Η είδηση της περασμένης εβδομάδας στον χώρο της ακτοπλοΐας ήταν, χωρίς αμφιβολία, η συμφωνία ανάμεσα στον Περικλή Παναγόπουλο και τον Πάνο Λασκαρίδη για την αγορά από τον δεύτερο του 22,25% των μετοχών των Μινωικών Γραμμών έναντι 94,5 εκατ. ευρώ. Ετσι, ο Πάνος Λασκαρίδης, διαθέτοντας το 27% των Μινωικών Γραμμών και το 34,70% της εταιρείας HellenicSea Ways (HSW), αναδεικνύεται στον ισχυρότερο «πόλο» στην ακτοπλοΐα. Η εξέλιξη αυτή, μετά την είσοδο του oμίλου Grimaldi στην ΑΝΕΚ με το 14,5%, αναδεικνύει πόσο ελκυστικές είναι πλέον οι επενδύσεις στην ελληνική ακτοπλοΐα, η οποία άρχισε και πάλι «να πλέει σε ήρεμες θάλασσες». Οι ακτοπλοϊκές εταιρείες έχουν πετύχει μείωση των τραπεζικών υποχρεώσεών τους. Τα οικονομικά αποτελέσματα για το 2006 είναι θετικά και σχεδόν όλες οι εταιρείες εμφανίζουν κέρδη. Επιπλέον υπάρχει ένα διαφορετικό θεσμικό πλαίσιο, πιο κοντά στους κοινοτικούς κανονισμούς «περί πλήρους απελευθέρωσης των εσωτερικών θαλάσσιων μεταφορών». Ετσι, δημιουργείται ένα σταθερό πλαίσιο «προσέλκυσης επενδύσεων στην ακτοπλοΐα». Και επενδύσεις δεν σημαίνει μόνο αγορά πλοίων. Σημαίνει και αγορά μετοχών, ώστε να αποκτηθεί η αναγκαία δυναμική που θα απαιτείται για να υλοποιηθούν σχεδιασμοί ενδεχόμενων εξαγορών ή και συγχωνεύσεων. Χαρακτηριστική είναι η εκτίμηση του διευθύνοντος συμβούλου της XRTC, συμβούλου της τράπεζας Natixis για ναυτιλιακά θέματα, Γιώργου Ξηραδάκη: «Στην ελληνική ακτοπλοϊκή αγορά και κυρίως στις γραμμές που παρατηρούνται ισχυρές συνθήκες ανταγωνισμού, λόγω της ύπαρξης δύο και πλέον εταιρειών σε αυτές, υπάρχει αναγκαιότητα συρρίκνωσης του αριθμού τους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα ένα νέο κύμα συγχωνεύσεων, οι οποίες θα οδηγήσουν σε συγκέντρωση (consolidation) του κλάδου». Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι ανάγκες της αγοράς επιβάλλουν στις ακτοπλοϊκές εταιρείες να επανασχεδιάσουν τη στρατηγική τους και να εξετάσουν σενάρια περί συγχωνεύσεων ή εξαγορών, ώστε να μπορέσουν αν αντεπεξέλθουν του σκληρού ανταγωνισμού σε μια μικρή και εποχιακή αγορά, όπως είναι το Αιγαίο. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι οι επόμενοι μήνες για την ακτοπλοΐα θα είναι καθοριστικοί, καθώς ο ανταγωνισμός δεν έχει πλέον μόνο ελληνικό χρώμα. Υπάρχουν οι Ιταλοί, οι Αγγλοι, οι Κύπριοι και οι Ρώσοι εν αναμονή.
Οι προσπάθειες για συγχωνεύσεις και εξαγορές εταιρειών, με στόχο την ισχυροποίησή τους, δεν είναι φαινόμενο της παρούσης περιόδου. Ξεκίνησαν από το 1999 όταν ο Παντελής Σφηνιάς «άναψε το φιτίλι» δημιουργώντας τη Minoan Flying Dolphins (MFD). Μια ακτοπλοϊκή εταιρεία – κολοσσό, που κατέρρευσε από ένα ναυάγιο, αυτό του «Εξπρες Σαμίνα».
Π. Σφηνιάς: ανοδος – πτώση
Ο Παντελής Σφηνιάς, από κεντρικός πράκτορας φορτηγών για την εταιρεία Μινωικές Γραμμές, κατάφερε να γιγαντωθεί, εξαγοράζοντας όλες σχεδόν τις ακτοπλοϊκές εταιρείες της περιόδου 1995 και μετέπειτα. Οι διαδικασίες των εξαγορών ξεκίνησαν το 1999, όταν ο Παντελής Σφηνιάς αγόρασε την εταιρεία Ceres η οποια είχε τα «ιπτάμενα δελφίνια» και δραστηριοποιούνταν κυρίως στον Σαρωνικό. Δημιούργησε, τότε, την εταιρεία Minoan Flying Dolphin (MFD) κάνοντας τα πρώτα βήματα σύγκεντρωσης πλοίων. Αμέσως μετά άρχισε μια «κούρσα» εξαγορών που οδήγησε τον Παντελή Σφηνιά στην «ακτοπλοϊκή κορυφή», καθώς είχε καταφέρει να ενώσει, υπό την ομπρέλα της MFD, περί τις έξι ακτοπλοϊκές εταιρείες: του Κώστα Αγαπητού, του Αντώνη Αγαπητού, του Γιώργου Βεντούρη, του Γ. Σταθάκη και του Γεράσιμου Αγούδημου, ο οποίος, όμως, είχε κρατήσει το 30% των μετοχών της εταιρείας του και στη συνέχεια, όταν το «πείραμα Σφηνιά» άρχισε να χάνει, κατάφερε να επαναγοράσει ό,τι είχε πουλήσει και να διατηρήσει, έως σήμερα, την εταιρεία υπό τον έλεγχό του.
