Συντελεστή υπολογισμού της προκαταβολής φόρου «a la carte» με το ύψος του να εξαρτάται από το πόσο μειωμένα θα είναι τα έσοδα της κάθε επιχείρησης μέσα στο 2020 και ειδικά από την περίοδο της πανδημίας μέχρι και το τέλος Ιουλίου ή το τέλος Αυγούστου, εξετάζει η κυβέρνηση. Αυτό είναι το κυρίαρχο σενάριο ενόψει της κατάθεσης στη Βουλή της νομοθετικής διάταξης για τον καθορισμό των συντελεστών υπολογισμού της προκαταβολής φόρου που θα χρησιμοποιηθούν για τη φετινή εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων τις οποίες θα υποβάλλουν τα νομικά πρόσωπα.
Οι τελικές συντελεστές δεν έχουν «κλειδώσει», αλλά εξετάζεται το σενάριο ακόμη και κάτω από το 50% (ακόμη και στο 20-30%) για τις επιχειρήσεις που θα τεκμαίρεται ότι έχουν υποστεί καθίζηση εσόδων (και κατά συνέπεια και κερδών). Η εξατομικευμένη μεταχείριση των επιχειρήσεων ως προς το εξαιρετικά κρίσιμο θέμα της προκαταβολής φόρου –καθώς από αυτήν εξαρτάται τελικώς η φορολογική επιβάρυνση με την οποία θα έρθουν αντιμέτωποι φέτος εν μέσω δραματικής ύφεσης– δίνει λύσεις σε πολλά προβλήματα:
1. Μειώνει το φορολογικό βάρος για τις επιχειρήσεις που αποδεδειγμένα έχουν υποστεί τη μεγαλύτερη ζημία από την πανδημία. Οσο μεγαλύτερη είναι η μείωση του συντελεστή υπολογισμού της προκαταβολής φόρου, τόσο λιγότερα θα κληθούν να πληρώσουν οι κερδοφόρες εταιρείες του 2019 κατά το διάστημα Ιουλίου 2020-Φεβρουαρίου 2021 (σ.σ. ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων θα καταβληθεί φέτος σε 8 μηνιαίες δόσεις)
2. Μεταφέρει «δημοσιονομικό χώρο» από τον κρατικό προϋπολογισμό του 2020 (σ.σ. ο οποίος θα είναι ούτως ή άλλως άκρως ελλειμματικός με το πρωτογενές έλλειμμα να υπολογίζεται σε τουλάχιστον 3%) στον προϋπολογισμό του 2021. Χωρίς μείωση του συντελεστή υπολογισμού της προκαταβολής για τις πληγείσες εταιρείες, όχι μόνο θα καλούνταν να πληρώσουν λιγότερα μέσα στο 2021 αλλά πολλές χιλιάδες εξ αυτών θα δικαιούνταν ακόμη και επιστροφής φόρου εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Το ισχύον σύστημα
Η λογική της «κατά περίπτωση» μείωσης του συντελεστή υπολογισμού της προκαταβολής φόρου υπάρχει ήδη στη φορολογική νομοθεσία. Φορολογούμενος που αποδεικνύει ότι έχει υποστεί μείωση στο εισόδημά του σε ποσοστό άνω του 25% μπορεί να ζητήσει τη μείωση του βεβαιωθέντος φόρου με αίτηση η οποία υποβάλλεται μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου του φορολογικού έτους στο οποίο έγινε η βεβαίωση και αφορά τα ποσά του φόρου για τις δόσεις που δεν έγιναν ληξιπρόθεσμες κατά τον χρόνο της υποβολής της αίτησης.
Οι φορολογικές αρχές εγκρίνουν ή απορρίπτουν τη μείωση του βεβαιωθέντος φόρου ανάλογα με την ετήσια μεταβολή των ακαθάριστων εσόδων αλλά και το ποσοστό των δαπανών και εξόδων διαχείρισης επί των ακαθάριστων εσόδων της κάθε επιχείρησης. Επίσης, συνυπολογίζονται «ουσιώδεις μεταβολές που τυχόν επήλθαν στους παράγοντες διαμόρφωσης του μεικτού κέρδους της επιχείρησης κατά το τρέχον φορολογικό έτος σε σχέση με το προηγούμενο».
Αντίστοιχη «λογική» αναμένεται να υιοθετήσει το υπουργείο Οικονομικών και για τη φετινή έκτακτη περίσταση. Με τη διαφορά ότι οι επιχειρήσεις που θα έχουν δικαίωμα μείωσης του συντελεστή υπολογισμού της προκαταβολής φόρου δεν θα κάνουν αίτηση στις ΔΟΥ αλλά σε ηλεκτρονική πλατφόρμα τύπου my business support. Το υπουργείο Οικονομικών ήδη συλλέγει τα στοιχεία για τη μηνιαία πορεία των εσόδων μέσω της πλατφόρμας «τα έσοδά μου», ενώ μέχρι και την Παρασκευή, στοιχεία μηνιαίας πορείας των εσόδων από τις αρχές του 2020 είχαν δώσει πάνω από 150.000 επαγγελματίες και νομικά πρόσωπα.
Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων από τα νομικά πρόσωπα (προς το παρόν η προθεσμία εκπνέει στο τέλος Ιουλίου) θα αποκαλυφθούν οι νέοι συντελεστές υπολογισμού της προκαταβολής φόρου οι οποίοι θα εξαρτώνται από το ποσοστό μείωσης των εσόδων. Δηλαδή, σχεδιάζεται να μην υπάρχει ένας κοινός συντελεστής υπολογισμού της προκαταβολής φόρου όπως συμβαίνει σήμερα αλλά διαφορετικοί.
Δεύτερη εκκαθάριση
Οι επιχειρήσεις θα ξεκινήσουν να πληρώνουν τον φετινό φόρο εισοδήματος μαζί με την προκαταβολή φόρου για την επόμενη χρονιά η οποία θα υπολογιστεί με συντελεστή 100% (σ.σ. καθώς αυτό προβλέπει αυτή τη στιγμή η νομοθεσία) και στη συνέχεια, μόλις «κλειδώσει» ο νέος συντελεστής υπολογισμού της προκαταβολής, θα γίνει δεύτερη εκκαθάριση.
Το πιστωτικό ποσό που θα προκύψει, θα συμψηφιστεί με τις τελευταίες δόσεις του φετινού φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων.
Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για τον Απρίλιο αλλά και οι πληροφορίες που έχουν συγκεντρώσει στο υπουργείο Οικονομικών μέσα από την πλατφόρμα τα «έσοδά μου», δείχνουν ότι υπάρχουν χιλιάδες επιχειρήσεις που έχουν υποστεί μείωση εσόδων κατά το διάστημα Μαρτίου-Μαίου που ξεπερνά το 50% και σε κάποιες περιπτώσεις αγγίζει και το 80-85%. Αυτές οι επιχειρήσεις είναι πολύ πιθανό ότι φέτος θα γυρίσουν από κέρδη που είχαν το 2019 σε ζημίες.
Σε αυτές τις επιχειρήσεις το να επιβάλει κάποιος προκαταβολή φόρου, είναι σαν να υποχρεώνει μια ζημιογόνο επιχείρηση να δανείσει άτοκα το κράτος για χρονικό διάστημα 12-15 μηνών. Ετσι, είναι πιθανό ότι για κάποιες επιχειρήσεις που θα συνεχίσουν να εμφανίζουν κατακόρυφη μείωση εσόδων και τους επόμενους μήνες, η προκαταβολή μπορεί να είναι ακόμη και μικρότερη του 30%, ενδεχομένως και μηδενική.
Οι ασκήσεις επί χάρτου έχουν ήδη τρέξει στο υπουργείο Οικονομικών. Οι τελικοί συντελεστές της προκαταβολής θα είναι συνάρτηση του ποσοστού μείωσης των εσόδων. Οσο μεγαλύτερη η μείωση εσόδων, τόσο μικρότερος θα είναι και ο συντελεστής της προκαταβολής, ενώ σε επιχειρήσεις που θα εμφανίσουν βελτίωση ή και σταθεροποίηση των οικονομικών τους μεγεθών, είναι πολύ πιθανό ότι ο συντελεστής της προκαταβολής θα παραμείνει στο 100%. Αλλωστε, το ζητούμενο είναι να συγκρατηθεί και το δημοσιονομικό κόστος. Από την προκαταβολή φόρου, το υπουργείο Οικονομικών προσδοκά κάθε χρόνο περίπου 2,5 δισ. ευρώ.
Παράδειγμα
Μια επιχείρηση με τζίρο ενός εκατ. ευρώ το 2019 εμφάνισε κέρδη 100.000 ευρώ κατά τη διάρκεια της περυσινής χρήσης, όσα δηλαδή και το 2018. Με το εκκαθαριστικό του 2019, θα πρέπει να πληρώσει φόρο 24.000 ευρώ, καθώς για πρώτη φορά θα εφαρμοστεί ο νέος μειωμένος συντελεστής υπολογισμού του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων, ενώ η προκαταβολή για το 2021 (επίσης 24.000 ευρώ) θα συμψηφιστεί με την προκαταβολή που έχει ήδη παρακρατηθεί από πέρυσι για φέτος. Αυτή η επιχείρηση, έχει υποστεί αυτό το διάστημα μείωση εσόδων της τάξεως του 50% ενώ τα κέρδη της εκτιμάται ότι πολύ δύσκολα θα ξεπεράσουν τις 20.000 ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 80% σε σχέση με πέρυσι. Αν δεν προωθούνταν οι αλλαγές στον συντελεστή υπολογισμού της προκαταβολής φόρου από την κυβέρνηση, η συγκεκριμένη επιχείρηση θα έπρεπε να πληρώσει φέτος τις 24.000 ευρώ εν μέσω κατάρρευσης των εσόδων της και με την εκκαθάριση του 2021 να πρέπει να λάβει επιστροφή φόρου 14.400 ευρώ.
Αυτό το παράδειγμα δείχνει και την αναγκαιότητα της μείωσης του συντελεστή υπολογισμού της προκαταβολής φόρου. Για τη συγκεκριμένη επιχείρηση, αν ο συντελεστής υπολογισμού της προκαταβολής φόρου μειωθεί από το 100% στο 30% (δηλαδή κατά 70 μονάδες), το φετινό εκκαθαριστικό θα βγάλει επιβάρυνση της τάξεως των 7.200 ευρώ, ενώ η επιχείρηση θα πρέπει να πληρώσει και το 2021 επιπλέον 2.400 ευρώ ακόμη και αν ο συντελεστής υπολογισμού της προκαταβολής φόρου επανέλθει του χρόνου στο 100%.