Ευκαιρίες στα κρατικά ομόλογα των χωρών προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση θα δημιουργηθούν φέτος, ενώ αντίθετα θα πρέπει να είναι προσεκτικοί οι επενδυτές με τα ομόλογα των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Παράλληλα, βελτιώνεται η κατάσταση στις αναδυόμενες αγορές συνολικά (κρατικά και εταιρικά ομόλογα). Αυτό προκύπτει από μια σειρά εκθέσεων του διεθνούς οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor’s, που βεβαίως επικεντρώνεται αποκλειστικά στις βαθμολογίες και όχι στην αγορά ομολόγων. Ωστόσο, η βαθμολογία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά των κάθε είδους ομολόγων και καθοριστικό παράγοντα για την εξέλιξη των τιμών/αποδόσεών τους.
Η S&P προβλέπει για το 2004 ότι οι αναβαθμίσεις θα ξεπεράσουν τις υποβαθμίσεις για τους κρατικούς και υπο-κρατικούς (Τοπική Αυτοδιοίκηση, δήμοι και περιφερειακές κυβερνήσεις) εκδότες. Οι αναβαθμίσεις θα συγκεντρωθούν κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στις χώρες υπό ένταξη. Δεν γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην Ελλάδα, ωστόσο πρέπει να παρατηρήσουμε ότι είναι μία από τις λίγες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ενωση που δεν έχει την ανώτατη βαθμολογία AAA. Συνεπώς αν δεν αναβαθμιστεί στο επόμενο διάστημα, οι νέες χώρες θα την πλησιάσουν «επικίνδυνα». Σε κάθε περίπτωση, οι υπό ένταξη χώρες έχουν μπει ήδη στο χορό για την ένταξη και στο ευρώ στα αμέσως επόμενα χρόνια. Οι επενδυτές ομολόγων παρακολουθούν ήδη πολύ στενά τις εξελίξεις (μακροοικονομικά μεγέθη, νομισματική πολιτική), όπως είχε γίνει και στην Ελλάδα στην περίοδο μέχρι και το 2000, παίζοντας το λεγόμενο «στοίχημα της σύγκλισης». Οσοι μπορέσουν να μαντέψουν καλύτερα τις κινήσεις των κεντρικών τραπεζών και των κυβερνήσεων, θα αποκομίσουν και τα μεγαλύτερα οφέλη από τα ομόλογα αυτών των χωρών.
Από την άλλη πλευρά, οι υποβαθμίσεις θα αφορούν κυρίως χώρες της Λατινικής Αμερικής, μιας περιοχής που έχει επιφυλάξει πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις τα τελευταία χρόνια για τους επενδυτές ομολόγων, με σημαντικότερη περίπτωση τα προβλήματα στην εξυπηρέτηση του χρέους της Αργεντινής στο τέλος του 2001. H Δομινικανή Δημοκρατία είναι, σύμφωνα με το διεθνή οίκο, μια χώρα ιδιαίτερα επίφοβη για default (αθέτησης εξυπηρέτησης χρέους).
Το 2003 υποβαθμίστηκαν τέσσερις κυβερνήσεις (η Βολιβία, δύο φορές η Δομηνικανή Δημοκρατία, η Παπούα-Νέα Γουινέα και η Πολωνία), ενώ αναβαθμίστηκαν άλλες τέσσερις (Ινδονησία, Μαλαισία, Ταϊλάνδη και Τουρκία).
Από το 1999 οι αναβαθμίσεις κρατικών ομολόγων ξεπερνούν τις υποβαθμίσεις, ενώ το 2003 ο λόγος αναβαθμίσεων προς υποβαθμίσεις έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από το 1995. Φέτος, ο λόγος αυτός θα υποχωρήσει λίγο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του διεθνούς οίκου. Πάντως, η S&P διευκρινίζει ότι δεν θα υπάρξουν μεγάλες συγκινήσεις στις αλλαγές της βαθμολογίας, καθώς οι περισσότερες θα περιοριστούν στη μία βαθμίδα με την εξαίρεση των πολύ χαμηλών.
Οσον αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις περιφερειακές κυβερνήσεις, ο διεθνής οίκος παρατηρεί ότι πιθανότητες για αναβαθμίσεις υπάρχουν στη Ρωσία, τον Καναδά και το Μεξικό, ενώ για υποβαθμίσεις στην Ιταλία και την Πολωνία. Οι εκθέσεις για τα κρατικά και υποκρατικά ομόλογα αφορούν 99 εκδότες από την πρώτη κατηγορία και 330 από τη δεύτερη.
Σχετικά με την κατηγορία των αναδυόμενων αγορών, κρατικών και εταιρικών εκδοτών, η S&P παρατηρεί βελτίωση των συνθηκών πιστωτικής ποιότητας. Στο τέταρτο τρίμηνο του 2003 σημειώθηκε βελτίωση για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο, καθώς οι υποβαθμίσεις αποτέλεσαν μόνο το 30% του συνόλου. Σε ολόκληρο το έτος καταγράφτηκαν 62 αναβαθμίσεις και 57 υποβαθμίσεις. Το ποσοστό των υποβαθμίσεων περιορίστηκε στο 48% και είναι το χαμηλότερο από το 1996. Παράλληλα, περιορίστηκε το ποσοστό των βαθμολογιών με το χαρακτηρισμό «προς υποβάθμιση» από το 24% στο τέλος του 2002 σε 16% στις αρχές του 2004. «H βελτίωση της πιστοληπτικής αξιοπιστίας ήταν ανάμεσα στους παράγοντες που συνέβαλαν στην αύξηση της ζήτησης για τίτλους αναδυόμενων αγορών το 2003», σχολίασε η αρμόδια αναλύτρια του διεθνούς οίκου Ντάιαν Βάτσα.
Από τους εταιρικούς εκδότες, οι κλάδοι με τις καλύτερες προοπτικές φαίνεται να είναι οι τηλεπικοινωνίες και οι τράπεζες. Αντίθετα εμφανίζονται ευάλωτες οι κατασκευαστικές και ακινήτων, τα άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα πλην τραπεζών και οι παραγωγοί κεφαλαιουχικών αγαθών.
Και οι τρεις βασικές περιοχές αναδυόμενων αγορών εμφάνισαν βελτίωση το 2003 σε σχέση με το 2002. H ανατολική Ευρώπη – Μέση Ανατολή – Αφρική είχε το χαμηλότερο λόγο υποβαθμίσεων (15%) έναντι 33% σε Ασία – Ειρηνικό και 77% στη Λατινική Αμερική. Πάντως ακόμη και στη Λατινική Αμερική υπάρχει βελτίωση σε σχέση με το 87% του 2002 και το 92% του 2001. Σε αυτήν την περιοχή ο μεγάλος κίνδυνος βρίσκεται στην αναχρηματοδότηση του χρέους, δηλαδή στην ανανέωση των ομολόγων μετά τη λήξη τους.
Γενικά η μεγαλύτερη βελτίωση καταγράφτηκε στην «επενδυτική κατηγορία» (βαθμολογία BBB- και πάνω). Συνοπτικά, τα πράγματα έγιναν καλύτερα για τους καλούς, ενώ έμειναν στάσιμα ή και χειροτέρευσαν για τους χειρότερους.