Ποτέ άλλοτε τα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας δεν αντιμετώπισαν τόσο σοβαρά διλήμματα, όπως αυτά που ανακύπτουν σήμερα με την επικείμενη διαδικασία για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας. Διαδικασία η οποία αποτελεί την προϋπόθεση για να ολοκληρωθεί η συμφωνία εξαγοράς της τουρκικής Finansbank από την Εθνική Τράπεζα.
Κρίσιμα ερωτήματα
Τα ερωτήματα στα οποία καλούνται να απαντήσουν τα ασφαλιστικά ταμεία είναι τα εξής:
1. Θα συμμετάσχουν στην αύξηση (σε ποσό έως και 3 δισσεκατομύρια ευρώ) του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας;
2. Στο βαθμό που ασκήσουν τα δικαιώματά τους, θα μπορέσουν να διατηρήσουν το υψηλό ποσοστό συμμετοχής που κατέχουν σήμερα στο μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής;
3. Εάν τα ταμεία αποφασίσουν ότι είναι οικονομικά επωφελής η συγκεκριμένη επένδυση, έχουν τα κατάλληλα διαθέσιμα για να διατηρήσουν το ποσοστό τους;
4. Εάν δεν εξασφαλίσουν τα διάθεσιμα προς αγοράν νέων μετοχών και δεν κάνουν χρήση των δικαιωμάτων τους, ή εάν τελικώς μειωθεί το ποσοστό της συμμετοχής τους, τι επιπτώσεις θα υπάρξουν;
5. H μείωση της συμμετοχής τους θα εξισορροπηθεί από τη, μικρότερη σε ποσοστό αλλά πιο σημαντική σε αξία, επένδυση στο πλαίσιο ενός πιο ισχυρού επιχειρηματικού οργανισμού;
6. Και, τελικώς, η μείωση του ποσοστού θα οδηγήσει σε αποδυνάμωση του ρόλου τους στο μάνατζμεντ της Εθνικής Τράπεζας; Εάν ναι, τι ρόλο θα έχει προοπτικά αυτή η αποδυνάμωση για τη μελλοντική πορεία της επένδυσής τους;
Οι περιορισμοί
Αυτά είναι τα αμιγώς οικονομικά ερωτήματα στα οποία οι επενδυτικές επιτροπές -όπου υπάρχουν- και τα διοικητικά συμβούλια οφείλουν να δώσουν απαντήσεις. Ωστόσο, είναι φανερό ότι ακόμη κι αν τα ταμεία αξιολογούσαν θετικά τη συγκεκριμένη επένδυση, ακόμη κι αν περιβάλλονταν από αξιόλογες επενδυτικές επιτροπές, οι αποφάσεις τους εξαρτώνται από δύο βασικούς παράγοντες:
Ο πρώτος αφορά το νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο δεν επιτρέπει τοποθετήσεις αποθεματικών σε κινητές αξίες πάνω από το πλαφόν του 23%. Ηδη τα περισσότερα από τα μεγάλα ταμεία που μετέχουν στο κεφάλαιο της ETE έχουν εξαντλήσει αυτό το όριο. O δεύτερος αφορά τον κυβερνητικό προσανατολισμό, το νεύμα που σύμφωνα με την πάγια πρακτική των κυβερνήσεων είθισται να δίδεται στους επικεφαλής που διορίζουν σε μεγάλους ασφαλιστικούς φορείς.
