Νέα τροπή λαμβάνει η «διαμάχη» μεταξύ τραπεζών και καταναλωτικών οργανώσεων που ξεκίνησε από τα περιβόητα ψιλά γράμματα των δανειακών συμβάσεων, τα οποία αφορούν τους όρους των δανείων, αρκετοί εκ των οποίων είναι ουσιαστικοί, όπως οι όροι που αφορούν προμήθειες, έξοδα δανείων, ρήτρες πρόωρης αποπληρωμής.
Τα θέμα είχε απασχολήσει την Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία παρά την έντονη αντίδραση των τραπεζών, με Πράξη Διοικητή τον περασμένο Νοέμβριο, ρύθμιζε θέματα προμηθειών και ενημέρωσης των πελατών στο πλαίσιο της διαφάνειας συναλλαγών.
Η υπόθεση επανέχεται στο προσκήνιο, μετά την απόφαση (αρ. 5253/2003) του Εφετείου Αθηνών επί συλλογικής αγωγής της καταναλωτικής οργάνωσης ΕΚΠΟΙΖΩ, κατά της Εμπορικής Τράπεζας, με βάση την οποία δεκαπέντε όροι που περιλαμβάνονται στις συμβάσεις στεγαστικών δανείων κρίνονται καταχρηστικοί.
Σημειώνεται ότι, όπως αναφέρει το Εφετείο, «η απόφαση παράγει τα αποτελέσματά της έναντι πάντων και επομένως όσα αυτή καθορίζει ισχύουν και για τις άλλες τράπεζες», ενώ προβλέπεται χρηματική ποινή ύψους 3.000 ευρώ για κάθε παραβίαση της.
Παρά το γεγονός ότι η απόφαση του Εφετείου είναι τελεσίδικη και άμεσα εκτελεστή, οι τράπεζες προτίθενται να προσφύγουν κατά της απόφασης στον Αρειο Πάγο, με βασικό επιχείρημα ότι η πλειοψηφία των θεμάτων που περιλαμβάνει η απόφαση του Εφετείου έχει ρυθμισθεί με την Πράξη Διοικητή του κ. N. Γκαργκάνα, με εξαίρεση τον όρο που αναφέρεται στην καταβολή της εισφοράς του N. 128/75 που καταβάλλεται από τον δανειολήπτη και όχι από την τράπεζα, ενώ σύμφωνα με την απόφαση του Εφετείου θα πρέπει να ισχύσει το αντίθετο.
Με ανακοίνωσή της η ΕΚΠΟΙΖΩ, αναφέρει το Εφετείο, έκρινε ορθή την πρωτόδικη απόφαση σύμφωνα με την οποία κρίνονται παράνομοι και καταχρηστικοί μια σειρά όρων και πρακτικών. Συγκεκριμένα, κρίνονται καταχρηστικοί οι εξής όροι:
Η είσπραξη από την τράπεζα για τη χορήγηση δανείου εξόδων, ύψους 1% επί του ποσού του δανείου, η είσπραξη εξόδων φακέλου, η καταβολή της εισφοράς του νόμου 128/75 από τον δανειολήπτη και όχι από την τράπεζα.
Η αξίωση της τράπεζας σε περίπτωση πρόωρης εξόφλησης δανείου, να καταβάλει ο δανειολήπτης ποσό ύψους 2,5% επί του ποσού που αφορά η πρόωρη εξόφληση σε δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο. Πρόκειται για τη γνωστή ρήτρα, την οποία όμως αποδέχεται η Τράπεζα της Ελλάδος με την αντίστοιχη Πράξη Διοικητή. Καταχρηστική κρίνεται επίσης η δυνατότητα της τράπεζας να προσαρμόζει μονομερώς το επιτόκιο στα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο, δίχως η προσαρμογή αυτή να είναι σε συνάρτηση με κάποιο εύλογο κριτήριο (π.χ. διατραπεζικό επιτόκιο, euribor, επιτόκιο EKT) ή να αξιώνει την επιστροφή του δανείου αν ο λήπτης δεν αποδεχθεί την προσαρμογή. Σημειώνεται ωστόσο ότι σχεδόν όλες οι τράπεζες έχουν προσαρμόσει τα κυμαινόμενα επιτόκια με βάση το euribor ή το βασικό επιτόκιο ευρώ της ΕΚΤ.
Παράνομη και καταχρηστική κρίνεται ακόμη η δυνατότητα της τράπεζας να καταχωρίζει στο λογαριασμό του οποίου το απόσπασμα θεωρείται στα δικαστήρια πλήρη απόδειξη και τα έξοδα που κάνει η τράπεζα εξαιτίας του δανείου (δικαστικά και άλλα). H δυνατότητα της τράπεζας να καταγγέλλει τη σ ύμβαση σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής οποιασδήποτε δόσης (συνήθως οι συμβάσεις καταγγέλλονται εάν ο πελάτης δεν έχει πληρώσει τις δόσεις τριών τουλάχιστον μηνών).
Το Εφετείο θεωρεί επίσης παρόνομη την εκχώρηση από τον δανειολήπτη των μισθωμάτων του ακινήτου στην τράπεζα ως πρόσθετη διασφάλισή της, καθώς και την επιφύλαξη της δυνατότητας είσπραξης από την τράπεζα προμήθειας κατά τη διάρκεια του δανείου.
Εκτός από τα παραπάνω, σημαντική εξέλιξη είναι η απόφαση του Εφετείου που κρίνει καταχρηστικούς έξι όρους που υποχρεώνουν τρίτους, οι οποίοι υπογράφουν ως εγγυητές τις συμβάσεις δανείων να παραιτηθούν από τα δκαιώματα και τις ενστάσεις του αστικού κώδικα (άρθρα 862-868), όπως, να μην ελευθερώνεται ο εγγυητής αν η τράπεζα από δικό της πταίσμα δεν κατάφερε να ικανοποιήσει τον δανειολήπτη ή αν η τράπεζα παραιτήθηκε από άλλες ασφάλειες που υπήρχαν για το δάνειο και να μη διαιωνίζεται η ευθύνη του εγγυητή ακόμα και αν η τράπεζα δεν επιδιώκει σε ορισμένες προθεσμίες δικαστικά την ικανοποίησή της από τον δανειολήπτη, μολονότι η οφειλή του είναι ληξιπρόθεσμη.