Σε μια τετραήμερη επίσκεψη στο Λονδίνο στις αρχές του έτους πριν ξεσπάσει η πανδημία, κατάφερα χωρίς κανένα πρόβλημα να μη χρησιμοποιήσω καθόλου μετρητά, κέρματα και χαρτονομίσματα, σε όλες μου τις συναλλαγές, είχε αναφέρει τραπεζικό στέλεχος σε συζήτηση που είχε με δημοσιογράφους. Η αφήγησή του αποτέλεσε αφορμή να ερευνήσουμε εάν είναι εφικτή η ζωή στην Αθήνα για μερικές ημέρες μόνον με το «πλαστικό χρήμα», σε μια εποχή μάλιστα που εν μέσω πανδημίας συνιστάται να αποφεύγουμε για υγειονομικούς λόγους τη χρήση μετρητών και να προτιμούμε τις κάρτες και το ψηφιακό χρήμα.
Η αρχή έγινε από την Κυψέλη το πρωινό της περασμένης Δευτέρας. Το περίπτερο στo κέντρο της πλατείας απέναντι από τα Δικαστήρια, όπου βρεθήκαμε με φίλο δικηγόρο, δέχθηκε τη χρεωστική κάρτα για αγορά αναψυκτικών και νερών. «Μετά το άνοιγμα της οικονομίας από την πανδημία, τοποθετήσαμε POS, καθώς ολοένα και περισσότεροι πελάτες μάς ζητούσαν να πληρώσουν με κάρτα. Ερχονται ακόμη και για μικρές συναλλαγές κάτω των 2 ευρώ και πληρώνουν ανέπαφα», μας αναφέρει ο διαχειριστής του περιπτέρου.
Φορέσαμε τις μάσκες μας και καλέσαμε ταξί που έφτασε αμέσως μέσω εφαρμογής στο κινητό τηλέφωνο, για να κατευθυνθούμε στο κέντρο της Αθήνας. Η πληρωμή έγινε αυτόματα μέσω της εφαρμογής, χωρίς καν τη χρήση κάρτας. Με χρεωστικά κάρτα προμηθευθήκαμε λίγο αργότερα και τα εισιτήριά μας στο μετρό του Συντάγματος.
Τις επόμενες ημέρες κάθε μας κίνηση είχε ένα στόχο: να διαπιστώσουμε εάν η ζωή στη Αθήνα είναι εφικτή χωρίς φυσικό χρήμα. Το συμπέρασμα: η αποδοχή της χρεωστικής κάρτας για τις καθημερινές συναλλαγές σε σουπερ μάρκετ, φούρνους, ακόμη και μικρότερους που δεν ανήκουν σε αλυσίδες, καταστήματα λιανικής, οπτικών, φαρμακεία, παντοπωλεία ήταν καθολική. Το ίδιο και στον τομέα της ψυχαγωγίας. Στο θερινό σινεμά, στα μαγαζιά εστίασης, ένας καφές, έγιναν όλα με πληρωμή κάρτας. Επίσης, η εξόφληση κάθε είδους λογαριασμών και υποχρεώσεων έγινε σε εναλλακτικά τραπεζικά δίκτυα ή με τη χρήση «πλαστικού χρήματος». Ακόμη και η πληρωμή του τέλους ανανέωσης της κάρτας μονίμου κατοίκου στον Δήμο Αθηναίων έγινε ηλεκτρονικά.
Αναζητήσαμε να βρούμε ένα μέρος από όσα ήταν ανοικτά, λόγω Αυγούστου, όπου δεν γινόταν αποδεκτή συναλλαγή με κάρτα, έστω και εάν δεν υπήρχε ανάγκη να την πραγματοποιήσουμε. Οι επιδιορθώσεις ρούχων, το καθαριστήριο της γειτονιάς, ένα παλαιοπωλείο, ένα ισόγειο μαγαζί που επιδιορθώνει εδώ και δεκαετίες παραδοσιακά έπιπλα – επιχειρήσεις δηλαδή από αυτές που χάνονται από τις γειτονιές της Αθήνας και δίνουν τη θέση τους σε καφετέριες και μπαρ που ξεφυτρώνουν παντού. Ολες είχαν τερματικό αποδοχής καρτών.
«Μη σας κάνει εντύπωση το γεγονός», αναφέρει στην «Κ» τραπεζικό στέλεχος. Οπως μας είπε, σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις τραπεζών, στα τέλη Ιουνίου του τρέχοντος έτους οι ενεργές χρεωστικές κάρτες είχαν προσεγγίσει περίπου τα 14 εκατ., 400.000 περισσότερες σε σχέση με ένα χρόνο πριν.
Την ίδια στιγμή τα POS ξεπέρασαν τις 730.000, αυξημένα κατά 25.000 σε σχέση με πέρυσι, όταν τον Ιούνιο του 2015 πριν από την επιβολή των capital controls ήταν μόλις 150.000 σε αριθμό. Το ποσοστό διείσδυσης των χρεωστικών καρτών για όσους έχουν τραπεζικό λογαριασμό αγγίζει πλέον το 100%, με τον αριθμό των συναλλαγών με χρεωστικές κάρτες να αυξάνεται περίπου κατά 26% (δεύτερο τρίμηνο 2020 έναντι δευτέρου τριμήνου 2019) και το μέσο ποσό ανά συναλλαγή να ανέρχεται στα 26,5 ευρώ έναντι 29,3 ευρώ την αντίστοιχη
περυσινή περίοδο.
Στη ζωή όμως υπάρχει πάντα το απρόσμενο. Καθώς κατεβαίνουμε την Ερμού, διαφορετική από άλλα καλοκαίρια καθώς λίγοι είναι οι τουρίστες που της δίνουν το πολυπολιτισμικό της χρώμα, βρήκαμε στην άκρη του πεζοδρομίου ένα δεκάευρω. Ηταν το πρώτο χαρτονόμισμα που αγγίξαμε μετά 4 ημέρες στην Αθήνα και μας θύμισε ότι τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα είναι ακόμη εδώ, έστω και σε μια γωνιά του δρόμου.