Ο υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, ερωτηθείς σχετικά, αρνήθηκε κατηγορηματικά την πρακτική κυβερνητικού επηρεασμού. «Εαν αυτή ήταν πρακτική της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, εμείς δεν θα την ακολουθήσουμε. Ούτε θα ενθαρρύνουμε ούτε θα αποθαρρύνουμε τα ταμεία. Εάν έχουν περιθώρια και μπορούν να διαθέσουν κεφάλαια στην αγορά μετοχών ας το κάνουν, αλλά εμείς δεν νομιμοποιούμεθα να δώσουμε κατατεύθυνση για τα λεφτά των ασφαλισμένων των ταμείων». Ταυτοχρόνως, έσπευσε να προσθέσει ότι δεν πρόκειται να εγκρίνει δάνεια για αγορά μετοχών. «Τα ταμεία, συμπεριλαμβανομένου και του IKA, δεν θα αποφασίσουν πριν δουν τον πλήρη φάκελο και πριν δοθεί η έγκριση από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς». Αναρωτήθηκε δε σε τι θα ενοχλούσε εάν μειωνόταν κάπως το ποσοστό της συμμετοχής των ταμείων. Ερωτηθείς για το πώς σχολιάζει την απόφαση του Συλλόγου Προσωπικού της Εθνικής Τράπεζας να ζητήσει την αναβολή της γενικής συνέλευσης της 23ης Μαΐου, κάνοντας χρήση του δικαιώματος που του δίδει το ποσοστό που κατέχει (άνω του 5%) «εάν δεν δεσμευτεί η κυβέρνηση να διευκολύνει τη συμμετοχή των ασφαλιστικών ταμείων στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου», ο κ. Τσιτουρίδης έκανε λόγο για «πολιτική αθλιότητα». Απέδωσε τη στάση του συλλόγου σε «άλλες σκοπιμότητες» και συνέδεσε την πρακτική του προέδρου του ΣΥΕΤΕ κ. Στ. Κούκου με την αντιπολιτευτική τακτική του ΠΑΣΟΚ. Πάντως η απόφαση του ΣΥΕΤΕ ήταν ομόφωνη, με τη συνδικαλιστική παράταξη ΔΑΚΕ να πλειοδοτεί υπέρ της ανακοίνωσης.
Συμπαγής ομάδα επενδυτών
Ο σύλλογος της Εθνικής, ως μέτοχος διαθέτει λιγότερες από 650.000 μετοχές στην ETE. Ωστόσο, με δεδομένη την πλειοψηφία που έχουν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στους άλλους ασφαλιστικούς φορείς-μετόχους της τράπεζας (ταμεια σύνταξης, αυτασφάλειας επικούρησης, υγείας) ο κ. Στ. Κουκος εκπροσωπεί στη Γ.Σ. το 6% και, ως εκ τούτου,είναι πιθανή η αναβολή. H διατήρηση του ποσοστού αυτού στη νέα σύνθεση προϋποθέτει επένδυση τουλάχιστον 180 εκατομμυρίων ευρώ. Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαν να μετέχουν με αυτό το ποσό όταν μόνο το σύνολο των αποθεματικών του Επικουρικού δεν ξεπερνά τα 186 εκατομμυρια ευρώ, ενώ το οργανικό του έλλειμμα φτάνει τα 15 εκ.ευρώ
Πάντως, όπως φαίνεται και στο αναλυτικό μετοχολόγιο της ETE, τα ασφαλιστικά ταμεία αρμοδιότητας του υπουργείου Απασχολησης και Κοινωνικής Προστασίας, με ποσοστό 17,64% συνιστούν την πιο συμπαγή ομάδα επενδυτών κι έχουν την πλέον σταθερή εκπροσώπηση στις γενικές συνελεύσεις. Αντιθέτως, υπάρχει μεγάλη διασπορά στους θεσμικούς επενδυτές του εξωτερικού. Παρότι προσεγγίζουν το 40% του μετοχικού κεφαλαίου της ETE, δεν επηρεάζουν τη γενική συνέλευση, διότι δεν επιθυμούν τη χρονική δέσμευση των μετοχών τους που τίθεται ως προϋπόθεση για την παρουσία τους στη γενική συνέλευση.
Αύριο συγκαλούνται σε πολλά ταμεία διοικητικά συμβούλια, προκειμένου να αποφασίσουν τη θέση που θα τηρήσουν ως προς την αυξηση ή μη του μετοχικού κεφαλαίου. Είναι σαφές ότι όλα -πλην των ταμείων της Εθνικής- θα συμφωνήσουν να υπερψηφίσουν την αύξηση. Ομως οι διοικητές των ταμείων που ρωτήθηκαν από την «K» δεν μπορούσαν να απαντήσουν με σαφήνεια για το εάν και πώς θα συμμετάσχουν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Πάντως, υπό την επήρεια της κατάστασης των αγορών, διαπιστώνεται και ένας διάχυτος σκεπτικισμός στα επιτελεία των μεγάλων ασφαλιστικών ταμείων. Σε σημείο που προκαλεί ανακούφιση το ενδεχόμενο χρονικής μετάθεσης της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου. Υπό αυτό το πρίσμα, ακόμη κι αν ουδέποτε εκφραστεί δημοσίως η κίνηση του ΣΥΕΤΕ, φαίνεται ότι έχει αποδέκτες και σε άλλα ταμεία.