Μετά την εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων, το καλοκαίρι του ’74, στην Κύπρο, η κυβέρνηση της Λευκωσίας αντιμετώπισε -μεταξύ άλλων- το εξής μεγάλο πρόβλημα: ένα μεγάλο ποσοστό των προσφύγων, που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα σπίτια του, για να σώσει τη ζωή του, δεν πήρε κανένα αποδεικτικό στοιχείο μαζί του (αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο κ.λπ.), με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί τεράστιο ζήτημα ταυτοπροσωπίας για σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού. Πώς αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα; Η κεντρική κυβέρνηση έστησε αμέσως πρόχειρα γραφεία έκδοσης ταυτοτήτων κι ο καθένας από τους πρόσφυγες, με τη συνδρομή ενός ή δύο μαρτύρων, έβγαζε το σχετικό δελτίο άμεσα. Ετσι αποφεύχθηκαν, μεταξύ άλλων, και κρούσματα απάτης και λεηλασίας της οικονομικής βοήθειας που προορίζονταν αποκλειστικά για τους πρόσφυγες και αργά, αλλά σταθερά και συντεταγμένα, η ζωή άρχισε να επιστρέφει στο νησί. Το παραπάνω παράδειγμα δεν αναφέρεται τυχαία.
Υπό τις παρούσες συνθήκες στην Πελοπόνησσο, που προσομοιάζουν με εμπόλεμες, ο κίνδυνος τα χρήματα της οικονομικής βοήθειας που προορίζονται για τους πυροπαθείς της περιοχής να καταλήξουν σε τσέπες επιτήδειων, είναι πολύ μεγάλος. Και ήδη αντιμετωπίζεται από την Τρίτη το πρωί, όταν ξεκίνησε η διαδικασία της καταβολής στους δικαιούχους του πρώτου βοηθήματος των πρώτων 3.000 ευρώ. Ως γνωστόν, το ελληνικό κράτος, σε μια προσπάθεια να ξεπεράσει τον γραφειοκρατικό σκόπελο, κατήργησε τα πολλά αποδεικτικά στοιχεία και με μια απλή αίτηση δίνει το βοήθημα. Το αποτέλεσμα; Επιτήδειοι από τα Λιόσια, το Ζεφύρι κι άλλες περιοχές της Αττικής και της υπόλοιπης Ελλάδας, εμφανίζονται για να το εισπράξουν. Κι εύλογα δημιουργείται το ερώτημα: Πώς θα μπορούσε να ξεπερασθεί η παγίδα; Ο ιδιωτικός τομέας βρίσκει τη λύση στην εφαρμογή απλών κανόνων risk management.
«Εμείς αποφασίσαμε να φτιάξουμε ειδικό project management team, το οποίο θα διαχειριστεί την οικονομική βοήθεια, που θα προσφέρουμε ως βοήθεια, για να πάνε τα λεφτά εκεί που πρέπει» λέει στην «Οικονομική Καθημερνή» ο γενικός διευθυντής κι αρμόδιος για θέματα risk management της Efg Eurobank – Ergasias κ. Χ. Κύρκος. Αυτό το team, μεταξύ άλλων, θα αποφασίσει σε ποιον θα χαρισθούν τα δάνεια, σε ποιον θα ανασταλούν για ένα εξάμηνο οι πληρωμές των χρεών και ούτω καθ’ εξής. Ανάλογες κινήσεις εξετάζουν κι άλλες μεγάλες εταιρείες, που ανακοίνωσαν την παροχή οικονομικής βοήθειας. «Αυτό θα πρέπει να κάνει και το κράτος» επιμένουν οι μάνατζερ, που έχουν γνώση του αντικειμένου. Το μοντέλο που προτείνεται από τον ιδιωτικό τομέα προς το κράτος να λειτουργήσει έχει ως εξής:
ΒΗΜΑ 1ο. Συστήνεται κατ’ αρχήν ένα Γραφείο, το οποίο στελεχώνεται από ανθρώπους οι οποίοι κατά προτίμηση θα πρέπει να είναι από την πληγείσα περιοχή, για να γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις. Το Γραφείο αυτό θα διαλυθεί αμέσως μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του.
ΒΗΜΑ 2ο. Προκρίνεται να έχει την έδρα του κοντά στον γεωγραφικό χώρο ενδιαφέροντος, ώστε να λειτουργεί άμεσα κι όχι εξ αποστάσεως, μέσω fax, e-mail κι άλλων μέσων, που συνεπάγονται χρονοτριβή.
