Η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας αποτελεί κεντρικό θέμα στα προγράμματα των κομμάτων και αναμένεται να απασχολήσει σοβαρά την κυβέρνηση που θα αναδειχθεί μετά τις εκλογές της εβδόμης Μαρτίου. Το θέμα δεν είναι μόνον ελληνικό, καθώς έχει τεθεί υψηλά στην πολιτική ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) η οποία θεωρεί την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας ως βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και καταπολέμησης της ανεργίας. Για τον λόγο αυτό η Ε.Ε. έχει εκδώσει κατά καιρούς σειρά οδηγιών προς τα κράτη – μέλη και έχει συστήσει ειδικά όργανα παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας της πολιτικής των κρατών – μελών καθώς και αυτών που βρίσκονται στη διαδικασία ένταξης.
Ορίζοντας την επιχειρηματικότητα θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί τη διαδικασία της δημιουργίας και της ανάπτυξης οικονομικής δραστηριότητας με την ανάμιξη ανάληψης ρίσκου, δημιουργικότητας και καινοτομίας με σωστές αρχές και μεθόδους διαχείρισης και διοίκησης στο πλαίσιο μίας νέας ή υπάρχουσας επιχείρησης.
Η έρευνα
Η καινοτομία αποτελεί βασικό στοιχείο της επιχειρηματικότητας. Πόσο έχει προχωρήσει η εισαγωγή καινοτομικών προϊόντων και υπηρεσιών στην χώρα μας;
Τον Νοέμβριο του 2003 η Ευρωπαϊκή Ενωση εξέδωσε την τέταρτη έκδοση της Ευρωπαϊκής Κλίμακας Αξιολόγησης Εισαγωγής Καινοτομίας, EuropeaInnovatioScoreboard (EIS). Η έκδοση αυτή αναλύει το χάσμα εισαγωγής καινοτομίας μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ. Οι μετρήσεις αξιολόγησης καινοτομίας ανάπτυξης περιέλαβαν τα 15 κράτη – μέλη της Ε.Ε., τις 10 υπό ένταξη χώρες, 3 υποψήφιες προς ένταξη χώρες, 3 συνδεόμενες με την Ε.Ε. χώρες, καθώς και τις ΗΠΑ και Ιαπωνία.
Με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από κάθε χώρα υπολογίσθηκε ο δείκτης καινοτομίας, summary innovatioindex, ο οποίος και παρουσιάζεται στο διάγραμμα.
Η Ελλάδα στον πίνακα αυτό κατέχει μια από τις τελευταίες θέσεις με συνολικό δείκτη καινοτομίας μόλις 0.13 μακράν χαμηλότερος από τα υπόλοιπες χώρες – μέλη της Ε.Ε. καθώς και από τις υπό ένταξη χώρες. Ενα αποτέλεσμα άκρως απογοητευτικό που αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.
Οι μόνες χώρες που υστερούν της Ελλάδος είναι η Ρουμανία, η Κύπρος και η Τουρκία οι οποίες δεν έχουν χρηματοδοτηθεί για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας τους μέσω Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ). Το μοναδικό παρήγορο των μετρήσεων είναι ότι η χώρα μας βρίσκεται στην έκτη θέση στον ρυθμό σύγκλισης με τις προηγμένες χώρες, τον οποίο και βελτίωσε σε ποσοστό 23% κατά το προηγούμενο έτος.
Αυτά που δικαίως αναρωτιέται κανείς είναι:
-Ποιο ήταν τελικά το όφελος των δράσεων του Β΄ και του Γ΄ ΚΠΣ και των δράσεων της Κοινωνίας της Πληροφορίας όλα αυτά τα χρόνια και τι θα συμβεί στο μέλλον οπότε και αναμένεται να περικοπεί κατά πολύ η χρηματοδότηση κατά το Δ΄ ΚΠΣ;
-Ποιες είναι οι βασικές προτεραιότητες που πρέπει να θέσουμε για να βελτιώσουμε το επίπεδο της χώρας στο άμεσο μέλλον;
-Ποιες οι καλύτερες πρακτικές που μπορούμε να ακολουθήσουμε με βάση τα στοιχεία από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Οπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της Ευρωπαϊκής Κλίμακας Αξιολόγησης Εισαγωγής Καινοτομίας η απόδοση της Ελλάδος στην εισαγωγή της καινοτομίας στις ελληνικές επιχειρήσεις είναι κάτι παραπάνω από απογοητευτική. Το αποτέλεσμα αυτό οδηγεί σε σοβαρό προβληματισμό ως προς την ικανότητα της χώρας να επιτύχει την αύξηση της επιχειρηματικότητας, η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει σε σταθερή οικονομική ανάπτυξη και στη μείωση της ανεργίας.
