Περιορισμένες θα είναι οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από την ανατίμηση του πετρελαίου εκτιμά το οικονομικό επιτελείο, υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι θα επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των άλλων διεθνών οργανισμών ότι η έκρηξη τιμών του «μαύρου χρυσού» δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια.
Η ελληνική οικονομία επέδειξε ισχυρές αντοχές την τελευταία τριετία κατά την οποία οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου διπλασιάστηκαν και από 25,52 ευρώ/βαρέλι το 2003 εκτοξεύτηκαν σε 51,91 ευρώ το 2006, επηρεάζοντας πάντως σε κάποιο βαθμό τόσο τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη όσο και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Φέτος, η μέση τιμή του εννεαμήνου διαμορφώνεται σε 66 δολάρια ή 48,7 ευρώ το βαρέλι και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ για το σύνολο του έτους εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 68 δολάρια ή 50 ευρώ περίπου. Σημειώνεται ότι ο προϋπολογισμός και το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης έχουν καταρτισθεί με εκτίμηση για μέση τιμή πετρελαίου στα 68,5 δολάρια.
Πληθωρισμός
Σύμφωνα με την ΕΚΤ, η μόνιμη αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά δέκα δολάρια επιβαρύνει τον πληθωρισμό κατά δύο δέκατα. Πράγματι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα που έχει επεξεργαστεί το υπουργείο Οικονομίας, η άνοδος της μέσης τιμής του πετρελαίου από τα 30,7 ευρώ το 2004 στα 43,9 ευρώ το 2005 είχε ως συνέπεια την άνοδο του εναρμονισμένου πληθωρισμού κατά μισή ποσοστιαία μονάδα. Αντίθετα, ο δομικός πληθωρισμός, που δεν ενσωματώνει τις μεταβολές τιμών στα καύσιμα και τα νωπά οπωρολαχανικά, υποχώρησε από 3,3% το 2004 στο 3,1% το 2005. Το 2006, με αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 8 ευρώ, στα 51,9 ευρώ, ο εναρμονισμένος δείκτης υποχώρησε κατά δύο δέκατα στο 3,3%, ενώ ο δομικός πληθωρισμός κατά τέσσερα δέκατα.
Για το 2007, η μέση τιμή του πετρελαίου σε ευρώ εκτιμάται ότι θα είναι χαμηλότερη από το 2006 και κατά συνέπεια θα έχει θετική επίπτωση στον πληθωρισμό. Σε αυτό συνέτεινε, βεβαίως, η ανατίμηση του κοινού νομίσματος έναντι του δολαρίου, που απορρόφησε μέρος της αύξησης της τιμής του πετρελαίου.
Ανάπτυξη
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ, η μόνιμη αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 10 δολάρια «ψαλιδίζει» τρία δέκατα από το ρυθμό ανάπτυξης. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία, ο ρυθμός ανάπτυξης από 4,7% το 2004, υποχώρησε στο 3,7% το 2005, σε κάποιο βαθμό και εξαιτίας του πετρελαίου, ενώ τον επόμενο χρόνο με μικρότερη αύξηση της τιμής του μαύρου χρυσού διαμορφώθηκε στο 4,3%. Πάντως, παρά την αύξηση της τιμής του μαύρου χρυσού κατά 43% σχεδόν το 2005 και κατά 18,2% το 2006, η ελληνική οικονομία διατήρησε την αναπτυξιακή δυναμική της, γεγονός που ενισχύει την εκτίμηση των αρμοδίων παραγόντων του υπουργείου Οικονομίας ότι και φέτος ο ρυθμός ανάπτυξης θα διαμορφωθεί τελικά πάνω από 4%.