Το «οικοδόμημα» άρχισε να καταρρέει την επομένη του πολύνεκρου ναυαγίου του «Εξπρές Σαμίνα», ανοιχτά της Πάρου, όπου έχασαν τη ζωή τους 80 ναυτικοί και επιβάτες. Λίγες εβδομάδες αργότερα, υπό την πίεση των επενδυτών της MFD και της κατακραυγής της κοινής γνώμης, ο Παντελής Σφηνιάς έδωσε τέλος στη ζωή του πέφτοντας από το μπαλκόνι του γραφείου του στο κενό.
Νέα περίοδος για ΜFD
Μετά τον θάνατο Σφηνιά, κυρίαρχη δύναμη στην εταιρεία ήταν οι Μινωικές Γραμμές, που κατέβαλαν προσπάθειες να διατηρηθεί η εταιρεία και να μπορέσει να «σταθεί στα πόδια της». Πρώτη κίνηση ήταν η μετονομασία της σε Hellenic Flying Dolphins (HFD). Τα πρώτα θετικά αποτελέσματα για την πορεία της εταιρείας αρχισαν να φάινονται από το 2002 – 2003, όταν ο Γεράσιμος Στρίντζης πήγε στην εταιρεία στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου (είχε προηγηθεί η αγορά του 48,79% της Strintzis Lines από τις Επιχειρήσεις Αττικής του Περικλή Παναγόπουλου και η μετονομασία της εταιρείας σε Blue Star Ferries). Η MFD μετονομάστηκε σε ΗellenicSeaWays (HSW) και σιγά σιγά κατάφερε να γίνει ανταγωνιστική, να παρουσιάσει θετικούς ισολογισμούς, κέρδη και να διεκδικέι την εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο Αθηνών στις αρχές του 2008. Σήμερα στην HSW βασικός μέτοχος με ποσοστό 34,70% είναι ο Πάνος Λασκαρίδης. Οι Μινωικές Γραμμές ελέγχουν το 33,35%, το επενδυτικό κοινό έχει το 29,95% και ο Απόστολος Βεντούρης, μέσω της εταιρείας C-Link, διαθέτει το 2% της ΗSW.
Το «άνοιγμα» της ΑΝΕΚ
Η χανιώτικη εταιρεία, την ίδια περίοδο που βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη οι διεργασίες στην ακτοπλοΐα, προχώρησε -Σεπτέμβριος του 1999- σε σειρά σημαντικών επιχειρηματικών κινήσεων: Εισήλθε ως στρατηγικός επενδυτής με 42% στο μετοχικό κεφαλαιο της Δωδεκανησιακής Ανωνύμου Ναυτιλιακής Εταιρείας (ΔΑΝΕ) υποσχόμενη να χρηματοδοτήσει επενδύσεις για εκσυγχρονισμό του στόλου της ΔΑΝΕ, χωρίς ωστόσο να επιτευχθεί κάτι σημαντικό. Η ΑΝΕΚ, στη συνέχεια, αν και προσπάθησε να αποχωρήσει από τη ΔΑΝΕ, δεν τα κατάφερε και παρέμεινε εκεί μέχρι την «κατάρρευση» της δωδεκανησιακής εταιρείας. Συγχρόνως η ΑΝΕΚ εισήλθε και στη ΝΕΛ, αγοράζοντας το 17% του μετοχικού πακέτου. Παρέμεινε για αρκετό καιρό μέχρι τη στιγμή που το πούλησε στον Απόστολο Βεντούρη, σήμερα διευθύνοντα σύμβουλο της ΝΕΛ. Επίσης η ΑΝΕΚ εξαγόρασε σε ποσοστό 100% τη Ρεθυμνιακή Ναυτιλική Εταιρεία και εισήλθε με ποσοστό 50,03% στη ΛΑΝΕ.
