Εκατομμύρια Ελληνες πολίτες βιώνουν το τελευταίο διάστημα δραματικές ανατροπές στα εργασιακά τους δικαιώματα, παράλληλα με τα έως πρότινος αδιανόητα περιοριστικά μέτρα στην καθημερινότητά τους, που λαμβάνει η κυβέρνηση με στόχο την αποτροπή της εξάπλωσης του φονικού ιού COVID-19. Το τοπίο που διαμορφώνεται στην αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς, αν όχι επικίνδυνο, τουλάχιστον πρωτόγνωρο, καθώς εκατομμύρια εργαζόμενοι μπαίνουν σταδιακά στον «πάγο» με τις επιχειρήσεις που είτε έκλεισαν με εντολή του κράτους είτε υπολειτουργούν λόγω της πανδημίας να θέτουν τις συμβάσεις τους σε αναστολή για τουλάχιστον 45 ημέρες, να κάνουν χρήση του μέτρου της εκ περιτροπής εργασίας με μείωση μισθών έως και κατά 50% ή να στρέφουν τους εργαζόμενους στην τηλεργασία. Μέσα σε λιγότερες από 30 μέρες, η κυβέρνηση νομοθέτησε πρωτόγνωρα εργαλεία ευελιξίας της εργασίας, απαγορεύοντας ταυτόχρονα τις απολύσεις σε όσες επιχειρήσεις εντάσσονται στα μέτρα στήριξης, σε μια προσπάθεια να συγκρατήσει κύμα μαζικών απολύσεων.
Οπως εξηγεί μιλώντας στην «Κ» ο εργατολόγος-δικηγόρος Γιάννης Καρούζος, εξειδικευμένος στα θέματα της εργασίας, με τα κυβερνητικά μέτρα στον κλάδο του εργατικού δικαίου και των εργασιακών σχέσεων προστατεύονται ή και επιδοτούνται οι εργαζόμενοι που απασχολούνται σε επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη με οδηγία του κράτους, αλλά και σε επιχειρήσεις που πλήττονται βάσει των Κωδικών Αριθμών Δραστηριότητα (ΚΑΔ) που έχει ορίσει το οικονομικό επιτελείο, εφόσον επιλεγεί για αυτούς από τον εργοδότη το σύστημα της αναστολής συμβάσεων εργασίας.
«Στην πράξη», επισημαίνει ο κ. Καρούζος, «οι εργαζόμενοι προκειμένου να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους θα πρέπει κατ’ αρχάς να ελέγχουν σε ποια από τις δύο κατηγορίες επιχειρήσεων ανήκουν ώστε να μάθουν εντέλει αν επιδοτούνται και αν προστατεύονται ως προς την απόλυσή τους».
Η «Κ» με τη βοήθεια του έγκριτου εργατολόγου αναλύει με τη μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων, όλες αυτές τις περιπτώσεις, με βάση όλες τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ), τις κοινές υπουργικές αποφάσεις (ΚΥΑ) και τις εγκυκλίους που έχουν εκδοθεί κατά κύριο λόγο από το υπουργείο Εργασίας καθώς και από τα συναρμόδια υπουργεία μέχρι σήμερα.
Επιχειρήσεις που έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους με απόφαση κρατικής αρχής.
• Είναι νόμιμη η απόλυση εργαζομένου από 18-03-2020 και μετά;
Απαγορεύονται από 18 Μαρτίου οι απολύσεις και είναι άκυρες αν αυτές συντελέστηκαν.
• Τι ισχύει με τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου;
Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου που θα έληγαν μετά τις 20-03-2020 αναστέλλονται υποχρεωτικά. Αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης μετά την άρση της αναστολής είναι υποχρεωμένος να τη συνεχίσει με τον υπολειπόμενο χρόνο. Σε αυτή την περίπτωση οι εργαζόμενοι θα λάβουν την αποζημίωση των 800 ευρώ.
