Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης που παρουσίασε ο διευθυντής έρευνας του ΙΟΒΕ, καθηγητής κ. Θ. Παλάσκας, διατυπώνονται στη συνέχεια:
1) Η ανάλυση των ξένων άμεσων επενδύσεων, διεθνώς, καταγράφει δύο τάσεις: α) Εμφανίζεται μια εντυπωσιακή αύξηση μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1990. Χαρακτηριστικά οι ξένες άμεσες επενδύσεις στην περίοδο 1980-2002 κατέγραψαν άνοδο ίση με 918%. β) Παρατηρείται έντονη γεωγραφική αναδιάρθρωση καθώς αυξάνουν δυσανάλογα οι εισροές των επενδύσεων εντός των χωρών του ΟΟΣΑ. Οι συγκεκριμένες τάσεις διαμορφώθηκαν ως αποτέλεσμα της ραγδαίας ανόδου των διασυνοριακών εξαγορών και συγχωνεύσεων κυρίως μεταξύ των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Ε.Ε. Βοηθητικό ρόλο έπαιξε και η ανάπτυξη προγραμμάτων περιφερειακής ολοκλήρωσης στην Ε.Ε. (απελευθέρωση επιμέρους αγορών, ιδιωτικοποιήσεις, ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς). Οι ξένες άμεσες επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση αυξήθηκαν την περίοδο 1980 – 2002 κατά 1.107%.
2) Την ίδια περίοδο, η Ελλάδα παρουσίασε ένα πολύ μικρό βαθμό εμπλοκής σε αυτή τη διεθνή κινητικότητα, με αποτέλεσμα η αύξηση των ξένων επενδύσεων στη χώρας μας να είναι μόνο 166%.
H υστέρηση αυτή αποδίδεται μέχρι ένα βαθμό στην αποχή της Ελλάδας από την έκρηξη εξαγορών και συγχωνεύσεων που σημειώθηκε διεθνώς τη δεκαετία του 1990.
Τα κατά καιρούς εφαρμοζόμενα εγχώρια προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων δεν ενθάρρυναν την προσέλκυση στρατηγικών επενδυτών. Αντίθετα, προετιμάτο η πώληση μεριδίων των υπό ιδιωτικοποίησιν εταιρειών σε ξένους θεσμικούς επενδυτές.
3) Οπως προκύπτει από τις εξελίξεις, οι ανταγωνιστικές (προς την Ελλάδα) περιφερειακές οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, εκμεταλλεύτηκαν τη συνδεσή τους με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Τόσο το πρώτο στάδιο με την ένταξη στην ΕΟΚ, αλλά και το δεύτερο με την εισδοχή στην ΟΝΕ, για να βελτιώσουν την ελκυστικότητά τους ως προορισμού ξένων επενδύσεων. Ταυτόχρονα αξιοποίησαν σε σημαντικό βαθμό τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης για την ενίσχυση των υποδομών τους. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι την περίοδο 1980 – 2002 οι ξένες άμεσες επενδύσεις σε Πορτογαλία και Ισπανία αυξήθηκαν αντίστοιχα 1.100% και 4.136% αντίστοιχα.
4) Η Ελλάδα από πολύ νωρίς συνειδητοποίησε την ανάγκη διαμόρφωσης πολιτικής κινήτρων. Στην πρώτη μεταπολεμική δεκαετία, με τον νόμο 2687/53, επιχείρησε να διαμορφώσει ένα θεσμικό πλαίσιο, που θα καθιστούσε ελκυστική τη χώρα ως επενδυτικό προορισμό. Στη δεκαετία του 1990, με την υιοθέτηση του νόμου 2601/98, η χώρα προσέγγισε τα επίπεδα των επενδυτικών κινήτρων (με επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις τόκων, επιδοτήσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης κ.λπ.) της Ισπανίας. Ομως, παρά ταύτα, η εξέλιξη των ξένων επενδύσεων κάθε άλλο παρά ικανοποιητική ήταν με αποκορύφωμα το 2002, οπότε αυτές βρέθηκαν στη χαμηλότερη ιστορικά θέση τους.
5) Οι καμπές στην ελληνική ιστορία, όπως η ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και η εισδοχή της στην ΟΝΕ, δεν επηρέασαν στον βαθμό που αναμένονταν τις εισροές ξένων επενδύσεων. Η είσοδος της χώρας μας στην ΕΟΚ το 1981 οδήγησε μόνο σε παροδική άνοδο των ξένων επενδύσεων. Στη συνέχεια, όμως, ο συνδυασμός των επιλογών πολιτικής και του οικονομικού περιβάλλοντος απομάκρυναν τη χώρα από τις διεθνείς εξελίξεις, με άμεσο αποτέλεσμα την επιβράδυνση των ρυθμών αύξησης των ξένων επενδύσεων.
Συμπερασματικά η μελέτη του ΙΟΒΕ τονίζει ότι οι προοπτικές προσέλκυσης ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα θα εξακολουθήσουν να είναι δυσμενείς, εάν τα μέτρα πολιτικής δεν αναπροσανατολιστούν. H υποχώρηση στη σχετική κατάταξη της Ελλάδας αναδεικνύει τον κίνδυνο της διατήρησης ενός status quo, ειδικά όταν ο περίγυρος -οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης- προχωράει με ταχείς ρυθμούς σε μεταρρυθμίσεις οι οποίες αυξάνουν την ελκυστικότητά τους.
Η ταυτότητα της μελέτης του IOBE
H μελέτη επιχειρεί να προσεγγίσει διεξοδικά το θέμα των ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα. Ειδικότερα κάνοντας χρήση στοιχείων διεθνών οργανισμών, όπως το World Economic Forum (WEF) και το Economist Intelligence Unit (EIU), επιχειρεί να δώσει απάντηση στο γιατί οι ξένοι δεν προσελκύονται από την Ελλάδα.
Οι μελέτες των προαναφερόμενων διεθνών οργανισμών, υποστηρίζουν οι συντάκτες της μελέτης του IOBE, χρησιμοποιούν ένα ευρύ φάσμα δεικτών για να καλύψουν όλους τους παράγοντες που διαμορφώνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της κάθε χώρας.
Στη μελέτη του IOBE επιλέχθηκαν οι πιο κατάλληλοι δείκτες και ομαδοποιήθηκαν, ώστε να καταστεί δυνατόν να αξιολογηθεί η εικόνα της Ελλάδας στα μάτια του ξένου επενδυτή. Τούτο επιχειρήθηκε να γίνει προς δύο κατευθύνσεις. H πρώτη αφορά την ανταγωνιστικότητα και η δεύτερη την αποτελεσματικότητα των μέτρων μικροοικονομικής και μακροοικονομικής πολιτικής, που επηρεάζουν θετικά το επιχειρηματικό περιβάλλον.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η σύγκριση της πορείας των δεικτών της Ελλάδας με αντίστοιχες περιφερειακές οικονομίες χωρών της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης (ΚΑΕ). Οι χώρες της ΚΑΕ εμφανίζουν μιαν αξιοσημείωτη βελτίωση στους δύο δείκτες μέτρων αποτελεσματικότητας πολιτικής, η οποία με τη σειρά της μεταφράζεται σε βελτίωση των δύο δεικτών αξιολόγησης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Εμφανώς θετική τάση, με επιβραδυνόμενο όμως ρυθμό, εμφανίζουν και οι δείκτες αποτελεσματικότητας και δυναμισμού της οικονομίας στις χώρες της ΚΑΕ, γεγονός που οδηγεί στην υποχώρηση της θέσης της Ελλάδας.