Το ένα μετά το άλλο καταρρίπτονται στη χώρα μας τα ρεκόρ στο ηλεκτρονικό εμπόριο, εξαιτίας της πανδημικής κρίσης. Μέσα σε δύο εβδομάδες, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ερευνών Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) και το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (Eltrun) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, οι online αγοραστές από 21% του πληθυσμού που ήταν στο τέλος του 2019, κατά τη δεύτερη εβδομάδα των μέτρων περιορισμού της κίνησης ανήλθαν σε 33% (αύξηση 57%) και μία εβδομάδα μετά σε 44% (αύξηση 109%).
Το αξιοπερίεργο είναι, όπως αναφέρουν οι συντελεστές της έρευνας, ότι τα σούπερ μάρκετ εμφανίσθηκαν λιγότερο προετοιμασμένα γι’ αυτή την τεράστια αλλαγή. Αντιθέτως, μεγαλύτερη ετοιμότητα έδειξαν τα τοπικά καταστήματα (κρεοπωλεία, οπωροπωλεία κ.λπ.), όπως φαίνεται από την ικανοποίηση που εξέφρασαν οι καταναλωτές.
Η έρευνα των ΙΕΛΚΑ-Eltrun πραγματοποιήθηκε κυλιόμενα, τις ημέρες 25 έως 27 Μαρτίου, δεύτερη εβδομάδα ισχύος των περιοριστικών μέτρων, και 1 έως 3 Απριλίου, τρίτη κατά σειράν εβδομάδα ισχύος των μέτρων. Στην έρευνα συμμετείχαν 1.000 καταναλωτές πανελλαδικά, οι οποίοι έδειξαν ότι σε σχέση με πέρυσι υπερδιπλασιάστηκε η τάση αγορών από ηλεκτρονικά καταστήματα και, από 21% που ήταν πέρυσι, στις αρχές Απριλίου εκτοξεύθηκε στο 44%. Ο διπλασιασμός αυτός, όπως επισημαίνει ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Δουκίδης, δεν σημαίνει διπλασιασμό της δαπάνης, καθώς οι online πωλήσεις άλλων αγαθών μειώθηκαν και σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. ρουχισμός) η μείωση αυτή ήταν σημαντική. Ο κ. Δουκίδης χαρακτηρίζει, ως προς τις αξίες, πιο ρεαλιστική προσέγγιση εκείνη της εταιρείας Skroutz, η οποία κάνει λόγο για αύξηση των πωλήσεων κατά 41%.
Αντίστοιχη πορεία σημειώθηκε και στην ηλεκτρονική υπηρεσία παράδοσης έτοιμου φαγητού, που ανήλθε από 13% στο 25% του πληθυσμού, ενώ το ποσοστό εκείνων που παρήγγειλαν από ηλεκτρονικά σούπερ μάρκετ ανέβηκε κατά 8 φορές. Από 1% του πληθυσμού που ήταν στο τέλος του 2019, αρχές Απριλίου ανήλθε σε 8%.
Παράλληλα αυξήθηκαν κατακόρυφα και οι αγορές τροφίμων από απόσταση, αφού το 10% των πολιτών έχει παραγγείλει τηλεφωνικά από συνοικιακό κρεοπωλείο/οπωροπωλείο και το 5% αντίστοιχα από κοντινό/συνοικιακό κατάστημα σούπερ μάρκετ. Τα μεγέθη αυτά είναι τεράστια για μια κοινωνία που είχε συνηθίσει να αγοράζει επιτόπου στα καταστήματα.
Τα στοιχεία δείχνουν ακόμη ότι τα σούπερ μάρκετ δεν ήταν έτοιμα να ανταποκριθούν σε αυτή την υπέρμετρη ζήτηση. Αυτό φάνηκε τόσο στους μεγάλους χρόνους παράδοσης όσο και στις απόψεις των καταναλωτών. Η πλειονότητα των καταναλωτών που έχουν αξιοποιήσει το ηλεκτρονικό εμπόριο τις τελευταίες δέκα ημέρες φαίνεται να είναι γενικά ικανοποιημένη από τα ηλεκτρονικά καταστήματα (66%) και το online fast food delivery (65%), ενώ στα σούπερ μάρκετ η ικανοποίηση αυτή υποχωρεί στο 35%.
Ο χαμηλός βαθμός ικανοποίησης των καταναλωτών από τα σούπερ μάρκετ απορρέει κυρίως από τους χρόνους παράδοσης. Μόλις 1 στους 5 online καταναλωτές αξιολογεί θετικά τον χρόνο παράδοσης των προϊόντων και 1 στους 3 τη διαθεσιμότητα των προϊόντων. Θετικά ωστόσο αξιολογούνται άλλοι παράγοντες, όπως οι τρόποι πληρωμής (68%), το προσεγμένο προσωπικό παράδοσης (49%), το σωστό πακετάρισμα των προϊόντων (47%), η ποικιλία προϊόντων (45%), η καθαριότητα και η σωστή φύλαξη των φρέσκων προϊόντων (44%). Με βάση την πρόσφατη συσσωρευμένη τεχνογνωσία και τις έξυπνες επενδύσεις των ηλεκτρονικών σούπερ μάρκετ για αύξηση της παραγωγικότητας, αναμένεται μελλοντικά η καλυτέρευση αυτών των ποσοστών.
Το σίγουρο είναι ότι, όπως τα capital controls το 2015 πολλαπλασίασαν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, η κρίση του κορωνοϊού θα μεγεθύνει το ηλεκτρονικό εμπόριο. Σχεδόν το 50% των καταναλωτών της έρευνας σημειώνει ότι θα συνεχίσει τις νέες συνήθειές του και όταν ξεπεραστεί η κρίση.