Σκληραίνει η διαμάχη μεταξύ καταναλωτών και τραπεζών μετά την έκδοση δύο αποφάσεων από το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, που κρίνει καταχρηστικούς 14 όρους που εφαρμόζονται στις καθημερινές συναλλαγές με τις τράπεζες ή περιλαμβάνονται στις τραπεζικές συμβάσεις. Πρόκειται για τις αποφάσεις 711/2007 και 961/2007, που εξετάζουν τόσο θέματα δανείων όσο και θέματα καταθέσεων και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις από τις ίδιες τις τράπεζες είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς αφορούν χρεώσεις που θίγουν την ουσία της τραπεζικής πρακτικής.
Μεταξύ των όρων, κρίθηκε καταχρηστικός και παράνομος αυτός που ορίζει ότι, στην περίπτωση που ο κάτοχος της κάρτας δεν αποπληρώνει το συνολικό ποσό της οφειλής κατά την ημερομηνία που ορίζει η τράπεζα, αλλά πληρώνει μόνο την ελάχιστη καταβολή, ο υπολογισμός των τόκων στην πιστωτική κάρτα γίνεται αναδρομικά, από την ημέρα δηλαδή διεξαγωγής της συναλλαγής και μάλιστα για το σύνολο του ποσού. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των καταναλωτικών οργανώσεων, η επέκταση της περιόδου εκτοκισμού κατά ένα μήνα δημιουργεί έσοδα για τις τράπεζες της τάξης των 280 εκατ. ευρώ το χρόνο, ενώ ακόμα και οι εκτιμήσεις από τις ίδιες τις τράπεζες κάνουν λόγο για το 10% των συνολικών τόκων που εισπράττονται ετησίως. Αρκετοί άλλωστε από τους όρους που κρίθηκαν καταχρηστικοί έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της κριτικής συχνά μέχρι σήμερα, όπως η επιβολή κλιμακούμενων ανάλογα με το ποσό εξόδων για τις αναλήψεις μετρητών μέσω πιστωτικής κάρτας, η δυνατότητα της τράπεζας να αυξάνει μονομερώς το επιτόκιο των πιστωτικών καρτών σε ποσοστό διπλάσιο της ανόδου του επιτοκίου αναφοράς κ.ά.
Η απόφαση που είναι αποτέλεσμα προσφυγής της καταναλωτικής οργάνωσης ΕΚΠΟΙΖΩ έχει θορυβήσει τις τράπεζες, καθώς στο βαθμό που τελεσιδικήσει, ανοίγει τον δρόμο για συνολική αμφισβήτηση της πρακτικής σε θέματα τραπεζικών συμβάσεων. Οπως εκτιμούν νομικοί κύκλοι, στο στόχαστρο δεν είναι μόνο οι προμήθειες, αλλά και η συμπεριφορά της μονομερούς αλλαγής όρων της σύμβασης με τρόπο που δεν στοιχειοθετείται επαρκώς. Η σχετική απόφαση -πάντα εφόσον κριθεί σε ανώτατο βαθμό- σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο για τον καταναλωτή, μπορεί με υπουργική απόφαση να επιβληθεί για όλο το φάσμα της συγκεκριμένης αγορά, να γενικευθεί δηλαδή για όλο το τραπεζικό σύστημα και να μην περιοριστεί στη συγκεκριμένη τράπεζα για την οποία εκδόθηκε η απόφαση.
Τόκος
Σε ό,τι αφορά τον τρόπο υπολογισμού των τόκων στην πιστωτική κάρτα, επισημαίνεται ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η πιστωτική κάρτα παρέχει στον κάτοχό της τη δυνατότητα να πραγματοποιεί συναλλαγές με τις συμβεβλημένες επιχειρήσεις, πληρώνοντας το αντίτιμο όχι στον προμηθευτή κατά τη στιγμή της συναλλαγής αλλά στον εκδότη της κάρτας μέσα στη συμφωνηθείσα προθεσμία των 15 – 20 ημερών που τίθεται από την τράπεζα από την ημερομηνία έκδοσης του λογαριασμού. Το δικαστήριο έκανε δηλαδή δεκτό το σκεπτικό ότι η υπερημερία, δηλαδή ο χρόνος εκτοκισμού στην περίπτωση που ο κάτοχος κάρτας δεν αποπληρώνει όλο το ποσό, δεν μπορεί να ισχύσει αναδρομικά. Οπως μάλιστα αποδέχεται το δικαστήριο, η περιγραφή του σχετικού όρου στις τραπεζικές συμβάσεις, που ορίζει ως ημερομηνία εκτοκισμού την ημερομηνία εγγραφής κάθε συναλλαγής στα βιβλία της τράπεζας, είναι αόριστη, ενώ η συγκεκριμένη πρακτική οδηγεί σε υπέρμετρη οικονομική επιβάρυνση του κατόχου κάρτας.