H χρονιά που αφήσαμε πίσω μας αποδείχθηκε αρκούντως διδακτική για την ελληνική Κτηματαγορά. Οσοι πριν από δώδεκα μήνες προέβλεπαν σταθεροποίηση των αξιών των ακινήτων αλλά και υποχώρηση σε ορισμένες περιπτώσεις, δικαιώθηκαν πανηγυρικά, καθώς αποδείχθηκε ότι οι τιμές/αξίες των ακινήτων δεν μπορούν να κοιτάνε πάντα και αποκλειστικά σε υψηλότερα επίπεδα. H υποχώρηση των τιμών ενοικίασης γραφειακών χώρων συνεχίσθηκε και στη διάρκεια του 2003, με σαφώς βραδύτερους ρυθμούς σε σύγκριση με το 2002, κάτι που πλέον θεωρείται λογικό, απόρροια της ξέφρενης ανόδου της περιόδου 1999 – 2001. Αντιθέτως, οι τιμές των κατοικιών επέδειξαν αξιοθαύμαστη αντοχή έναντι της υπερπροσφοράς που χαρακτηρίζει πλέον την ελληνική κτηματαγορά, καθώς στις περισσότερες περιοχές οι τιμές σταθεροποιήθηκαν, ενώ σε αρκετές συνέχισαν την ανοδική τους πορεία.
Αλλαγές λόγω έργων
Στη διάρκεια του περασμένου, πλέον, έτους πήραμε την πρώτη γεύση από το πόσο πολύ μπορεί να επηρεαστεί η Κτηματαγορά από την υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής, αν και από την εμπειρία της επίδρασης του μετρό στις αξίες των κατοικιών αλλά και των επαγγελματικών ακινήτων αρκετοί ανέμεναν αυτήν την εξέλιξη. Μέσω των οδικών, κυρίως, έργων αναδείχθηκαν νέες περιοχές και δημιουργήθηκαν νέες αγορές. Αν και το μεγαλύτερο μέρος αυτών των επιδράσεων έχει προεξοφληθεί στις τιμές των ακινήτων, η ολοκλήρωση του συνόλου των έργων -όπως για παράδειγμα ο προαστιακός ή το τραμ- λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του καλοκαιριού θα ξεκαθαρίσει ακόμα περισσότερο την κατάσταση και θα δημιουργήσει νέα δεδομένα και νέες προοπτικές. Δυστυχώς, στη διάρκεια του 2003, δεν έγιναν οι επιθυμητές μεταρρυθμίσεις στο νομικό και φορολογικό καθεστώς που διέπει την ελληνική Κτηματαγορά. Τα προβλήματα αυτά εξακολουθούν να διατηρούν τη χώρα μας εκτός του χάρτη των ξένων επενδύσεων, με αποτέλεσμα για μία ακόμα χρονιά η Ελλάδα να προσελκύσει ξένες επενδύσεις μηδαμινής αξίας, την ίδια ώρα που οι αναπτυσσόμενες χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης αναδεικνύονται σε «Ελ Ντοράντο» των επενδυτών του real estate. Παράλληλα, σε μια εκλογική χρονιά όπως η εφετινή τα περιθώρια βαθιάς τομής εμφανίζονται εξαιρετικά περιορισμένα. Μοναδική παρήγορη εξελιξη η επιτάχυνση των διαδικασιών για τη σύσταση Εταιρειών Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία, με αποτέλεσμα αρκετά σχήματα να βρίσκονται στην τελική ευθεία και εντός του τρέχοντος έτους να ξεκινήσουν τις δραστηριότητές τους.
Η Ολυμπιάδα
Για το 2004, το μεγάλο γεγονός για τη χώρα μας είναι σίγουρα οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ένα γεγονός όμως που δεν αναμένεται να έχει άμεσες επιδράσεις στην ελληνική αγορά, πέραν της προβολής της χώρας μας σε όλον τον πλανήτη. H επόμενη ημέρα των Αγώνων και το τι μέλλει γενέσθαι μετά αποτελεί την μεγάλη πρόκληση των κατασκευαστικών εταιρειών που πλέον θα στραφούν σε έργα στην περιφέρεια στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ. Οι μεταολυμπιακές χρήσεις των εγκαταστάσεων θα δημιουργήσουν νέα δεδομένα και αποτελούν ζήτημα που θα μας απασχολήσει αρκετά εφέτος, ενώ οι γραφειακοί και αποθηκευτικοί χώροι που χρησιμοποιεί σήμερα η οργανωτική επιτροπή του Αθήνα 2004 θα εντείνουν το πρόβλημα τής υπερπροσφοράς.
Ενα ακόμα σημαντικό γεγονός που θα χαρακτηρίσει το 2004 θα είναι η λειτουργία των πρώτων μεγάλων εμπορικών-ψυχαγωγικών κέντρων στην Αθήνα αλλά και άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας. H αίσθηση που επικρατεί είναι ότι το νέο προϊόν που έρχεται θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον εμπορικό χάρτη με τα μεγάλα εμπορικά να κυριαρχούν. Ομως, το γεγονός ότι η Αττική διαθέτει πολλές ισχυρες τοπικές αγορές που βρίθουν επώνυμων εμπορικών αλυσίδων, σε συνδυασμό με το ότι ο καταναλωτής δύσκολα αλλάζει τις συνήθειές του και πηγαίνει εκεί που ξέρει καθιστούν το τελικό αποτέλεσμα της «μάχης» μικρών-μεγάλων αμφίρροπο.
Ας δούμε όμως τι ξεχώρισαν από το 2003 και τι αναμένουν από το 2004 τέσσερις επιφανείς παράγοντες της εγχώριας Κτηματαγοράς.