Εντονότατες επιφυλάξεις για το κατά πόσον είναι ρεαλιστικό το πρόγραμμα σταθερότητος που έχει εκπονήσει η κυβέρνηση διατύπωσε, όπως αναμενόταν άλλωστε, το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη χθεσινή του συνεδρίαση, στην οποία για τελευταία φορά προεκλογικώς, παρέστη ο υπουργός Οικονομικών Ν. Χριστοδουλάκης.
Διαπιστώνοντας ότι, συνολικά, το «μακροοικονομικό σενάριο δείχνει αισιόδοξο», το Συμβούλιο επισημαίνει στη γνωμοδότηση που εξέδωσε ότι «η οικονομική πολιτική που ακολουθείται δημιουργεί κινδύνους σοβαρών δημοσιονομικών ανισορροπιών στο μέλλον». Ειδικά το 2003 δεν ήταν τέτοια που να «συμβαδίζει πλήρως με τις Γενικές Κατευθυντήριες Γραμμές Οικονομικής Πολιτικής», την ετήσια «βίβλο» με την οποία η Ευρωπαϊκή Ενωση καθορίζει τους στόχους που οφείλουν να εκπληρώσουν τα κράτη-μέλη, άρα και το γενικό περίγραμμα της ακολουθητέας οικονομικής πολιτικής.
Κατόπιν τούτου, η Ενωση επανέρχεται στα αιτήματά της για πάγωμα των μισθών στο Δημόσιο, περαιτέρω μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού – συνταξιοδοτικού συστήματος, αυστηρότερη φορολογική πολιτική, έλεγχο των πρωτογενών δαπανών και των ποικίλων «κοινωνικών» μέτρων και φυσικά, «αξιοποίηση της ευνοϊκής συγκυρίας» για τη γενικότερη ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας.
Επισημάνσεις Ε.Ε.
Στη γνωμοδότησή του, το Συμβούλιο ουσιαστικά επαναλαμβάνει, ενίοτε με αμυδρά πιο πολιτική γλώσσα, τις επισημάνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με βάση την εισήγηση της οποίας έκρινε το πρόγραμμα. Ετσι σημειώνει το εξής, χωρίς να υπεισέρχεται σε περαιτέρω σχολιασμό: «H δημοσιονομική στάση στην οποία θεμελιώνεται το πρόγραμμα βασίζεται στη διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, με μείωση των δαπανών και επιταχυνόμενη μείωση του χρέους. Ταυτόχρονα, αναμένεται να υλοποιηθεί σημαντικότατο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων»…
Αυτό το κάπως οξύμωρο σχήμα αναλύεται στη συνέχεια ως εξής. Για μεν τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, το Συμβούλιο επισημαίνει ότι οι προβλέψεις για τον ρυθμό ανάπτυξης «βασίζονται σε μάλλον αισιόδοξες προβλέψεις για την πορεία των επενδύσεων».
«Επιπλέον, οι πιέσεις στις τιμές και το κόστος μπορεί να αποδειχθούν υψηλότερες του αναμενομένου, εντείνοντας τον κίνδυνο απώλειας του ελέγχου ορισμένων δημοσίων δαπανών». Αυτό με τη σειρά του «θέτει σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας», κάτι που ισχύει και για τις σημαντικές, όπως τις χαρακτηρίζει, αυξήσεις των μισθών στο Δημόσιο κατά το 2003, που «θα πρέπει να χαλιναγωγηθούν τα ερχόμενα χρόνια»…
Ελλειμμα
Σε ό,τι αφορά το έλλειμμα, η γνωμοδότηση επαναλαμβάνει την προειδοποίηση για τον κίνδυνο να υπερβεί τελικά αυτό το ανώτατο όριο του 3% του ΑΕΠ που θέτει η Συνθήκη του Μάαστριχτ για τα μέλη της Ζώνης Ευρώ: «Αν και οι δημοσιονομικοί στόχοι του προγράμματος φαίνεται να παρέχουν επαρκές περιθώριο ασφαλείας έναντι της υπέρβασης του ορίου του 3% υπό κανονικές συνθήκες, υπάρχουν κίνδυνοι». Οι δε κίνδυνοι αυτοί προκύπτουν αφ’ ενός από την «υψηλή πιθανότητα» να μην έγινε σωστή εκτίμηση του ελλείμματος για το 2003 «και την έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με μέτρα περιορισμού των δημοσίων δαπανών», εν ολίγοις ότι ουδέν προβλέπεται σχετικά…
Παροτρύνοντας εμμέσως την κυβέρνηση να αξιοποιήσει το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων για να στρέψει πόρους προς την ελάφρυνση των ελλειμμάτων, το Συμβούλιο στην ουσία κατατάσσει την Ελλάδα περίπου στην ίδια κατηγορία με τη Γαλλία και τη Γερμανία, ζητώντας ευθέως και από την Αθήνα να προβεί σε ετήσιο περιορισμό του πρωτογενούς της ελλείμματος κατά 0,5%, μεταχείριση που μόνο στις χώρες που βρίσκονται στα όρια της παραβίασης του Συμφώνου έχουν επιφυλάξει μέχρι τούδε οι Βρυξέλλες.