• Τι ισχύει με τις συμβάσεις που έληξαν πριν από την 1-3-2020 και αυτές που λήγουν μετά τις 20-03-2020;
Οι συμβάσεις της πρώτης κατηγορίας (που έληξαν πριν από την 1-3-2020 δεν τυγχάνουν αποζημίωσης ειδικού σκοπού. Οι συμβάσεις της δεύτερης κατηγορίας που διακόπηκαν με πρωτοβουλία του εργοδότη πρόωρα στο διάστημα από 1-3-2020 έως 20-03-2020 δικαιούνται επιδότησης 800 ευρώ. Η τελευταία περίπτωση, αφορά και τους εργαζομένους με σύμβαση ορισμένου χρόνου που παραιτήθηκαν πρόωρα στο διάστημα 1-3-2020 με 20-03-2020.
• Για ποιο χρονικό διάστημα καταβάλλεται η αποζημίωση των 800 ευρώ;
Το ποσό αυτό καταβάλλεται για χρονικό διάστημα από 15 Μαρτίου έως 30 Απριλίου 2020.
• Οι παραιτήσεις και απολύσεις από 1-3-2020 έως 20-03-2020 επιδοτούνται;
Επιδοτούνται με τα 800 ευρώ.
• Ποιοι εργαζόμενοι σε αυτές τις επιχειρήσεις συνεχίζουν να εργάζονται;
Οι εργαζόμενοι που εργάζονται με το καθεστώς τηλεργασίας, το προσωπικό ασφαλείας, εκείνοι που βρίσκονται σε νόμιμη άδεια, καθώς και εκείνοι που η σύμβαση εργασίας τους δεν έχει ανασταλεί (π.χ. διοικητικό προσωπικό).
Τι ισχύει για τις πληττόμενες επιχειρήσεις
Δεν επιτρέπεται εργαζόμενος που ήδη παρέχει τηλεργασία να τεθεί σε αναστολή της σύμβασης εργασίας του μονομερώς. SHUTTERSTOCK
• Βάσει ποιου ΚΑΔ οι επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται πληττόμενες;
Με βάση τον ΚΑΔ κύριας επαγγελματικής δραστηριότητας. Υπάρχει και η δυνατότητα υπαγωγής με τον ΚΑΔ δευτερεύουσας, με την προϋπόθεση ότι τα ακαθάριστα έσοδα του 2018 έως 20-03-2020 είναι μεγαλύτερα από τη δευτερεύουσα σε σχέση με την κύρια. Πρόβλημα, ωστόσο, υπάρχει για τις επιχειρήσεις που δεν είχαν κάνει έναρξη το 2018 και σήμερα λειτουργούν με προσωπικό στον δευτερεύοντα ΚΑΔ και δεν εντάσσονται στις πληττόμενες.
• Τι σημαίνει αναστολή της σύμβασης εργασίας; Πόσο διαρκεί; Τι δικαιούται ο εργαζόμενος;
Ο εργοδότης στις επιχειρήσεις αυτές μπορεί να θέσει προσωπικό σε αναστολή της σύμβασης εργασίας του για διάστημα 45 ημερών, με δυνατότητα επιλογής του μέτρου από 21-03-2020 έως 20-04-2020. Στην κατηγορία του προσωπικού αυτού μπορούν να ανήκουν και ευπαθείς ομάδες, όπως έγκυοι κ.λπ. Οι εργαζόμενοι που μπαίνουν σε αυτό το σύστημα δικαιούνται 800 ευρώ για το διάστημα της αναστολής, το οποίο είναι συνεχόμενο και ανέκκλητο, διάρκειας 45 ημερών. Στη διάρκεια της αναστολής ο εργαζόμενος δεν έχει υποχρέωση να παρέχει εργασία.
• Ευρισκόμενος κάποιος σε αναστολή της σύμβασης εργασίας μπορεί να εργάζεται με τηλεργασία; Πώς θα αμείβεται;
Επιτρέπεται η τηλεργασία στο σύστημα αναστολής της σύμβασης εργασίας, όχι όμως και το αντίστροφο. Δηλαδή, δεν επιτρέπεται εργαζόμενος που ήδη παρέχει εργασία με τηλεργασία να τεθεί σε αναστολή της σύμβασης εργασίας του μονομερώς. Η αμοιβή του εργαζομένου με τηλεργασία και σε αναστολή της σύμβασης εργασίας του είναι η εξής :
Α. Θα λάβει τα 800 ευρώ από το κράτος.
