Το ελληνικό Χρηματιστήριο επέστρεψε σχεδόν 3,5 χρόνια πίσω, ο τραπεζικός δείκτης κινείται κοντά σε ιστορικά χαμηλά, ενώ το κόστος δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου διπλασιάστηκε μέσα σε τρεις μόλις εβδομάδες. Αυτός είναι ένας σύντομος απολογισμός των δραματικών επιπτώσεων που έχει αφήσει έως τώρα το παγκόσμιο sell-off που προκάλεσε ο κορωνοϊός, το οποίο οι αναλυτές έχουν χαρακτηρίσει το ταχύτερο και μεγαλύτερο στην ιστορία των αγορών. Οι περισσότεροι διεθνείς δείκτες και ειδικά ο δείκτης-βαρόμετρο των αγορών, ο αμερικανικός S&P 500, βρίσκονται σε bear market (έχοντας δηλαδή σημειώσει πτώση μεγαλύτερη του 20% από τα πρόσφατα υψηλά), κάτι που συνήθως αποτελεί προάγγελο ύφεσης. Το σίγουρο είναι πως η καταστροφή που έχει ήδη σημειωθεί στις μετοχές διεθνώς είναι τεράστια, πρωτοφανής και με απόλυτη βεβαιότητα θα χτυπήσει την κερδοφορία των εταιρειών το πρώτο και ίσως και το δεύτερο τρίμηνο.
Η εκτόξευση της μεταβλητότητας σε επίπεδα που έχουμε να δούμε από το 2008, με τον δείκτη «φόβου» των αγορών (VIX) να χτυπά την περασμένη εβδομάδα «κόκκινο», δείχνει πως οι επόμενες μέρες και εβδομάδες για τις αγορές είναι αδύνατο να προβλεφθούν τεχνικά, με τις πιθανότητες ανοδικών ξεσπασμάτων αλλά και νέων βίαιων πτώσεων να είναι ίσες. Αυτό σημαίνει πως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τον πυθμένα των αγορών, ειδικά τη στιγμή που δεν μπορεί καν να ποσοτικοποιηθεί ο αντίκτυπος που θα έχει αυτή η κρίση στην οικονομία. Επιπλέον, ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι πως τα όποια μέτρα έχουν πάρει οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν καταφέρει να ηρεμήσουν τους διεθνείς δείκτες.
«Ο κορωνοϊός δεν αποτελεί έναν “μαύρο κύκνο” για τις αγορές, είναι κάτι πολύ πιο επικίνδυνο, είναι ένας “γκρι ρινόκερος”», σημειώνει στην «Κ» διαχειριστής κεφαλαίων, τονίζοντας πως αν και ήταν απολύτως ορατός ως κίνδυνος, δεν δόθηκε η προσοχή που θα έπρεπε από τις Αρχές και έτσι εξελίχθηκε σε σοβαρή απειλή για την παγκόσμια οικονομία. Οπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Πανικός
Με σχεδόν 400 μονάδες (απώλειες κοντά στο 40%) να έχουν χαθεί από τον Γενικό Δείκτη (από τις 24 Φεβρουαρίου) με συνεδριάσεις που ξεπερνούσαν σε πτώση το 10% και καταγράφηκαν στη λίστα με τις μεγαλύτερες που έχει δει ποτέ η αγορά, και με περισσότερα από 22 δισ. ευρώ να έχουν κάνει φτερά από την κεφαλαιοποίηση των ελληνικών μετοχών, οι τελευταίες τρεις εβδομάδες μπορούν να χαρακτηριστούν μόνο από τέσσερις λέξεις: σοκ, δέος και απόλυτος πανικός. Ο τραπεζικός δείκτης έχει βυθιστεί σε χαμηλά δεκαετιών, με τις απώλειες μέσα σε 15 συνεδριάσεις να ξεπερνούν το 50% και τις κεφαλαιοποιήσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών να αγγίζουν πλέον τα 4,5 δισ. ευρώ από 10 περίπου δισ. πριν από μερικές εβδομάδες. Δεκάδες εισηγμένες προχώρησαν σε επαναγορές τις τελευταίες ημέρες σε μία προσπάθεια να στηρίξουν τη μετοχή τους, ωστόσο αυτό δεν είχε αντίκρισμα στο ταμπλό.
Ο μεγάλος «άγνωστος» που είναι οι ακριβείς επιπτώσεις τις οποίες θα έχει η οικονομική και χρηματοπιστωτικής κρίση που έχει προκαλέσει η ραγδαία εξάπλωση του κορωνοϊού σε όλο τον πλανήτη, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια… επιλογής για τους επενδυτές διεθνώς, εκτός από τη φυγή από ό,τι έχει ρίσκο. Το ελληνικό Χρηματιστήριο ανήκει στην κατηγορία των αναδυόμενων αγορών και στα περιουσιακά στοιχεία που έχουν υψηλό ρίσκο. Το γεγονός ότι είναι μία μικρή και ρηχή (και άρα ευάλωτη αγορά) έχει οδηγήσει σε αυτήν την πρωτοφανή κατάρρευση των αποτιμήσεων, με τις ρευστοποιήσεις των επενδυτών να γίνονται –όπως και στα υπόλοιπα άλλωστε χρηματιστήρια– χωρίς καμία διάκριση.