Η κούρσα των διεθνών τιμών του πετρελαίου επηρέασε σημαντικά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η αξία των εισαγόμενων καυσίμων από 2,8% του ΑΕΠ ή 4,3 δισ. ευρώ το 2003 ανήλθε στο 3,4% του ΑΕΠ ή στα 6,6 δισ. ευρώ το 2006. Η διαφορά των 2,3 δισ. ευρώ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ανατίμηση του πετρελαίου. Για το 2007, και εάν δεν υπάρξουν σημαντικές ανατροπές, τα καύσιμα δεν θα συμβάλλουν στη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε σχέση με πέρυσι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδας, η αξία των εισαγωγών καυσίμων στο πρώτο εξάμηνο του 2007 ανήλθε σε 5,3 δισ. ευρώ έναντι 5,9 δισ. ευρώ στην αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Κατά 300 εκατ. ευρώ μικρότερη είναι η αξία των εισαγωγών καυσίμων. Ετσι, το έλλειμμα του ισοζυγίου καυσίμων διαμορφώνεται στα 4 δισ. ευρώ από 4,33 δισ. ευρώ στο πρώτο εξάμηνο του 2006.
Εξαγωγές
Στην Ευρωζώνη, μπορεί το ευρώ να λειτουργεί ως ασπίδα της οικονομίας στην ανατίμηση του πετρελαίου, αλλά επηρεάζει τις εξαγωγές και αυτός είναι ένας από τους λόγους που ενισχύονται οι εκκλήσεις και οι πιέσεις προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μην προχωρήσει σε νέα αύξηση των επιτοκίων. Ωστόσο, παρά την ενίσχυση του ευρώ έναντι του δολαρίου, οι ελληνικές εξαγωγές δεν φαίνεται να επηρεάζονται σημαντικά. Οπως εξηγούν οι ίδιοι παράγοντες του υπουργείου Οικονομίας, δύο είναι οι λόγοι που η επίδραση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ στις εξαγωγές είναι περιορισμένη. Πρώτον, το 50% των εξαγωγών κατευθύνεται σε χώρες της Ευρωζώνης, η οποία εμφανίζει επιτάχυνση της ανάπτυξης και κατά συνέπεια δεν επηρεάζονται καθόλου από την ισοτιμία. Δεύτερον, οι αυξήσεις τιμών των προϊόντων για την εξωτερική αγορά είναι μικρότερες από αυτά για την εγχώρια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ο μέσος δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία για την εγχώρια το δωδεκάμηνο Μάιος 2006 – Απρίλιος 2007 διαμορφώθηκε σε 4,2%. Την ίδια περίοδο ο δείκτης τιμών παραγωγού για την εξωτερική αγορά διαμορφώθηκε μόλις σε 1,7%. Με άλλα λόγια, οι Ελληνες καταναλωτές χρηματοδοτούν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων, με αποτέλεσμα οι εξαγωγές να μην επηρεάζονται σημαντικά από την ανατίμηση των καυσίμων.
Εξάρτηση
Μπορεί οι συνέπειες από την άνοδο της τιμής του πετρελαίου να αντιμετωπίζονται, προς το παρόν τουλάχιστον, ωστόσο η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από το πετρέλαιο παραμένει σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με τις υπόλοιπες οικονομίες της Ευρωζώνης, υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητά της.
Σύμφωνα με τη Eurostat, η κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα πραγματικού ΑΕΠ δεν μεταβλήθηκε στην Ελλάδα μεταξύ του 1991 και του 2002, ενώ στην Ε.Ε. των 15 στο ίδιο διάστημα μειώθηκε κατά 15% και στην Ευρωζώνη κατά 9%. Επιπλέον, η κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα ΑΕΠ το 2002 ήταν κατά 35% υψηλότερη στην Ελλάδα, απ’ ό,τι στην Ε.Ε.
Οι καθαρές εισαγωγές πετρελαίου αποτελούν στη χώρα μας το 65,2% της ακαθάριστης κατανάλωσης ενέργειας, έναντι 44% στη Ζώνη του Ευρώ και μόλις 32,9% στην Ε.Ε. των 15.