένου ότι έχουν περιορισμένα περιθώρια να προσφέρουν δημοσιονομικά κίνητρα ανάλογα εκείνων που προσφέρει η αμερικανική κυβέρνηση. Η αύξηση της ανεργίας προβληματίζει, άλλωστε, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μολονότι, σε αντίθεση με την αμερικανική Fed, καθήκον της είναι ο έλεγχος του πληθωρισμού και όχι η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης.
Τη Δευτέρα ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Βιμ Ντούιζενμπεργκ, άφησε να εννοηθεί ότι η Τράπεζα θα μειώσει σήμερα τα επιτόκια είτε στο 3,5% είτε στο 3,25% από το υφιστάμενο 3,75%. Οι χρηματαγορές ευελπιστούν σε περαιτέρω χαλάρωση το πρώτο εξάμηνο του 2002. Εχει επικρατήσει η πεποίθηση ότι η ανεργία στη Ζώνη Ευρώ θα συνεχίσει να αυξάνεται τουλάχιστον για τους επόμενους 12 μήνες. Ο αριθμός των απολύσεων είναι ιδιαίτερα αυξημένος σε τομείς όπως οι τηλεπικοινωνίες. Ο γαλλικός όμιλος Alcatel σκοπεύει να απολύσει 32.500 υπαλλήλους μέσα στο τρέχον έτος και άλλους 110.000 στα τέλη του επομένου. Στη Γερμανία, οι τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες, Commerzbank, Deutsche, Dresdner και ο όμιλος HVB έχουν ανακοινώσει 27.000 απολύσεις. Στην Ιρλανδία, την επί πολλά χρόνια ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία της Ζώνης Ευρώ, έχουν ήδη καταγραφεί 10.000 απολύσεις στον τομέα των ηλεκτρονικών υπολογιστών, των ημιαγωγών και των βιομηχανιών εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών.
Από τη στιγμή που οι πρόσφατες απολύσεις θα συμπεριληφθούν στα επίσημα στοιχεία, είναι βέβαιο ότι η Ζώνη Ευρώ θα παρουσιάσει συνεχείς αυξήσεις της ανεργίας για πρώτη φορά μετά το τρίτο τρίμηνο του 1993. Η ιστορία, όμως, δεν επαναλαμβάνεται ακριβώς ίδια. Το εντυπωσιακό στην περίπτωση της παρούσας οικονομικής επιβράδυνσης είναι η ταχύτητα με την οποία χάνονται οι θέσεις εργασίας. Η Ζώνη Ευρώ χαρακτηρίζεται από το ανέλικτο εργατικό της δίκαιο και τους υψηλούς φόρους εργασίας, που αποτρέπουν τις προσλήψεις, αλλά και από την απροθυμία των εργαζομένων να μετακινηθούν σε αναζήτηση εργασίας που έρχεται σε οξεία αντίθεση με την αμερικανική αγορά εργασίας.
Ολα αυτά δεν εξηγούν, βέβαια, το λόγο που η ανεργία στη Ζώνη Ευρώ υποχωρούσε τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Σημαντικό ρόλο έχει παίξει η αύξηση των ευέλικτων μορφών εργασίας, της μερικής και της εποχικής απασχόλησης κι αυτό είναι ορατό ιδιαίτερα σε Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία. Η ισπανική ανεργία παραμένει η υψηλότερη στην Ευρωζώνη, στο 13%, αλλά το 1997 υπερέβαινε το 21%. Σε όλη τη Ζώνη η αύξηση της εργασίας μερικής απασχόλησης από το 1995 ώς το 1999 ήταν τριπλάσια από εκείνη της πλήρους απασχόλησης. Η αναμόρφωση της αγοράς εργασίας στη Ζώνη Ευρώ φαίνεται πολύ περιορισμένη σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, αλλά δυστυχώς εξηγεί τις πρόσφατες απολύσεις. Οι πρώτοι που απολύθηκαν ήσαν οι απασχολούμενοι στις λεγόμενες ευέλικτες μορφές απασχόλησης ιδιαίτερα στη Γαλλία και την Ισπανία.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες και οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να ενεργήσουν για να υπερασπίσουν τη θέση τους. Γιατί να μην επιδιώξει η Ευρώπη τον διακανονισμό της επόμενης ημέρας, την υιοθεσία του οποίου επιδιώκουν οι ΗΠΑ μέχρι το 2005, είτε σε διασυνοριακό είτε σε τοπικό επίπεδο. Ομοίως, το κόστος επεξεργασίας των πράξεων θα πρέπει να φθάσει τα επίπεδα των ΗΠΑ – τα οποία είναι σήμερα χαμηλά, χάρις στην ενοποίηση που έγινε με την αποφασιστική παρέμβαση της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.