Μηδενική ανάπτυξη προβλέπει πλέον το βασικό σενάριο της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2020, έναντι προηγούμενης εκτίμησής της για 2,4%, ενώ παράλληλα εκτιμά ότι ο κορωνοϊός θα πλήξει και τον προϋπολογισμό, κατεβάζοντας το πρωτογενές αποτέλεσμα «αρκετές ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ κάτω από τον αρχικό στόχο του 3,5% του ΑΕΠ, αν και αυτή τη στιγμή είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί με ακρίβεια».
Στην έκθεση του διοικητή της Τράπεζας Γιάννη Στουρνάρα, που παρουσιάστηκε χθες στο πλαίσιο της γενικής συνέλευσης των μετόχων, οι οικονομικές συνέπειες από τον κορωνοϊό πρωταγωνιστούν. Ο κ. Στουρνάρας έδωσε μια προοπτική ελπίδας, τιτλοφορώντας την εισήγησή του «Από την κρίση στην πανδημία και στην ανάπτυξη».
Οπως είπε, «ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας εκτιμάται ότι θα επιβραδυνθεί σημαντικά το 2020, δεδομένων των επιπτώσεων της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Οι επιπτώσεις αυτές προς το παρόν δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν με ακρίβεια, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα στοιχεία και η πανδημία είναι σε εξέλιξη».
Στη φάση αυτή, εξήγησε, το βασικό σενάριο προβλέπει μηδενική ανάπτυξη, με δεδομένο ότι θα υπάρξει «σημαντική αρνητική επίπτωση στην οικονομία τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2020, η οποία θα αντισταθμιστεί μερικώς τα δύο τελευταία τρίμηνα». Στο σενάριο λαμβάνονται επίσης υπόψη τα αντισταθμιστικά μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί.
Σημειώνεται ότι μέχρι πριν από 15 μέρες περίπου οι υπηρεσίες της τράπεζας εκτιμούσαν, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι ο ρυθμός θα υποχωρούσε, στο δυσμενές σενάριο στο επίπεδο του 2%. Είναι προφανές ότι έκτοτε, η εικόνα έχει αλλάξει ριζικά. Αλλωστε, και ο υπουργός Οικονομικών προέβλεψε προχθές μηδενική ανάπτυξη για το 2020.
Η τράπεζα εκτιμά ότι η επιβράδυνση θα προέλθει κυρίως από διαταραχές της ζήτησης, το πλήγμα στις μεταφορές, τον τουρισμό, το εμπόριο, την εστίαση και την ψυχαγωγία. Από την πλευρά της προσφοράς επισημαίνεται η διατάραξη στις αλυσίδες εφοδιασμού και το κλείσιμο των επιχειρήσεων για να περιοριστεί η πανδημία.
Υπάρχει, τέλος, και η πλευρά του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οπως επισημαίνεται, αυξάνεται το κόστος χρηματοδότησης για τράπεζες, νοικοκυριά και ελληνικό Δημόσιο. «Ηδη παρατηρείται πολύ σημαντική αύξηση των περιθωρίων (spreads) τις τελευταίες μέρες, ιδιαιτέρως στην περίπτωση της Ελλάδας, στις αγορές ομολόγων, οι οποίες ούτως ή άλλως παρουσιάζουν έντονη μεταβλητότητα».
Σε ό,τι αφορά τα δημοσιονομικά, η πρόβλεψη για πρωτογενές πλεόνασμα αρκετές ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον αρχικό στόχο του 3,5% οφείλεται, σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή, στην αύξηση των δαπανών για την αντιμετώπιση της νόσου, τη στήριξη των επιχειρήσεων και τη διαφύλαξη της απασχόλησης, αλλά και στις αρνητικές επιπτώσεις στα έσοδα, λόγω επιβράδυνσης της ανάπτυξης.
«Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη δημοσιονομική πολιτική σήμερα, που μεταβάλλει ριζικά όλα τα μέχρι τώρα δεδομένα», τόνισε ο κ. Στουρνάρας, «είναι να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες που προσφέρονται, ώστε να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση των δαπανών για την αντιμετώπιση της νόσου του κορωνοϊου και να ελαχιστοποιήσει τις αρνητικές επιδράσεις στην πραγματική οικονομία, με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρξει η μικρότερη δυνατή επίπτωση στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους».
Eννέα παρεμβάσεις για τη θωράκιση της οικονομίας
Μια σειρά από μεσοπρόθεσμες προκλήσεις καλείται να αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία, πέραν των συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού και του προσφυγικού-μεταναστευτικού προβλήματος, όπως επισημαίνει η έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Αυτές είναι κυρίως το μεγάλο επενδυτικό κενό, η υψηλή ανεργία, το μεγάλο απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το υψηλό δημόσιο χρέος και ο αργός ψηφιακός μετασχηματισμού. Προς την κατεύθυνση αυτή, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας προτείνει παρεμβάσεις σε εννέα τομείς δραστηριότητας:
• Αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ).
• Ασκηση συνετής δημοσιονομικής πολιτικής.
• Αύξηση των ιδιωτικών παραγωγικών επενδύσεων.
• Μείωση της ανεργίας.
• Εφαρμογή του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων.
• Ιδιωτικοποιήσεις, αποτελεσματικότερη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας και επέκταση του θεσμού των συνεργασιών και συμπράξεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (ΣΔΙΤ).
• Εφαρμογή στοχευμένων παρεμβάσεων πολιτικής για την αναστροφή της προβλεπόμενης πτωτικής τάσης του οικονομικά ενεργού πληθυσμού εξαιτίας των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων.
• Ενδυνάμωση του «τριγώνου της γνώσης» και ανάπτυξη του αποθέματος του ανθρώπινου κεφαλαίου.
• Αξιοποίηση των ευκαιριών από τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία.
«Είναι προφανές», τονίζει ο κ. Στουρνάρας, «ότι ορισμένες από τις παρεμβάσεις που απαιτούνται δεν μπορούν να υλοποιηθούν υπό τις σημερινές συνθήκες έντονης διόρθωσης των διεθνών αγορών. Η αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού και γενικότερα η προστασία της δημόσιας υγείας, μαζί με την αντιμετώπιση της προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης, είναι σήμερα προτεραιότητες οι οποίες κινητοποιούν τις δυνάμεις του έθνους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι παρεμβάσεις που παράγουν μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα πρέπει τώρα να αγνοηθούν. Αλλωστε, οδηγούν σε υψηλότερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα και στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, που είναι προϋποθέσεις για τη διάθεση περισσότερων πόρων στη δημόσια υγεία, καθώς και στη διαφύλαξη των εθνικών συνόρων, τα οποία είναι ταυτοχρόνως και ευρωπαϊκά σύνορα».