Οι δανειολήπτες που είχαν ρυθμίσει τα δάνειά τους αλλά τα εξυπηρετούσαν πριν από την πανδημική κρίση ήταν οι πλέον ευάλωτοι οφειλέτες που υποχρεώθηκαν να ρυθμίσουν εκ νέου τις οφειλές τους λόγω COVID-19. Αυτό υπογραμμίζει στη συνέντευξή της στην «Κ» η κ. Φωτεινή Ιωάννου, γενική διευθύντρια Διαχείρισης Απαιτήσεων Εταιρικής και Λιανικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας, εξηγώντας ότι η Εθνική προχώρησε σε αναστολή δόσεων για δάνεια ύψους 4 δισ. ευρώ, διευκολύνοντας 20.000 νοικοκυριά και 2.000 επιχειρήσεις. Η κ. Ιωάννου επισημαίνει ότι οι τράπεζες πρέπει να αποφύγουν τα λάθη του παρελθόντος και να κινηθούν με ταχύτητα στο θέμα της διαχείρισης των κόκκινων δανείων και εξηγεί ότι στρατηγική της Εθνικής παραμένει η τιτλοποίηση, αξιοποιώντας το πρόγραμμα «Ηρακλής».
– Ποια είναι η επίπτωση της οικονομικής κρίσης στο χαρτοφυλάκιο δανείων της τράπεζας;
– Η πρόσφατη οικονομική κρίση, λόγω COVID-19, ήρθε σε μια περίοδο που οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας ήταν σε μια προσπάθεια ανασύνταξης μετά την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Η μη προβλέψιμη φύση της και η σφοδρότητα των οικονομικών συνεπειών της φαίνεται να οδηγούν σε μια ύφεση άνω του 7% για το 2020. Η τωρινή κρίση είναι πολύ πιο στοχευμένη και συγκεκριμένοι κλάδοι (τουρισμός, μεταφορές, real estate, εστίαση) θα υποστούν μεγαλύτερη επιβάρυνση. Στους ιδιώτες, υπάρχουν τμήματα πελατείας που δεν έχουν πληγεί (ακόμα) καθόλου, όπως π.χ. οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι συνταξιούχοι, ενώ άλλοι όπως εποχικοί υπάλληλοι ή ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν υποστεί «καταστροφή» λόγω της αναστολής λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων. Στους ιδιώτες ειδικά, η αύξηση των καθυστερήσεων εστιάζεται στους πλέον ευάλωτους δανειολήπτες, που είχαν ρυθμίσει δάνεια στο παρελθόν.
– Η Εθνική Τράπεζα έχει ανακοινώσει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αναστολής δόσεων για επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Πόσοι οφειλέτες έκαναν χρήση των συγκεκριμένων μέτρων;
– Στους ιδιώτες οφειλέτες στεγαστικών δανείων και καταναλωτικών οφειλών δόθηκε δυνατότητα μη καταβολής δόσεων μέχρι τον Σεπτέμβριο και στις επιχειρήσεις μη αποπληρωμής κεφαλαίου μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020. Μέχρι σήμερα έχουν αξιοποιήσει τη δυνατότητα αυτή δανειολήπτες με οφειλές 3,3 δισ. ευρώ, ενώ ακόμα 700 εκατ. ευρώ αιτήσεις βρίσκονται υπό επεξεργασία, εκ των οποίων 1,5 δισ. ευρώ αφορά δάνεια ιδιωτών – κυρίως στεγαστικά. Σε αριθμό δανειοληπτών μιλάμε για περίπου 20.000 ιδιώτες και ελεύθερους επαγγελματίες και πάνω από 2.000 επιχειρήσεις. Περίπου τα 2/3 των δανείων ιδιωτών για τα οποία δόθηκε αναστολή αφορούν δάνεια τα οποία ήταν ρυθμισμένα αλλά ενήμερα. Το υπόλοιπο αφορά ενήμερα δάνεια που δεν είχαν ρυθμιστεί ποτέ. Στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο σχεδόν το 50% των αναστολών δόσεων δόθηκε σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο κλάδο του τουρισμό ενώ η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρηματικών δανείων για τα οποία δόθηκε αναστολή δόσεων δεν είχε ρυθμιστεί ποτέ.
– Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Εθνικής στην προσπάθεια μείωσης των NPEs;
– Πέρα από το σχετικά χαμηλό ύψος των NPEs που έχουμε να διαχειριστούμε –κάτω των 11 δισ. ευρώ– αλλά και τα σημαντικά capital buffers, το βασικό μας συγκριτικό πλεονέκτημα είναι ξεκάθαρα το υψηλό provision coverage στο χαρτοφυλάκιό μας. Με τις πρόσθετες προβλέψεις που πήρε η τράπεζα το α΄ 3μηνο του έτους, έχουμε δείκτη κάλυψης από προβλέψεις στο 56%, που είναι ο υψηλότερος στην αγορά.
– Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ένα πρόγραμμα-γέφυρα για τη στήριξη των νοικοκυριών που έχουν δάνεια συνδεδεμένα με την πρώτη τους κατοικία. Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά του προγράμματος ώστε να προστατευθεί η κουλτούρα πληρωμών;
– Από μια πρώτη ενημέρωση που έχουμε, φαίνεται ότι θα είναι ιδιαιτέρως ελκυστικό για τους δανειολήπτες, καθώς το ύψος της επιδότησης θα ανέρχεται έως το 90% της μηνιαίας δόσης και θα έχει διάρκεια 9 μήνες. Το πρόγραμμα προβλέπει μεγαλύτερα ποσοστά επιδότησης για τους ενήμερους δανειολήπτες και λιγότερο γενναιόδωρα για τα δάνεια σε καθυστέρηση ή τα καταγγελμένα. Επίσης, είναι η πρώτη φορά που προωθείται ένα πρόγραμμα στήριξης και επιβράβευσης ενήμερων οφειλετών.
– Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για τη νέα γενιά κόκκινων δανείων που θα αφήσει πίσω της η καινούργια κρίση;
– Νομίζω ότι είναι νωρίς να μιλήσουμε για το ύψος των νέων κόκκινων δανείων που θα δημιουργηθούν. Προφανώς και όλοι έχουμε κάνει τις εκτιμήσεις μας, αλλά πρακτικά πριν από το τέλος του α΄ τριμήνου του 2021 δεν θα έχουμε την απαραίτητη ορατότητα. Πεποίθησή μου είναι ότι από αυτή την κρίση θα επηρεαστούν σε μεγαλύτερο βαθμό τα επιχειρηματικά χαρτοφυλάκια από ό,τι τα χαρτοφυλάκια ιδιωτών, αλλά αυτό είναι κάτι που παραμένει να το δούμε και στην πράξη. Εχοντας πει αυτό, η άποψή μου είναι ότι η νέα γενιά (αλλά και η παλιά) των κόκκινων δανείων πρέπει να αντιμετωπισθεί με ταχύτητα και με γενναίες αποφάσεις από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Η εμπειρία της προηγούμενης κρίσης έχει δείξει ότι η χρονική μετάθεση ενός προβλήματος διαβρώνει τον ανταγωνισμό, αποτελεί τροχοπέδη στην είσοδο νέων επενδυτικών κεφαλαίων, αναβάλλει την εξυγίανση που είναι αναγκαία σε πολλούς κλάδους και εντέλει οδηγεί σε μεγαλύτερες ζημίες για τις τράπεζες. Παράλληλα όμως και οι πελάτες μας πρέπει να καταλάβουν ότι πλέον «there is no free lunch».
Τιτλοποιήσεις
– Η κρίση ανέκοψε την πορεία μείωσης των NPEs που είχε δρομολογήσει η τράπεζα και το πρόγραμμα τιτλοποίησης. Ποιος είναι ο σχεδιασμός στο νέο περιβάλλον;
– Το 2019 ήταν μια πολύ καλή χρονιά για την πορεία μείωσης των NPEs για το σύστημα γενικά αλλά και για την ΕΤΕ ειδικά. Ξεκινήσαμε τη χρονιά με 16,3 δισ. ευρώ NPEs για τον όμιλο και το α΄ 3μηνο του 2020 έχουμε φτάσει στα 10,8 δισ. ευρώ ή NPE ratio περίπου 31%. Μεγάλη μείωση, που επιτεύχθηκε με έναν συνδυασμό πωλήσεων χαρτοφυλακίων αλλά και οργανικών αναδιαρθρώσεων τόσο στο στεγαστικό όσο και στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο. Μάλιστα, αυτή την εβδομάδα υπογράφηκε και η συμφωνία πώλησης του χαρτοφυλακίου 1,5 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων ICON με την BAIN. Οπως ξέρετε, η κρίση μας βρήκε στη μέση της συναλλαγής και είμαστε ιδιαίτερα ευχαριστημένοι που καταφέραμε να την ολοκληρώσουμε και μάλιστα με μια οριακά θετική επίδραση στα κεφάλαια της τράπεζας. Τώρα, κοιτάζοντας μπροστά, η μεγάλη τιτλοποίηση κυρίως στεγαστικών μη εξυπηρετούμενων δανείων (άνω των 6 δισ. ευρώ) αξιοποιώντας το πρόγραμμα «Ηρακλής» παραμένει ο βασικός σχεδιασμός της τράπεζας. Προφανώς ο χρονισμός της συναλλαγής θα εξαρτηθεί από τις γενικότερες συνθήκες στην αγορά. Από την πλευρά μας ολοκληρώνουμε όλη την προπαρασκευαστική δουλειά που χρειάζεται ώστε να είμαστε έτοιμοι να «πατήσουμε το κουμπί» μόλις το επιτρέψει η αγορά. Παράλληλα, συνεχίζουμε την προσπάθεια της οργανικής μείωσης των NPEs μας μέσω ρυθμίσεων, αναδιαρθρώσεων αλλά και ρευστοποιήσεων.