Στην αισιόδοξη άκρη της γκάμας των προβλέψεων που έχουν διατυπωθεί έως τώρα για τις επιπτώσεις του κορωνοϊού στην ελληνική οικονομία και κοντά σ’ αυτές της Τράπεζας της Ελλάδος κινούνται οι εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2020-21, που υπέβαλε την περασμένη Πέμπτη στις Βρυξέλλες.
Το βασικό του σενάριο προβλέπει ύφεση 4,7%, αλλά υπάρχει και ένα δυσμενές, με υποχώρηση του ΑΕΠ κατά 7,9%. Υπενθυμίζεται ότι ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας Γιάννης Στουρνάρας στα αντίστοιχα σενάρια προέβλεπε ύφεση 4% και 8% αντίστοιχα.
Και στα δύο σενάρια του υπουργείου, η προβλεπόμενη ανάκαμψη του επόμενου χρόνου υπερκαλύπτει τις απώλειες του 2020. Ετσι, το 2021 προβλέπεται ανάκαμψη 5,1% στο βασικό σενάριο και 8% στο δυσμενές.
Η διαφορά του βασικού από το δυσμενές σενάριο: Το πρώτο προβλέπει εξασθένηση της υγειονομικής κρίσης το δεύτερο εξάμηνο του χρόνου, έπειτα από κορύφωσή της το δεύτερο τρίμηνο, αλλά και συγκράτηση της ύφεσης στην Ευρωζώνη σε επίπεδο ανάλογο με το ελληνικό (4,7%). Στο δυσμενές, η διάρκεια της κρίσης είναι μεγαλύτερη.
Αλλοι φορείς, όπως π.χ. το ΔΝΤ, έχουν εκτιμήσει ότι η ύφεση στην ελληνική οικονομία θα φτάσει φέτος το 10% (βασικό σενάριο), αλλά το υπουργείο Οικονομικών δεν συμμερίζεται την άποψη αυτή. Το πρόγραμμα αναφέρει ότι η ύφεση θα έφτανε το 10% αν δεν λαμβάνονταν καθόλου μέτρα, τα οποία όμως ελήφθησαν. Στο δυσμενές σενάριο, χωρίς μέτρα, υπολογίζει το υπουργείο Οικονομικών, η ύφεση θα μπορούσε να φτάσει το 13,2%. Τόσο (13,3%) εκτιμά ότι θα φτάσει η ύφεση στην Ελλάδα η Morgan Stanley στο βασικό της σενάριο, που κινείται στο απαισιόδοξο άκρο των προβλέψεων.
Το πρόγραμμα προβλέπει επίσης στο βασικό του σενάριο πρωτογενές έλλειμμα 1,9% του ΑΕΠ και στο δυσμενές 2,8%. Με τους τόκους και σε όρους ESA προβλέπεται έλλειμμα 4,7% του ΑΕΠ (έναντι πλεονάσματος 1,5% του ΑΕΠ το 2019). Σε κάθε περίπτωση, οι δημοσιονομικοί κανόνες έχουν ανασταλεί για φέτος, τουλάχιστον, στην Ευρωζώνη, οπότε δεν υπάρχει πρόβλημα.
Το χρέος
Αρκετά αισιόδοξο είναι το πρόγραμμα και ως προς τις επιπτώσεις του κορωνοϊού στο χρέος, αφού εκτιμά ότι θα αυξηθεί κατά 12,2% του ΑΕΠ στα 188,8% του ΑΕΠ από 176,6% του ΑΕΠ το 2019. Το 2021, το υπουργείο Οικονομικών υπολογίζει ότι το χρέος θα υποχωρήσει και πάλι στο 176,8%. Και εδώ, η πρόβλεψη του υπουργείου βρίσκεται κοντά σε αυτήν της Τράπεζας της Ελλάδος, που υπολογίζει επιβάρυνσή του κατά 14% φέτος. Αντίθετα, το ΔΝΤ βλέπει αύξησή του κατά πάνω από 20% του ΑΕΠ.