ΒΗΜΑ 3ο. Χωρίς καθυστερήσεις, όσοι θα αναλάβουν το έργο της διανομής της βοήθειας, θα ενισχυθούν με αυξημένες αρμοδιότητες. Αυτό πρακτικά συνεπάγεται ότι διαδικασίες που προβλέπουν «ειδικές αδειοδοτήσεις» ή «κάθε είδους εγκρίσεις» από το «κέντρο», παρακάμπτονται.
ΒΗΜΑ 4ο. Τα στελέχη του Γραφείου απαλλάσσονται κι από κάθε είδους ευθύνη, που θα μπορούσε να αναζητηθεί εκ των υστέρων, ακόμα και μετά την παρέλευση ετών, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν.
ΒΗΜΑ 5ο. Θεσπίζονται τα απαραίτητα κριτήρια, ώστε ο καθένας να πάρει ό,τι πρέπει. Και πάλι όμως χωρίς ιδιαίτερες γραφειοκρατικές διαδικασίες. «Εμείς ανακοινώσαμε ότι θα χαρίσουμε τα χρέη, σε όποιον, για παράδειγμα, έχει χάσει μέλος της οικογένειάς του στις φωτιές. Το κριτήριό μας θα είναι ένα πιστοποιητικό θανάτου» λέει ο κ. Κύρκος, εξειδικεύοντας τον τρόπο με τον οποίο θα υλοποιηθεί μια από τις σημαντικότερες παροχές της τράπεζάς του.
Στην πραγματικότητα, η προσπάθεια που θα γίνει, με την εφαρμογή και του παραπάνω μοντέλου, θα είναι να διοχετευθεί η βοήθεια εκεί που πρέπει στο μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό. Οπως όλοι συμφωνούν «πιθανότητα ώστε η προσπάθεια να έχει 100% επιτυχία, δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει και πουθενά μηδενικό ρίσκο». Πρόσφατα, αλλά και παλαιότερα παραδείγματα, όπου ανθρωπιστική βοήθεια καταχράστηκε ακόμα και από ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ, που είχαν αναλάβει την επίβλεψη της διανομής της, υπάρχουν και είναι πολλά. Το ζητούμενο είναι να περιοριστούν όσο το δυνατόν περισσότερο οι «παράπλευρες απώλειές της».
Αν περιμέναμε δύο μήνες…
Αν το κράτος δεν βιαζόταν τόσο πολύ, για προφανείς λόγους, να μοιράσει το πρώτο οικονομικό βοήθημα και περίμενε δύο, το πολύ, μήνες, η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να γίνει πολύ πιο συντεταγμένα κι ορθολογικά» είναι η άποψη που επικρατεί μεταξύ των μάνατζερ του ιδιωτικού τομέα, που ασχολούνται με το risk management. Τι θα μπορούσε να κάνει; Το προσφορότερο σενάριο θα ήταν αυτό το οποίο προβλέπει τη λειτουργία ενός μίνι εσωτερικού διατραπεζικού συστήματος, μεταξύ των πιστωτικών ιδρυμάτων που έχουν αναλάβει το έργο της διανομής των 3.000 ευρώ.
Υπολογίζεται ότι το στήσιμο και η λειτουργία του δεν θα απαιτούσε περισσότερες από εξήντα μέρες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο όμως θα καθίστατο δυνατή η διασταύρωση των στοιχείων όλων όσοι λαμβάνουν το επίδομα κι έτσι θα αποφεύγονταν φαινόμενα, όπως αυτά που καταγγέλθηκαν τις προηγούμενες μέρες και ήθελαν κάποιους να παίρνουν δύο και τρεις φορές το επίδομα των 3.000 ευρώ από διαφορετικές τράπεζες, με μια απλή δήλωση.
Ακόμα κι αν κάποιοι κατάφερναν, πάνω στην πίεση των ημερών, να ξεγελάσουν τα τοπικά καταστήματα και να πάρουν το βοήθημα από πολλές και διαφορετικές πλευρές, αργότερα η συγκεκριμένη απάτη θα εντοπιζόταν και θα καλούνταν να επιστρέψουν τα χρήματα. Τα σχετικά αρχεία, τα οποία θα μπορούσαν να αποθηκευτούν σ’ έναν ξεχωριστό φάκελο, ο οποίος θα ήταν δουλειά το πολύ της μιας εβδομάδας να φτιαχτεί, θα αποτελούσαν τον πλέον αδιάψευστο μάρτυρα για το νομικό ξεκαθάρισμα της υπόθεσης.