Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και «τα μυστήρια του Βοσπόρου». Στην Αθήνα, σε δύο τουλάχιστον επιτελεία μεγάλων εισηγμένων ομίλων προσπαθούν να τα ερμηνεύσουν για να αποκωδικοποιήσουν την διαφαινόμενη αλλαγή στάσης των Τούρκων απέναντι στις ελληνικές επενδυτικές πρωτοβουλίες στη γειτονική χώρα. Κι αυτό γιατί δύο από αυτές ναυάγησαν κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή κι ενώ τίποτα δεν προϊδέαζε για μια τέτοια εξέλιξη. Χρονολογικά, το συγκεκριμένο κεφάλαιο άνοιξε με την αναπάντεχη άρνηση των αρμόδιων ελεγκτικών αρχών της Τουρκίας να εγκρίνουν την ολοκλήρωση της εξαγοράς της τοπικής τράπεζας Alternatfbank από την ελληνική Alpha Βank.
Το δεύτερο κρούσμα σημειώθηκε σε λιγότερο από ένα μήνα, όταν η Marfin Investment Group (MIG), φέρεται να αναγκάσθηκε, μέσα σε 48 ώρες, να αναιρέσει τη συμμετοχή της σε κονσόρτσιουμ με το αμερικανικό fund ΚΚR που σκοπό είχε την εξαγορά της τουρκικής ακτοπλοϊκής εταιρείας Un Ro-Ro. Κι επειδή ως γνωστόν σύμπτωση επαναλαμβανόμενη, παύει να αποτελεί σύμπτωση, οι δύο περιπτώσεις έχουν μπει πλέον στο μικροσκόπιο των αρμοδίων για να αναλυθούν και να εξαχθούν τα όποια χρήσιμα συμπεράσματα.
Οι ενδείξεις
Τι προκύπτει: Σε ό,τι αφορά την περίπτωση της Alpha Bank, στελέχη της τράπεζας, που ήταν επιφορτισμένα με το deal επιμένουν ότι «μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε καμία ένδειξη για την στάση αυτή των Τούρκων». Και προσθέτουν: «Αρχικά, για την πολύμηνη καθυστέρηση που σημειωνόταν, προβλήθηκε η δικαιολογία των εθνικών εκλογών στην Τουρκία και το χαλάρωμα του κρατικού μηχανισμού που παρατηρείται σχεδόν παραδοσιακά σε τέτοιες περιόδους. Κατόπιν προβλήθηκε ο ισχυρισμός των γραφειοκρατικών διαδικασιών». Στην πραγματικότητα όμως δεν ίσχυε τίποτα απ’ όλα αυτά. «Το κλίμα στη γειτονική χώρα έχει αλλάξει. Το αντιλαμβάνεται κανείς αν επισκεφθεί σήμερα την Κωνσταντινούπολη και συγκρίνει το κλίμα που επικρατεί εκεί τώρα που είναι ασφαλώς πιο εθνικιστικό με το αντίστοιχο της περσινής χρονιάς», επισημαίνεται αρμοδίως.
Στην περίπτωση της Alpha Bank αρκούσε ένα δημοσίευμα, που υποστήριζε ότι στο διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας υπάρχει μέλος το οποίο είχε παλαιότερα σχέσεις με τις ελληνικές μυστικές υπηρεσίες για να τορπιλίσει την προσπάθεια. Αρχικά, η πληροφορία θεωρήθηκε αστεία. Αργότερα όμως, λέγεται ότι οι τουρκικές ελεγκτικές αρχές επικαλέστηκαν ένα άρθρο του τουρκικού συντάγματος για να αιτιολογήσουν την άρνησή τους να προχωρήσουν στην έγκριση του deal. Κι όταν από ελληνικής πλευράς ζητήθηκαν τα στοιχεία, πάνω στα οποία στηρίχθηκαν για να αρνηθούν την έκδοση της άδειας, έγινε λόγος για μια επιστολή, η οποία χωρίς να διευκρινίζεται κατηγορηματικά, αφήνονταν να εννοηθεί ότι έχει την προέλευση της στο «βαθύ κράτος».
