Στο τέλος του 2004, επέρχεται η τελική κατάργηση των ποσοτικών περιορισμών στις ευρωπαϊκές εισαγωγές. Από την 1η Ιανουαρίου του 2005 ένδυμα και ύφασμα από τρίτες χώρες θα αντιμετωπίζει ακριβώς το ίδιο καθεστώς δασμολογικής μεταχείρισης με όλα τα άλλα προϊόντα που εισάγονται στην Ε.Ε. Είναι μια ημερομηνία σταθμός σε μακρά ιστορία προστατευτισμού, σκληρών εμπορικών διαπραγματεύσεων αλλά και διεθνών πολιτικών αντιδικιών.
Η κλωστοϋφαντουργία, υπήρξε από τη γέννηση της ένας κλάδος εντάσεως εργασίας. Αυτό ίσχυε πριν από τη βιομηχανική επανάσταση, όταν ένας εργαζόμενος μπορούσε να επεξεργασθεί μέχρι 25 κιλά βαμβάκι ημερησίως, αλλά και μετά από αυτήν (της οποίας άλλωστε υπήρξε η αιχμή) όταν με τη βοήθεια μιας σειράς εφευρέσεων η ποσότητα αυτή εκατονταπλασιάσθηκε: Ηταν τέτοια η ζήτηση του προϊόντος διεθνώς και τόσο μεγάλη η μείωση του κόστους παραγωγής που μέσα σε λίγα χρόνια ο κλάδος έφθασε σε πολλές χώρες να είναι ο μεγαλύτερος σε απασχόληση εργατικού δυναμικού. Πόλεις ολόκληρες, ιδίως τα πρώτα χρόνια κοντά σε ποτάμια που κινούσαν τα εργοστάσια, δημιουργήθηκαν και εκτινάχθηκαν σε πληθυσμό. Επαρχίες γνώρισαν μεγάλη οικονομική άνθηση. (Είναι και αυτή μια από τις πολλές περιπτώσεις που μας διδάσκουν ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να φοβάται τις νέες τεχνολογίες).
Σήμερα στην Ε.Ε. δραστηριοποιούνται στον κλάδο 177.000 επιχειρήσεις. Στη διευρυμένη Ενωση θα απασχολούνται 2,7 εκατομμύρια εργαζόμενοι, στη συντριπτική πλειοψηφία τους γυναίκες. Στην Ελλάδα, που είναι μακράν η μεγαλύτερη βαμβακοπαραγωγός χώρα της Ε.Ε., ο κλάδος αντιπροσωπεύει το 5% περίπου της ακαθάριστης αξίας παραγωγής και απασχολεί 7-8% των εργαζομένων στον τομέα της μεταποίησης. Η σταδιακή βιομηχανοποίηση των υπό ανάπτυξη χωρών και το άνοιγμα των ευρωπαϊκών αγορών στις τρίτες χώρες, όπου το εργατικό κόστος είναι υποπολλαπλάσιο του ευρωπαϊκού έχει πλήξει σκληρά τον κλάδο σε ολόκληρη την Ενωση: Μεταξύ 1990 και 2001 μόνο χάθηκαν τουλάχιστον 850.000 θέσεις εργασίας και αρκετές χιλιάδες μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις. Βασικοί κερδισμένοι από αυτή τη διεθνή ανακατανομή είναι οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, η Κίνα και αρκετές χώρες την πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Τι μας περιμένει μετά το 2005;
Σε πείσμα των απαισιόδοξων προφητών πιστεύω ειλικρινά ότι υπάρχει ελπίδα αρκεί να μην αντιμετωπίσουμε το μέλλον με σταυρωμένα χέρια. Πρέπει όλοι, επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, κράτος και ευρωπαϊκά όργανα να κινηθούμε άμεσα και συστηματικά.
Η πρώτη είναι προφανώς η αύξηση της ανταγωνιστικότητας μέσα από επενδύσεις που θα μειώσουν το κόστος αλλά και μέσα από τη δημιουργία ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου και την κατάργηση των πολλών εμποδίων που θέτει σήμερα το κράτος στην υγιή επιχειρηματική δραστηριότητα. Η ανασύνταξη και ο εκσυγχρονισμός της κλωστοϋφαντουργίας μπορεί βραχυπρόθεσμα να κοστίσει σε μεμονωμένες περιπτώσεις θέσεις εργασίας, είναι όμως βέβαιον ότι σε πολύ λίγα χρόνια μπορεί να φέρει τον κλάδο σε μια νέα περίοδο άνθησης. Και σε κάθε περίπτωση η εναλλακτική λύση της αδράνειας και της μοιρολατρίας θα οδηγήσει τον κλάδο σε αφανισμό σε πολύ λίγα χρόνια.
Η δεύτερη, και ίσως η σημαντικότερη κατεύθυνση είναι το να συνειδητοποιήσουμε ότι η μάχη σήμερα δεν δίνεται μόνο στο μέτωπο του κόστους. Η ανταγωνιστικότητα σήμερα εξαρτάται εξίσου αν όχι περισσότερο από την ποιότητα, την επιθετική και εξωστρεφή εμπορική πολιτική, τη νεωτεριστικότητα, την έρευνα, και την ανάπτυξη επωνύμων προϊόντων και σημάτων. Θα αναφέρω δυο μόνο απλά παραδείγματα: Η ανάπτυξη νέων, τεχνικά προηγμένων νημάτων έχει επιτρέψει σε ελληνικές εταιρείες να προχωρήσουν σε συνεργασίες με διεθνείς ομίλους και να κατακτήσουν αγορές που πριν λίγα χρόνια φάνταζαν σαν απλησίαστα όνειρα. Συγχρόνως, η αφύπνιση του Ευρωπαίου, αλλά και του Αμερικανού καταναλωτή, και η αντίδραση στις συνθήκες εργασίας σε πολλές από τις ανταγωνίστριες χώρες του τρίτου κόσμου, και ιδιαίτερα στην απάνθρωπή εργασία ανήλικων παιδιών, έχει οδηγήσει αρκετούς πολυεθνικούς κολοσσούς να επαναφέρουν μεγάλο μέρος της παραγωγής τους στην Ευρώπη. Για την Ελλάδα η τάση αυτή μπορεί να αποτελέσει μια χρυσή ευκαιρία.
Σαν πολιτικός που πιστεύω βαθιά στις αρχές και τα πλεονεκτήματα της ελεύθερης οικονομίας, είναι αυτονόητο πως θεωρώ ότι η κύρια ευθύνη αυτής της σταυροφορίας ανήκει στον Ελληνα επιχειρηματία. Η πολιτεία όμως, και ευρύτερα η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει την ευθύνη της δημιουργίας των συνθηκών εκείνων που θα τους επιτρέψουν να λειτουργήσουν στο νέο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον αλλά και να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε νέες αγορές σε βάση ισοτιμίας και στο πλαίσιο της ανταποδοτικότητας του ανοίγματος των αγορών.
(1) O κ. Νίκος Νικολόπουλος είναι βουλευτής. Τομεάρχης Οικονομίας της Νέας Δημοκρατίας