Τις τελευταίες ημέρες του Οκτωβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού εμπόδισε την εξαγορά μιας βιομηχανίας κατασκευής υφασμάτων για ανδρικά ρούχα από μια άλλη, επίσης αυστριακή και μεγάλη φίρμα πλαστικών νημάτων, επειδή η τελευταία είχε ήδη αποκτήσει μια τρίτη βιομηχανία στο ίδιο πάντοτε αντικείμενο. Λίγες ημέρες πριν, ο αρμόδιος επίτροπος για τον Ανταγωνισμό είχε ζητήσει να χαλάσει ο γάμος μεταξύ Schneider και Legrand, δύο γαλλικές εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικού εξοπλισμού.
Δεκάδες άλλες συγχωνεύσεις και εξαγορές προχωρούν. Το ζητούμενο, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, είναι να εξευρεθεί ο κατάλληλος συνδυασμός μεταξύ των συμφερόντων των μετόχων και εκείνων των καταναλωτών, χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η επιβίωση άλλων επιχειρήσεων λόγω αλλοίωσης των όρων ίσου ανταγωνισμού. Οχι μόνον στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αγοράς, αλλά και των εθνικών-περιφερειακών αγορών.
Ωστόσο, κάθε μια χώρα έχει το δικό της στυλ συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων. Το πιο γνωστό, ανοικτό και γι’ αυτό επιθετικό είναι, βεβαίως, το αμερικανικό. Οι μάνατζερ έχουν την υποχρέωση να αναζητούν συνεχώς νέες ευκαιρίες επιχειρηματικών συνεργασιών. Στόχος οι συνέργιες μεταξύ των παραγωγικών συνεταίρων και, τελικώς, η διασφάλιση υπεραξιών για τους μετόχους. Τα διοικητικά συμβούλια δίνουν τη συναίνεσή τους, κάποτε απορρίπτουν το σχέδιο (όπως με την Hewlett Packard-Compaq) και το πράγμα προχωρά. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού κάνει τη δική της δουλειά, η Κεφαλαιαγορά ελέγχει ότι τηρήθηκαν οι προβλέψεις προστασίας των μετόχων (ιδιαίτερα στο θέμα της σχέσης ανταλλαγής των μετοχών) και η αγορά δίνει τη δική της ετυμηγορία, αγοράζοντας ή πουλώντας τα αντίστοιχα χαρτιά.
Στην Ιταλία, για να έρθουμε πιο κοντά σε εμάς, χρειαζόταν γραφείο συνοικεσίων. Ρόλο που επί πάρα πολλά έτη είχε αναλάβει η περίφημη Mediobanca, όταν ο Enrico Cuccia έβαζε τις μεγάλες οικογένειες των Pirelli και Agnelli, μέτοχοί «του» οι περισσότεροι, να αγοράζουν επιχειρήσεις που κινδύνευαν ή να προχωρούν σε γάμους και αρραβώνες για να δημιουργήσουν νέες μονάδες με το κατάλληλο διεθνές μέγεθος. Ασφάλειες και έμμεσες συμμετοχές σε μίντια (όπως η μεγάλη εφημερίδα Corriere della Sera) βοηθούσαν το έργο του μακαρίτη επενδυτικού τραπεζίτη. Προφανώς όλο το πολιτικό κατεστημένο συμμετείχε (ας έκανε κι αλλιώς) και, βεβαίως, οι κυβερνήσεις έκαναν ό,τι απαιτούσαν οι περιστάσεις για να γίνουν πραγματικότητα τα σχέδια του Κούτσια. Τώρα όμως η τράπεζα-θρύλος του ιταλικού καπιταλισμού αντιμετωπίζει δυσκολίες καθώς έχασε τις δουλιές της από μια «ξένη» τράπεζα, τη γαλλική (;) Lazard, η οποία θα μπορούσε να την αγοράσει αν προλάβει βεβαίως η ίδια να μην εξαγοραστεί από έναν όμιλο τραπεζών που περιλαμβάνει την ίδια τη Mediobanca καθώς και τους Credit Agricole, Deutsche Bank, Lehman Bros κ.ά. Το ιταλικό στυλ συγχωνεύσεων πλησιάζει τώρα το αμερικανικό.
Στη Γερμανία, οι συγχωνεύσεις βρίσκονται στα χέρια των τραπεζών. Ολα γίνονται όμως μυστικά, αφού οι τραπεζίτες είναι παρόντες σε όλα τα διοικητικά συμβούλια. Συναντώνται μετά στις λέσχες με τους πολιτικούς, επιβεβαιώνονται οι απαραίτητες συμμαχίες, κάποια στιγμή ενημερώνονται και τα συνδικάτα και, όταν όλα είναι έτοιμα, ανακοινώνεται στους μετόχους. Μια μόνον συμφωνία ξέφυγε από αυτήν την παράδοση μυστικοπάθειας, η ένωση Deutsche με Dresdner. Ισως άλλωστε να ‘ναι αυτός ο λόγος που ναυάγησε, αφού ο Αμερικανός μέτοχος της επενδυτικής Dresndner-Kleinwort έκανε σαφές ότι δεν υπάρχει έδαφος συνεργασίας με την Morgan Grenfell, την επενδυτική τράπεζα της Deutsche. Το γερμανικό στυλ συνεργασιών βρίσκεται σε αδιέξοδο. Προφανώς θα αναζητήσει τον αμερικανικό δρόμο.
Υπάρχει άραγε ελληνικό στυλ; Ισως, τώρα να διαμορφωθεί. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ο ρόλος του κράτους. Οταν έχεις το γκουβέρνο με το μέρος σου, σίγουρα θα σου κοστίσει φθηνότερα, θα φροντίσει για πρόσθετα φορολογικά κίνητρα, τα ελεγκτικά όργανα (επιτροπές ανταγωνισμού, κεφαλαιαγοράς, πιστωτικών θεμάτων της Τραπέζης της Ελλάδος) θα κάνουν τα «στραβά μάτια». Αρκεί να πείσεις πως ό,τι πράττεις είναι για το εθνικό συμφέρον. Κι όμως, από το 1996 ώς σήμερα, μόνον στον τραπεζικό χώρο εννέα ελληνικές τράπεζες και δύο δίκτυα ξένων εξαγοράστηκαν και διαγράφηκαν από τον τραπεζικό χάρτη. Στις περισσότερες απ’ αυτές τις περιπτώσεις έγιναν με τους υπουργούς ενήμερους, κάποτε παροτρύνοντες, άλλοτε αδιάφοροι και εχθρικοί. Μέχρι τότε, το κράτος δεν είχε βρει χρόνο να ασχοληθεί με την «ενεργητική πολιτική χαρτοφυλακίου». Πόσο καιρό θα πάρει στο ελληνικό μοντέλο να μάθει κάτι από τις αρχές του αμερικανικού;
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