Επισημαίνει όμως και κάτι άλλο: ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, ο μηδενισμός του ελλείμματος που απαιτεί το Σύμφωνο Σταθερότητος «δεν προκύπτει από κανένα ρεαλιστικό μακροοικονομικό και δημοσιονομικό σενάριο, κάποιο περιθώριο μηδενισμού του ελλείμματος» τουλάχιστον μέχρι το 2006.
Οσο για το δημόσιο χρέος… Η κυβέρνηση προβλέπει σταδιακή μείωσή του σε 90,5% το 2006, δηλαδή με ρυθμό ήδη χαμηλότερο του δέοντος, αλλά του οποίου υπεραμύνθηκε χθες ο κ. Χριστοδουλάκης σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στις Βρυξέλλες, δηλώνοντας ότι μοναδική μέθοδος ταχύτερης μείωσής του θα ήταν μια «αντιαναπτυξιακή» μείωση των δημοσίων επενδύσεων. Δέχθηκε δε ότι μοναδική ουσιαστική μέθοδος μείωσης του δημοσίου χρέους που προβλέπει η κυβέρνηση είναι τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις.
Χρέος
Η… υπόλοιπη Ευρώπη, έχοντας επισημάνει ότι παράγοντες όπως οι μισθολογικές αυξήσεις και τα κοινωνικά μέτρα διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο στη διατήρηση του χρέους σε υψηλά επίπεδα, απλώς αρκείται να απαντήσει ότι «οι εξελίξεις στο μέτωπο του χρέους πιθανότατα θα είναι χειρότερες των προβλεπομένων» (σ.σ. και ήδη ανεπαρκών), κυρίως λόγω του θέματος των ελλειμμάτων. Ομως το θέμα του χρέους ενδέχεται να αποδειχθεί ιδιαίτερα οδυνηρό στα χρόνια που έρχονται, καθώς, υπό την πίεση κυρίως της Γαλλίας και της Γερμανίας, η Επιτροπή ήδη προσανατολίζεται προς την αναγόρευσή του σε κρίσιμο και κολάσιμο συστατικό της δημοσιονομικής πειθαρχίας στη Ζώνη Ευρώ, κατά τα πρότυπα του ελλείμματος.
Επισημαίνεται δε ότι «οι προκλήσεις που θέτει η γήρανση του πληθυσμού, λαμβάνοντας επίσης υπ’ όψιν το υψηλό χρέος», δημιουργούν κινδύνους «σοβαρότατων δημοσιονομικών ανισορροπιών» και θα πρέπει να αντιμετωπισθούν με μία συνολική στρατηγική που να περιλαμβάνει και την περαιτέρω μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος».
Συνολικά, το Συμβούλιο συμπεραίνει ότι το μεν πρόγραμμα «δεν είναι απόλυτα συμβατό» με τις συστάσεις που έχουν ήδη (κατ’ επανάληψιν) γίνει στην Ελλάδα και σε κάθε περίπτωση απαιτείται χαλιναγώγιση των τρεχουσών πρωτογενών δαπανών, ιδίως σε επίπεδο μισθών και κοινωνικών παροχών.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ζητείται, ευγενικά, «μια επικαιροποίηση της αξιολόγησης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητος των δημοσίων οικονομικών», «δεδομένου ότι η προηγούμενη αξιολόγηση κατεδείκνυε σαφώς τον κίνδυνο μακροπρόθεσμων ανισορροπιών».
Κατόπιν όλων αυτών δεν ήταν ίσως παράδοξο ότι, όπως ανέφερε ο ίδιος ο υπουργός, η συζήτηση του προγράμματος από τους ομολόγους του διήρκεσε… 2 λεπτά…