Η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση με την οποία διευθετήθηκαν τα θέματα των αναδρομικών των συνταξιούχων έχει γεννήσει πληθώρα ερωτημάτων αναφορικά με τις δυνατότητες δικαστικών διεκδικήσεων που απομένουν πλέον στους συνταξιούχους. Προσπαθώντας να διευκρινίσουμε τι ισχύει, θα μπορούσαμε να επισημάνουμε τα εξής:
α) Οι ταλαιπωρούμενοι συνταξιούχοι που έχουν «εκκρεμείς ενώπιον των δικαστηρίων δίκες» φαίνεται ότι είναι οι πλέον ωφελημένοι, δεδομένου ότι έχουν δυνατότητα, παρότι θα εισπράξουν τα αναδρομικά των κύριων συντάξεων που θα καταβάλει η πολιτεία, να συνεχίσουν τις δικαστικές διεκδικήσεις σε σχέση με τις λοιπές αξιώσεις, δηλαδή αυτές που αφορούν τις περικοπές των επικουρικών και των δώρων και επιδομάτων. Για την κατηγορία αυτή και μόνο, η είσπραξη των αναδρομικών των κύριων συντάξεων δεν οδηγεί σε απόσβεση των λοιπών αξιώσεων, τις οποίες μπορούν δικαστικά να συνεχίσουν να διεκδικούν. Ενα θέμα για το οποίο διατυπώνονται αντιφατικές απόψεις είναι το ποιες θεωρούνται εκκρεμείς δίκες: αυτές που αφορούν αγωγές που έχουν ασκηθεί έως και την ισχύ της πρόσφατης διάταξης ή αυτές που θα είναι εκκρεμείς μέχρι την καταβολή των αναδρομικών των κύριων. Παρότι η διατύπωση της διάταξης συνδέει την απόσβεση των αξιώσεων με την καταβολή των ποσών, άποψή μου είναι ότι ο νομοθέτης στόχευε στον περιορισμό της δυνατότητας άσκησης προσφυγών, επομένως αναφέρεται σε όσες δίκες είναι εκκρεμείς κατά την έναρξη ισχύος της σχετικής διάταξης.
β) Οι συνταξιούχοι που δεν ανήκουν στην κατηγορία αυτών που έχουν εκκρεμείς δίκες έχουν τις εξής δυνατότητες:
1. Οσοι δεν εισπράξουν τα ποσά των κύριων συντάξεων που δικαιούνται δεν οδηγούνται σε απόσβεση των αξιώσεών τους, επομένως μπορούν να διεκδικήσουν κανονικά τα αναδρομικά ασκώντας κανονικά αγωγές στα χρονικά πλαίσια της πενταετούς παραγραφής. Να σημειώσουμε βέβαια ότι οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν υποβάλει αιτήσεις διακοπής παραγραφής στη σχετική πλατφόρμα που είχε αναρτήσει ο ΕΦΚΑ. Ενα θέμα που θα γεννηθεί εν προκειμένω είναι αν νομίμως χωρεί παραίτηση από καταβολή συνταξιοδοτικής παροχής. Αποψή μου είναι ότι η φύση και ο χαρακτήρας του ποσού που θα καταβληθεί επιτρέπουν παραίτηση, αλλά αυτό είναι κάτι που θα κριθεί στα δικαστήρια.
2. Οσοι εισπράξουν τα ποσά των περικοπών των κύριων συντάξεων ενδεχομένως μπορούν να διεκδικήσουν τις λοιπές περικοπές (δώρα και επικουρικές) θεωρώντας ότι η σχετική ρύθμιση έχει έντονα στοιχεία αντισυνταγματικότητας, αφού περιορίζει ανεπίτρεπτα το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας.
3. Οσοι δεν εισπράξουν τίποτα από τις περικοπές των κύριων, δεδομένου ότι ανήκουν στην κατηγορία αυτών που δεν είχαν περικοπές άλλες πλην δώρων κύριων ή και επικουρικών, έχουν δυνατότητα δικαστικής διεκδίκησης όλων των περικοπών που τους αφορούν, εντός των χρονικών ορίων της πενταετούς παραγραφής. Η κατηγορία αυτή των «χαμηλοσυνταξιούχων» είναι η μεγαλύτερη σε αριθμό, δεδομένου ότι αριθμεί τουλάχιστον 1.200.000 συνταξιούχους. Βεβαίως, τα διεκδικούμενα ποσά στην κατηγορία αυτή είναι περιορισμένα, επομένως είναι πιθανό μέρος μόνο αυτών των συνταξιούχων να κινηθεί δικαστικά.
Αποψή μου είναι ότι η πρόσφατη ρύθμιση ανοίγει ευρύ πεδίο νέων δικαστικών αγώνων, η δε προσδοκία τερματισμού των δικών με την έκδοση των αποφάσεων της πιλοτικής δίκης δεν επιβεβαιώνεται. Επίσης, διευρύνεται το πεδίο των διεκδικήσεων ακόμη και για όσους έχουν ασκήσει ήδη αγωγές, αφού υπολαμβάνει μη επίλυση του θέματος των αναδρομικών διεκδικήσεων δώρων και επικουρικών, κάτι που θα οδηγήσει σε νέα δικαστική κρίση για το θέμα αυτό. Οι πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ σαφώς, κατά τη γνώμη μου, αφορούν όλες τις περικοπές των νόμων 4051 και 4093, που περιλαμβάνουν περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις καθώς και δώρα και επιδόματα.
* Ο κ. Δ. Αθ. Μπούρλος είναι δικηγόρος, τ. εκδότης περιοδικού «Νομοθεσία ΙΚΑ».