Είναι πλέον αποδεκτό πως βαδίζουμε σε μια ύφεση των περισσότερων διεθνών οικονομιών για τα πρώτα δύο τρίμηνα και το ζητούμενο είναι τι ισχύ θα έχει η προσδοκώμενη ανάπτυξη με βάση το αισιόδοξο σενάριο, όπως σημειώνει στην «Κ» ο Νίκος Σακαρέλης, αναλυτής της Wealth Financial Services.
Οι παλαιότερες πτώσεις του Χ.Α., όπως προσθέτει, έχουν διαφορές σε σχέση με αυτή που βιώνουμε, καθώς οι λόγοι ήταν ενδογενείς (capital controls – τραπεζικές ανακεφαλαιοποιήσεις, κρίση χρέους, απειλή εξόδου από το ευρώ). Τώρα η κρίση είναι παγκόσμια και μέχρι τώρα η Ελλάδα είναι σε καλύτερη κατάσταση από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Λογικά πλήγμα δεν θα δουν στα αποτελέσματά τους εταιρείες που έχουν μεγάλο ποσοστό των εσόδων τους από το εσωτερικό, όσο οι πιο διεθνοποιημένες (εξαγωγές – τουρισμός).
Εταιρείες τροφίμων, ενέργειας και κοινής ωφελείας ως πιο αμυντικοί κλάδοι μπορούν να προσφέρουν καλύτερες άμυνες στα χαρτοφυλάκια σε σχέση με πιο κυκλικές, όπως οι τράπεζες ή η βιομηχανία. Οι κυκλικές όμως θα είναι αυτές που θα υπεραποδώσουν σε μια ανάκαμψη της αγοράς.
Τέλεια καταιγίδα σε κρατικά και εταιρικά ομόλογα
Τα κρατικά και εταιρικά ομόλογα δεν έχουν μείνει αλώβητα από αυτήν την κρίση, τη στιγμή μάλιστα που οι αποφάσεις της ΕΚΤ απογοήτευσαν τις αγορές, προκαλώντας νέο κύμα ρευστοποιήσεων.
Οι αποδόσεις του ελληνικού 10ετούς εκτοξεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα ακόμα και στο 1,9%, έχοντας σημειώσει άνοδο άνω του 100% μέσα σε τρεις εβδομάδες και από το ιστορικό χαμηλό του 0,92%, ενώ η απόδοση στο 5ετές κινείται περίπου… 300% υψηλότερα και στο 1,1% σε σχέση με το χαμηλό του 0,3% που βρισκόταν στις 20 Φεβρουαρίου.
Η Goldman Sachs προειδοποίησε πως τα ελληνικά ομόλογα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αυτήν την κρίση, ενώ η Citigroup προχώρησε σε ρευστοποιήσεις των θέσεών της σε αυτά, κλείνοντας το trade που άνοιξε τον Δεκέμβριο με σύσταση αγοράς των ελληνικών 10ετών έναντι των γερμανικών. Λογικό, καθώς η απόδοση των γερμανικών άγγιξε ιστορικά χαμηλά και το -0,8% την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ των ελληνικών επέστρεψε στα επίπεδα του Αυγούστου του 2019.
Το ελληνικό spread έχει εκτιναχθεί στις 231 μονάδες βάσης από μόλις 135 μονάδες βάσης τον Φεβρουάριο, οδηγώντας σε εκτόξευση των αποδόσεων και των εταιρικών ομολόγων. Είναι χαρακτηριστικό πως οι τίτλοι Tier ΙΙ που εξέδωσαν τον Φεβρουάριο η Τράπεζα Πειραιώς και η Alpha Bank κινούνται στο 68% και στο 80% της ονομαστικής τους αξίας αντίστοιχα (τιμές της 12ης Μαρτίου), με τις αποδόσεις στη 10ετία να έχουν εκτιναχθεί στο 10,71% για Πειραιώς και στο 6,74% για την Alpha Bank από 5,5% και 4,25% κατά την έκδοσή τους τον προηγούμενο μήνα.
Ιδιαίτερα ισχυρές πιέσεις έχουν δεχθεί και τα ομόλογα των ελληνικών εταιρειών που είναι εισηγμένα στη διεθνή και στην εγχώρια αγορά.
Συγκεκριμένα, όλα τα εταιρικά ομόλογα που είναι εισηγμένα στο Χ.Α. κινούνται πλέον χαμηλότερα της ονομαστικής τους αξίας: o τίτλος της MLS κινείται στο 30% της ονομαστικής του αξίας, της Housemarket στο 99,5%, του ΟΠΑΠ στο 99,95%, της Sunlight στο 95%, της Μυτιληναίος στο 95,1%, της Attica Holdings στο 69%, της B&F στο 84%, της ΓΕΚ Τέρνα στο 95,5%, της Aegean στο 80,9% και της Τέρνα Ενεργειακή στο 92,5%.
Στη διεθνή αγορά, κάτω από την ονομαστική τους αξία διαπραγματεύονται οι τίτλοι των ΟΤΕ (στο 99%), Motor Oil (99%), ΕΛΠΕ (95,5%), Titan (93%), Μυτιληναίος (91,3%), Ελλάκτωρ (82%), Frigoglass (90%).