Οσο οι επιχειρήσεις είναι διατεθειμένες να τιμολογούν και να πωλούν τα προϊόντα τους κάτω του κόστους, ο πραγματικός ανταγωνισμός δεν θα είναι εφικτός και οι λιανικοί καταναλωτές που θα αλλάζουν προμηθευτές θα είναι περιορισμένοι στον αριθμό. Αυτό επισημαίνει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο κ. Αλέξανδρος Νασούφης, διευθυντής Επενδυτικής Τραπεζικής της HSBC στον τομέα της ενέργειας.
Ειδικά για τη ΔΕΗ σημαίνει πως θα μπορούσε να γίνει ένας ισχυρός περιφερειακά παίκτης εάν είχε διεθνή στρατηγική και έσπευδε να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες που δεν θα υπάρχουν επί μακρόν. Αναλυτικά η συνέντευξη.
– Την 1η Ιουλίου 2007 η λιανική αγορά ηλεκτρισμού θα χαρακτηριστεί πλήρως απελευθερωμένη. Πώς θα επηρεαστεί η δομή της ευρωπαϊκής αγοράς; Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για την πορεία της απελευθέρωσης του κλάδου αυτού στην Ελλάδα;
– Η πορεία της απελευθέρωσης της αγοράς του ηλεκτρισμού στην Ευρώπη είναι διαφορετική από χώρα σε χώρα σε ό,τι αφορά τον χρόνο, τον τρόπο αλλά και τη μέθοδο που ακολουθήθηκε. Πρωτοπόρος της απελευθέρωσης ήταν η Μεγάλη Βρετανία, η οποία στις αρχές του 1990 προχώρησε στη διάσπαση του κλάδου σε τρεις βασικές λειτουργίες (παραγωγή, μεταφορά – διανομή και εμπορία) και στη σταδιακή μεταβίβαση της κυριότητας αυτών στον ιδιωτικό τομέα. Ετσι ξεκίνησε μια διαδικασία απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού, η διάσπαση των κρατικών μονοπωλίων και η τροποποίηση της εκάστοτε τοπικής νομοθεσίας, ώστε να προσαρμοστεί στις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η ταχύτητα υλοποίησης της απελευθέρωσης και η επίδραση αυτής στις τιμές ρεύματος είναι πολυποίκιλη, κυρίως λόγω των κρατικών παρεμβάσεων, της αποτελεσματικότητας των ρυθμιστικών αρχών και σε κάποιο βαθμό της στρατηγικής των εκάστοτε τοπικών εταιρειών παραγωγής και παροχής ηλεκτρισμού. Αν και η 1η Ιουλίου είναι ημερομηνία «ορόσημο» στην πορεία προς μια πλήρως ανταγωνιστική αγορά, η ελεύθερη πρόσβαση σε λιανικούς πελάτες δεν συνεπάγεται και την ύπαρξη ενός πλήρως ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Το τελευταίο απαιτεί μια ελεύθερη, διάφανη και ορθολογική τιμολόγηση του προϊόντος, τα οποία και είναι προϋπόθεση για ένα υγιές ανταγωνιστικό περιβάλλον. Οσο οι επιχειρήσεις είναι διατεθειμένες να τιμολογούν και να πωλούν τα προϊόντα τους κάτω του κόστους (πραγματικό ή κόστος ευκαιρίας), είτε διά της οδού ρυθμιστικών διατάξεων ή κρατικού παρεμβατισμού, ο πραγματικός ανταγωνισμός δεν θα είναι εφικτός και οι λιανικοί καταναλωτές/πελάτες που θα αλλάζουν προμηθευτές θα είναι πιθανότατα περιορισμένοι σε αριθμό.
– Τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη, ο κλάδος ηλεκτρισμού υφίσταται συγκέντρωση. Ορισμένοι παρατηρητές επισημαίνουν ότι απομακρύνεται από τον μονοπωλιακό κρατικό έλεγχο και τείνει προς τον ιδιωτικό. Πώς ερμηνεύετε αυτήν την εξέλιξη; Ποια τα πιθανά πλεονεκτήματά της;
– Πράγματι ο κλάδος ηλεκτρισμού χαρακτηρίζεται από συγκέντρωση, γεγονός αναμενόμενο μετά την πρόσφατη απελευθέρωση των αγορών ενέργειας. Η αγορά μάλιστα βρίσκεται στη δεύτερη φάση της διαδικασίας συγκέντρωσης, η οποία περιλαμβάνει διασυνοριακές συναλλαγές. Ο κλάδος του ηλεκτρισμού από τη φύση του θεωρείται σχετικά «τοπική» δραστηριότητα. Η ηλεκτρική ενέργεια δεν αποθηκεύεται και η μεταφορά αυτής σε μεγάλες αποστάσεις, λόγω απωλειών, δεν είναι εμπορικά ελκυστική. Απεναντίας, οι οικονομίες κλίμακος που επιτυγχάνονται με τη συγκέντρωση είναι σημαντικές όχι μόνο για τη δημιουργία συνεργειών κόστους και προμηθειών αλλά και για τη δυνατότητα αποτελεσματικότερης διαχείρισης ρίσκου δεδομένου της εντάσεως κεφαλαίου και του μακροπρόθεσμου επενδυτικού ορίζοντα που χαρακτηρίζουν τον κλάδο. Πάρα ταύτα, το μέγεθος και το μερίδιο αγοράς των μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου υπολείπονται αυτών των σχετικά συγγενών επιχειρήσεων Εξόρυξης και Παραγωγής Πετρελαίου. Σε ευρωπαϊκή κλίμακα τα μερίδια αγοράς των μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου είναι συγκριτικά χαμηλά με εκείνα που παρατηρούνται σε άλλους κλάδους, ενώ σε παγκόσμια κλίμακα μπορούν να χαρακτηριστούν αμελητέα.
– Ποιος είναι ο ρόλος των «εθνικών πρωταθλητών» στην αγορά ηλεκτρισμού; Πιστεύετε ότι η ΔΕΗ μπορεί να παίξει αυτόν τον ρόλο;
– Η ΔΕΗ θα μπορούσε να γίνει ένας ισχυρός περιφερειακός παίκτης. Αλλά, η δυνατότητά της να εφαρμόσει μια επιτυχημένη διεθνή στρατηγική θα εξαρτηθεί από την ικανότητά της να ολοκληρώσει επιτυχώς συναλλαγές για την απόκτηση παραγωγικών ή μη μονάδων σε μια περιφέρεια όπου οι ευκαιρίες εξαγορών περιορίζονται συνεχώς εξαιτίας και της έντονης δραστηριοποίησης μεγαλύτερων και οικονομικά ισχυρότερων ανταγωνιστών. Η χαμηλή κερδοφορία και η αδυναμία να χρηματοδοτήσει εξαγορές με τη χρήση υφιστάμενων μετοχών ή την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (δεδομένου της υφιστάμενης μετοχικής σύνθεσης και υπάρχουσας νομοθεσίας) είναι πιθανόν να αποτρέψουν τη ΔΕΗ από μια συναλλαγή που δυνητικά θα μπορούσε να μεταμορφώσει την εταιρεία. Πάρα ταύτα, η επιλεκτική επέκταση στο εξωτερικό είναι σαφώς μέσα στα όρια των οικονομικών και λειτουργικών δυνατοτήτων της εταιρείας.
– Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά ηλεκτρισμού. Πώς θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση;
– Η ελληνική αγορά παρουσιάζει πολλά θετικά στοιχεία όπως αύξηση κατανάλωσης με ρυθμούς άνω του ευρωπαϊκού μέσου όρου και χαμηλό περιθώριο εφεδρείας σε μια περιοχή που υπολείπεται προσφοράς ηλεκτρισμού και δεν είναι επαρκώς διασυνδεδεμένη. Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με την πρόσφατη δημιουργία αγοράς ηλεκτρισμού τύπου «pool» και ενός διαφανούς ρυθμιστικού πλαισίου προκάλεσε το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών. Οι μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης έχουν λάβει θέση και έχουν δεσμευτεί να επενδύσουν στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού σημαντικά κεφάλαια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το οποίο εμείς στην HSBC είμαστε εξαιρετικά περήφανοι, καθότι λειτουργήσαμε ως αποκλειστικός χρηματοοικονομικός σύμβουλος του ομίλου Μυτιληναίου, είναι και η δημιουργία κοινοπραξίας αξίας 1,2 δισ. ευρώ με την ισπανική Endesa. Οι θεμελιώδεις κινητήριες δυνάμεις της αγοράς αναμένεται να παραμείνουν υγιείς στο μεσοδιάστημα και συνεπώς πιστεύουμε ότι το ενδιαφέρον θα παραμείνει έντονο. Ταυτόχρονα οι επενδύσεις στον κλάδο είναι εντάσεως κεφαλαίου με σημαντικές δυνατότητες δημιουργίας οικονομιών κλίμακος και συνεπώς αναμένουμε τη διαμόρφωση αντίστοιχων συνεργασιών στο προσεχές μέλλον.