Με 27% λιγότερες δημόσιες δαπάνες θα μπορούσε το ελληνικό κράτος να προσφέρει στους πολίτες το ίδιο αποτέλεσμα (δημόσιες υπηρεσίες αλλά και γενικότερο οικονομικό περιβάλλον) ή, με άλλη διατύπωση, το αποτέλεσμα του ελληνικού κράτους είναι μόλις το 65% αυτού που θα μπορούσε να προσφέρει σε σχέση με τα χρήματα που ξοδεύει. Αυτό προκύπτει από επιστημονική μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (EKT), με τίτλο «Αποτελεσματικότητα του δημοσίου τομέα: μια διεθνής σύγκριση».
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην τελευταία θέση μεταξύ 23 ανεπτυγμένων χωρών από πλευράς αποτελέσματος του δημόσιου τομέα. Κύριες αιτίες γι’ αυτήν την επίδοση είναι η διαφθορά, η γραφειοκρατία, η παραοικονομία και ο πληθωρισμός. Στις πρώτες θέσεις κατατάσσονται το Λουξεμβούργο, η Ιαπωνία, η Ολλανδία και η Αυστρία.
Το «θαύμα»
Τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του δημοσίου τομέα (δηλαδή το αποτέλεσμα σε σχέση με τους πόρους που αναλώνονται). Εκεί η Ελλάδα κατέχει μια σχετικά καλή θέση, ελαφρά πάνω από το μέσο όρο. Ομως προσοχή? αυτό το οφείλει αποκλειστικά σε ένα παράγοντα, ένα πραγματικά ελληνικό «θαύμα». Πρόκειται για τη βαθμολογία του ελληνικού δημοσίου στην εκπαίδευση, όπου το αποτέλεσμα κρίνεται εξαιρετικά καλό σε σχέση με τα χρήματα που δαπανώνται για αυτήν. Ενώ η μέση βαθμολογία της Ελλάδας είναι 1,06, στην εκπαίδευση παίρνει 2,25 (πρόκειται σχεδόν για στατιστική ανωμαλία καθώς καμιά άλλη χώρα από τις 23 σε κανέναν από τους επτά δείκτες που εξετάζονται δεν παίρνει τόσο υψηλή βαθμολογία!). Ετσι αντισταθμίζεται η φτωχή βαθμολογία στην διοίκηση (0,79 – λόγω διαφθοράς και γραφειοκρατίας), στην υποδομή (0,87 – λόγω ποιότητας μεταφορών και επικοινωνιών), την σταθερότητα (0,61 – λόγω πληθωρισμού και διακύμανσης ρυθμού ανάπτυξης) και την οικονομική επίδοση (0,78). Την καλύτερη βαθμολογία στη συνολική αποτελεσματικότητα έχουν η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και το Λουξεμβούργο.
Η μελέτη εξετάζει επτά δείκτες για να μετρήσει το αποτέλεσμα του δημοσίου τομέα: διοίκηση (με τις παραμέτρους διαφθορά, γραφειοκρατία, δικαιοσύνη, παραοικονομία), εκπαίδευση (ποσοστό συμμετοχής στην εκπαίδευση, εκπαιδευτικό επίτευγμα), υγεία (προσδόκιμο μήκος βίου, βρεφική θνησιμότητα), δημόσιες υποδομές (ποιότητα υποδομών επικοινωνιών και μεταφορών), κατανομή εισοδήματος (ποσοστό του εισοδήματος που ανήκει στο φτωχότερο 40% του πληθυσμού), σταθερότητα (διακύμανση ρυθμού ανάπτυξης, πληθωρισμός), οικονομική επίδοση (κατά κεφαλή ΑΕΠ, ρυθμός ανάπτυξης, ανεργία).
Η E.E. υστερεί έναντι των ΗΠΑ
Γενικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι οι διαφορές στο αποτέλεσμα ανάμεσα στο δημόσιο τομέα των 23 χωρών είναι μέτριες ενώ είναι μεγαλύτερες όσον αφορά την αποτελεσματικότητα. Οι χώρες με «μικρό κράτος» (δηλαδή με δημόσιες δαπάνες μικρότερες από 40% του ΑΕΠ) έχουν σημαντικά μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από τις χώρες με «μεγάλο κράτος» (περισσότερο από 50% του ΑΕΠ) ή ακόμη και «μεσαίο» (μεταξύ των δύο αυτών ορίων). Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που έχουν γενικά μεγάλο κράτος, χρησιμοποιούν περίπου 27% περισσότερα χρήματα σε σχέση με τις χώρες που έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα του δημοσίου τομέα. Μάλιστα σε αυτόν τον τομέα υστερούν τόσο έναντι των ΗΠΑ όσο και έναντι των άλλων χωρών του ΟΟΣΑ. H μελέτη υπογράφεται από τους οικονομολόγους Αντόνιο Αφόνσο, Λούντγκερ Σουκνέχτ και Βίτο Τάντσι και έχει ρόλο επιστημονικής δημοσίευσης (working paper) και όχι κειμένου πολιτικής της EKT. Οι ίδιοι προειδοποιούν ότι τα συμπεράσματα είναι απλώς ενδεικτικά και θα πρέπει να ερμηνεύονται με πολύ προσοχή καθώς υπάρχει μεγάλη δυσκολία στη συγκρισιμότητα των στοιχείων όσο και στον προσδιορισμό της επίπτωσης των δημοσίων δαπανών στο οικονομικό και κοινωνικό αποτέλεσμα.