Τι πρέπει να γίνει
Εάν λάβουμε επιπρόσθετα υπ’ όψιν:
-την καταληκτική ημερομηνία του Γ΄ ΚΠΣ την 31/12/2006
-τη σημαντική μείωση της χρηματοδότησης του Δ΄ ΚΠΣ
-το τέλος των έργων των Ολυμπιακών Αγώνων που συνέβαλαν σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη τα προηγούμενα χρόνια
-την έλλειψη χρηματοδοτικών μηχανισμών για τους νέους επιχειρηματίες μετά την ολοκλήρωση των επιδοτήσεων
-τον μικρό αριθμό επιχειρηματικών σχημάτων επιχειρήσεων που βοηθούν στην ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών ιδεών (θερμοκοιτίδες-δίκτυα)
-την έλλειψη φορολογικών κινήτρων και την ύπαρξη της γνωστής γραφειοκρατίας του Δημοσίου. Οδηγούμεθα στο συμπέρασμα ότι τα χρονικά περιθώρια για τη δημιουργία σταθερού περιβάλλοντος ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας έχουν μειωθεί σημαντικά και ότι η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να προβεί στην άμεση και απόλυτα συντονισμένη υλοποίηση επίπονων ενεργειών όπως:
-Στη μείωση του κράτους, με τη δημιουργία κέντρων μιας στάσης, one stop shop, για την υποστήριξη των επιχειρηματιών μέχρι την έναρξη λειτουργίας μιας νέας επιχείρησης.
-Τη δημιουργία σταθερού φορολογικού περιβάλλοντος, με τη μείωση της φορολογίας κατά την πώληση μιας επιχείρησης και τη μείωση της φορολογίας των αδιανέμητων κερδών.
-Τη δημιουργία χρηματοδοτικών μηχανισμών, με τη δημιουργία οργανισμών που θα στηρίζουν τη δανειοδότηση των επιχειρηματιών ως εγγυητές, την υποστήριξη της λειτουργίας φορέων όπως το Ταμείο Ανάπτυξης Νέας Οικονομίας (Τ.Α. ΝΕ.Ο) και την δημιουργία δικτύων business angels τα οποία αποτελούν εναλλακτική λύση χρηματοδότης εκεί όπου οι εταιρείες Venture Capital αδυνατούν να παράσχουν χρηματοδότηση, λόγω του υψηλού κόστους που απαιτείται και χρησιμοποιείται ευρέως στην Ε.Ε. για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.
-Την επιδότηση και παρακολούθηση της δημιουργίας θερμοκοιτίδων και δικτύων επιχειρήσεων και τη σύνδεση τους με τα πανεπιστήμια της χώρας.
-Την ενίσχυση των επιδοτήσεων των προγραμμάτων του υπουργείου Ανάπτυξης που σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα και την εισαγωγή καινοτομίας στις ελληνικές επιχειρήσεις.
-Την ευαισθητοποίηση και ενθάρρυνση των επαγγελματιών να συμμετέχουν στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Οι επαγγελματίες πρέπει να κατανοήσουν ότι η επιχειρηματικότητα αποτελεί εναλλακτική επιλογή στην καριέρα τους και ότι έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλοι εκείνοι μηχανισμοί που μειώνουν το οικονομικό ρίσκο και τον κίνδυνο κοινωνικού στιγματισμού σε περίπτωση αποτυχίας.
Η ανάπτυξη της εισαγωγής καινοτομίας στις ελληνικές επιχειρήσεις και η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας φαντάζει ως το μεγάλο στοίχημα της επόμενης κυβέρνησης. Μόνο ο χρόνος μπορεί να αποδείξει αν θα το κερδίσει.
(1) O δρ Μιχαήλ Γλύκας είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.