Σήμερα η εταιρεία, με διευθύνοντα σύμβουλο τον Γιάννη Βαρδινογιάννη, έχει καταφέρει να βελτιώσει τα οικονομικά της, να φέρει σε πέρας με επιτυχία μια αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και το σημαντικότερο κατάφερε να προσελκύσει, ως επενδυτή, τον όμιλο Grimaldi που αγόρασε το 14,5% της εταιρείας. Βασικοί μέτοχοι στην ΑΝΕΚ είναι ο όμιλος Grimaldi με 14,5%, η Morgan Stanley & Co International με 5,17%, η οικογένεια του Γιάννη Βαρδινογιάννη, το επενδυτικό κοινό με ποσοστό περί το 30%. Η ΑΝΕΚ, επίσης, συμμετέχει με ποσοστό 49% στην εταιρεία ANEK LINES ITALIA S.s.I. (Tickets and Shipping Agency).
Blue Star Ferries: εταιρεία πρότυπο
Ηταν η εταιρεία Strintzis Lines η οποία δραστηριοποιούνταν στις Κυκλάδες και ξαφνικά, μέσω χρηματιστηρίου, πέρασε στην ιδιοκτησία των Επιχειρήσεων Αττικής (ΕΠΑΤΤ) οι οποίες κατείχαν το 48,79%. Η είσοδος των ΕΠΑΤΤ έδωσε νέο αέρα και δυναμική στην εταιρεία, η οποία σταδιακά κατάφερε, με την αλλαγή του στόλου της -διαθέτει τα πιο νέα σκάφη στην ακτοπλοΐα- να κυριαρχήσει σε πολλές δρομολογιακές γραμμές του Αιγαίου και κυρίως στις Κυκλάδες. Αργότερα η εταιρεία μετονομάσθηκε σε Blue Star Ferries αλλάζοντας και το εμπορικό σήμα της. Σήμερα η Blue Star Ferries αποτελεί εταιρεία – πρότυπο έχοντας νέα και σύγχρονα πλοία και παρέχοντας υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Βασικός μέτοχος είναι η Attica Group (όπως μετονομάστηκαν οι Επιχειρήσεις Αττικής) και το επενδυτικό κοινό, το οποίο διαθέτει το 51,21%.
Ο όμιλος Attica Group διαθέτει το 100% των Super Fast Ferries που δραστηριοποιούνται στην Αδριατική και το 48,79% της Blue Star Ferries. Διέθετε ποσοστά στις Μινωικές Γραμμές και στη HellenicSEaWays, αλλά τα πούλησε κερδίζοντας σημαντικά ποσά, με τα οποία ισχυροποίησε, συνολικά, τη θέση της. Βασικός μέτοχος στην Attica Group είναι ο Περικλής Παναγόπουλος που μαζί με την Chase Investment εχει το 43,49%, το 10,43% ανήκει στον κ Τζιβέλη και το υπόλοιπο ποσοστό των μετοχών βρίσκεται στα χέρια του επενδυτικού κοινού.
ΝΕΛ και λοιπές εταιρείες
Η εταιρεία πέρασε «δύσκολες ημέρες» και μάλιστα δεν ήταν λίγοι αυτοί που έλεγαν ότι «μετράμε ώρες»… Γιατί; Κάτι οι λανθασμένες επιλογές σε σκάφη, κάτι ο κακός προγραμματισμός, κάτι η συγκυρία που δεν βοηθούσε την ακτοπλοΐα τα προηγούμενα έτη, είχαν φέρει τη ΝΕΛ στο κατώφλι της κρίσης. Ωστόσο, φαίνεται ότι τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν με την είσοδο του Απόστολου Βεντούρη. Εφερε μια κινητικότητα που οδήγησε σε αποφάσεις θετικές τόσο για τις τραπεζικές υποχρεώσεις της εταιρείας όσο και για την παρουσία της στην ακτοπλοΐα. Σήμερα δραστηριοποιείται στο Αιγαίο με 8 πλοία και διεκδικεί τη δική της θέση στην αγορά του Αιγαίου. Βασικοί μέτοχοι είναι: το επενδυτικό κοινό με 63,31%, ο Γιάννης Αρβανίτης με 16,85% και η εταιρεία Edgewater Holdings Ins, του Απόστολου Βεντούρη, με 19,84%. Επίσης η ΝΕΛ έχει το 100% της εταιρείας C-Link, η οποία διαθέτει το 2% της ΗellenicSeaWays.
Σήμερα στην ακτοπλοΐα δραστηριοποιείται και η ΣΑΟΣ, του κ Μανούση. Ο πλοιοκτήτης έχει στην κατοχή του και το 33% της εισηγμένης στο Χ.Α. εταιρείας «Γκάλης».
Επίσης, υπάρχει η εταιρεία Aegean Lines με δύο ταχύπλοα, με σημαία Αγγλίας και Κύπρου, που εκτελεί δρομολόγια στις Κυκλάδες. Η εταιρεία ανήκει σε κοινοπραξία εφοπλιστών της ποντοπόρου ναυτιλίας. Τέλος, προσφάτως ξεκίνησε δρομολόγια και η εταιρεια Kallisti Ferries, με προορισμό τη Σάμο και την Ικαρία. Βασικοί πλοιοκτήτες είναι ο Γιώργος Σπανός και ο Ιταλός Pascal Lota.