Το πλήγμα στο ΑΕΠ, σύμφωνα με τις παραδοχές του προγράμματος, θα προέλθει κυρίως από τον τουρισμό, με την υποχώρηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών να φτάνει 19,2% αλλά και την πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 4,1%, και των επενδύσεων κατά 4,6%. Το 2021, όμως, προβλέπεται να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος στον τουρισμό και στην κατανάλωση, ενώ εκτιμάται άλμα επενδύσεων κατά 15,6%.
Επιφυλάξεις
Με επιφυλάξεις αντιμετωπίζει τις προβλέψεις του προγράμματος το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, το οποίο –παρότι τις υιοθετεί– επισημαίνει τον «ιδιαίτερα υψηλό βαθμό αβεβαιότητας» στο μακροοικονομικό περιβάλλον και χαρακτηρίζει «ιδιαιτέρως αισιόδοξη» την πρόβλεψη για ύφεση 4,7% φέτος, επισημαίνοντας ότι οι περισσότεροι διεθνείς οργανισμοί είναι λιγότερο αισιόδοξοι.
Το ΕΔΣ χτυπά ακόμη καμπανάκι για τους μισθούς, λέγοντας ότι υπάρχει κίνδυνος οι μειώσεις τους να γίνουν μόνιμες, κάτι που θα υπονομεύσει, μέσω της μειωμένης κατανάλωσης, και την ανάκαμψη της οικονομίας. Επισημαίνει, επίσης, τον κίνδυνο να μην αποδειχθούν επαρκείς οι ευρωπαϊκοί πόροι για την ανάκαμψη της οικονομίας, δεδομένου ότι οι εθνικοί πόροι είναι πεπερασμένοι.
Το πακέτο των μέτρων φτάνει τα 17,35 δισ.
Στα 17,35 δισ. ευρώ (9,7% του ΑΕΠ) φτάνει η αξία των μέτρων που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τα στοιχεία του Προγράμματος Σταθερότητας.
Το ταμειακό τους κόστος, όμως, περιορίζεται σε 11,5 δισ. ευρώ σε επίπεδο έτους (6,5% του ΑΕΠ) ή 12,35 δισ. ευρώ για τους μήνες έως τον Ιούνιο, αν ληφθεί υπόψη ότι οι επιστροφές φορολογικών και ασφαλιστικών αναστολών θα πραγματοποιηθούν μετά τον Αύγουστο.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα, τα 10,349 δισ. ευρώ είναι το δημοσιονομικό κόστος και εξ αυτών τα 2,332 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σε αναστολές φόρων και εισφορών. Αλλα 2 δισ. ευρώ είναι το ταμειακό κόστος χορήγησης δανείων με εγγυήσεις, οι οποίες, με μόχλευση, θα οδηγήσουν στη χορήγηση δανείων 7 δισ. ευρώ.
Ο κ. Σταϊκούρας επισημαίνει ότι το ταμειακό κόστος, το οποίο αγγίζει τα 12,35 δισ. ευρώ έως τον Ιούνιο, «έχει άμεση σχέση με τα αποθέματα ταμειακών διαθεσίμων». Σημειώνεται ότι τα ταμειακά διαθέσιμα, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε την περασμένη εβδομάδα ο υφυπουργός Δημοσιονομικής Πολιτικής, ανέρχονται ακριβώς σε 12,3 δισ. ευρώ, αν εξαιρεθεί το «μαξιλάρι» του ESM, ύψους 15,7 δισ. ευρώ, που έχει αυστηρές προϋποθέσεις για να χρησιμοποιηθεί.
Οπως διευκρινίζεται από τον υπουργό Οικονομικών, τα μέτρα αυτά δεν περιλαμβάνουν όσα θα εξειδικευθούν το προσεχές διάστημα, όπως το πρόγραμμα της Κομισιόν για την απασχόληση SURE, η χορήγηση δανείων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, το νέο πλαίσιο επιδότησης δανείων πρώτης κατοικίας και οι νέες πολιτικές που θα εφαρμοστούν σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας, όπως τουρισμό, μεταφορές κ.λπ., καθώς και παρεμβάσεις ρευστότητας του Δημοσίου.