Β. Επίσης, ο εργοδότης θα του καταβάλει αναλογικά μισθό με βάση τις αποδοχές του για τις ημέρες απασχόλησής του, μέχρι τη συμπλήρωση του καταβαλλόμενου μισθού του, δηλαδή αφαιρουμένων των 800 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση ο εργοδότης εξ ελευθεριότητας μπορεί να καταβάλει μεγαλύτερο τμήμα του μισθού του εργαζομένου, αλλά αυτό ασφαλίζεται.
• Τι ισχύει στις επιχειρήσεις αυτές με τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου;
Ο εργοδότης στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να αναστείλει τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου και να τις υπαγάγει στο καθεστώς επιδότησης των 800 ευρώ. Οι συμβάσεις που έληξαν πριν από την 1-3-2020 δεν τυγχάνουν αποζημίωσης ειδικού σκοπού. Οι συμβάσεις που έληγαν μετά τις 20-03-2020 αλλά διακόπηκαν με πρωτοβουλία του εργοδότη πρόωρα στο διάστημα από 1-3-2020 έως 20-03-2020 δικαιούνται επιδότησης 800 ευρώ. Η τελευταία περίπτωση αφορά και τους εργαζομένους με σύμβαση ορισμένου χρόνου που παραιτήθηκαν πρόωρα στο διάστημα 1-3-2020 έως 20-03-2020.
• Ποιοι δικαιούνται τα 800 ευρώ;
– Οσοι εργαζόμενοι απασχολούνταν σε επιχειρήσεις που ανεστάλη η λειτουργία τους με εντολή του κράτους.
– Εργαζόμενοι πληττόμενων επιχειρήσεων (βάσει ΚΑΔ) που τέθηκαν σε αναστολή συμβάσεων εργασίας για 45 ημέρες.
– Εργαζόμενοι αορίστου ή ορισμένου χρόνου που οικειοθελώς αποχώρησαν ή απολύθηκαν το διάστημα από 1-3-2020 έως 20-03-2020 (μόνο σε προσωρινά ανασταλείσες επιχειρήσεις ή πληττόμενες).
• Ποιοι δεν τα δικαιούνται;
– Οσοι εργαζόμενοι σε επιχείρηση που πλήττεται βάσει ΚΑΔ εργάζονται με τηλεργασία.
– Οσοι εργαζόμενοι σε επιχείρηση που έκλεισε προσωρινά με απόφαση αρχής βρίσκονται σε τηλεργασία, άδεια, είναι προσωπικό ασφαλείας ή προσωπικό που συνεχίζει να εργάζεται (π.χ. διοικητικό προσωπικό).
– Οσοι απασχολούνται σε δεύτερο εργοδότη και λαμβάνουν μισθό, μολονότι είναι δικαιούχοι των 800 ευρώ από την πρώτη τους εργασία.
• Πότε μπορεί ο εργοδότης να εφαρμόσει το νέο σύστημα εκ περιτροπής εργασίας και με ποιους όρους;
Δύναται ο εργοδότης να επιβάλει χρόνο εργασίας τουλάχιστον 2 εβδομάδων στο 50% τουλάχιστον του προσωπικού του, για διάστημα έως 6 μήνες από την υιοθέτηση του μέτρου. Στο διάστημα αυτό απαγορεύονται οι απολύσεις. Το δε 50% του προσωπικού υπολογίζεται αφαιρουμένων των εργαζομένων που έχουν τεθεί σε αναστολή σύμβασης εργασίας.
• Ο εργοδότης που επέλεξε το μέτρο της αναστολής της σύμβασης εργασίας μπορεί να προβεί σε απολύσεις;
Ο εργοδότης σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να προβεί σε απολύσεις και είναι υποχρεωμένος να διατηρήσει για 45 ημέρες μετά τη λήξη του προγράμματος τους ίδιους εργαζομένους με τους ίδιους όρους εργασίας που ίσχυαν πριν από τις 21-03-2020.