Εννοείται ότι από εκεί και μετά κάθε προσπάθεια της Alpha να φτάσει σε κάποιο συμπέρασμα σκόνταφτε στη σιωπή. Και θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι την ερχόμενη Κυριακή -οπότε και λήγει το τελεσίγραφο που έβαλε η τουρκική πλευρά στην Alpha, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι συζητήσεις- θα πέσει άδοξα και η αυλαία της όλης προσπάθειας.
Ανάλογη τύχη είχε λίγες εβδομάδες μετά και μία ακόμα προσπάθεια ελληνικής εταιρείας να επενδύσει στη γειτονική χώρα. Αυτή τη φορά, η τοποθέτηση δεν αφορούσε στον τραπεζικό τομέα, αλλά στον ναυτιλιακό. Συγκεκριμένα, η MIG, από κοινού με το αμερικανικό fund KKR κατέθεσαν προσφορά για την εξαγορά της ακτοπλοικής εταιρίας Un Ro-Ro. «Στο έγγραφο που δόθηκε στις αρμόδιες τουρκικές αρχές, οι οποίες είχαν την ευθύνη της όλης διαδικασίας, αναφέρονταν τα ονόματα και των δύο ενδιαφερομένων που θα συνέπρατταν», αναφέρεται αρμοδίως.
Ετσι εξηγείται και το γεγονός ότι μόλις διέρρευσε η είδηση, από ελληνικής πλευράς επιβεβαιώθηκε. Τι μεσολάβησε όμως και σε 48 ώρες διαψεύσθηκε; «Προέκυψε ένα δημοσίευμα, σύμφωνα με το οποίο η συμμετοχή της MIG στην Un Ro-Ro θα σηματοδοτούσε ταυτόχρονα και το σπάσιμο του καμποτάζ που έχει επιβληθεί για τα κυπριακής σημαίας πλοία στα τουρκικά λιμάνια. Η αλλαγή πλεύσης, που σημειώθηκε από τον πωλητή, ήταν άμεση», είναι η απάντηση που δίνεται. Οι εξελίξεις, όπως περιγράφονται, είναι πανομοιότυπες με αυτές της προηγούμενης περίπτωσης. Και το γεγονός, μόνο απαρατήρητο δεν μπορεί να περάσει.
Το ερώτημα
Και το ερώτημα που εύλογα γεννάται έπειτα απ’ όλα τα παραπάνω είναι: Μήπως τελικά μένει να καλυφθεί αρκετή απόσταση ακόμα μέχρι η ελληνοτουρκική προσέγγιση να αποτελέσει αδιαμφισβήτητο γεγονός, ακόμα και στο επιχειρηματικό πεδίο; Αν η ερώτηση αυτή γίνονταν πριν από περίπου 18 μήνες, όταν η Εθνική προετοίμαζε το μεγάλο βήμα στη γειτονική χώρα, για την εξαγορά της Finansbank, η απάντηση θα ήταν «όχι». Σήμερα, όμως, τίποτα δεν θα μπορούσε να λεχθεί με τόσο κατηγορηματικό τρόπο.
Οι δύο περιπτώσεις, της Alpha Bank και της MIG, που απέτυχαν να ολοκληρώσουν τα επενδυτικά τους εγχειρήματα απέναντι, συμβάλλουν σε αυτή την -μερική, έστω- αλλαγή στάσης. Στελέχη και των δύο εταιρειών αναρωτιούνται: «Τι θα γίνει αν αύριο μεθαύριο ένα άλλο μπαράζ δημοσιευμάτων, με υπολανθάνον εθνικιστικό περιεχόμενο, στρέψουν το ενδιαφέρον της τουρκικής κοινής γνώμης εναντίον μιας άλλης, οποιασδήποτε, ελληνικής επένδυσης στην Τουρκία; Θα έχει την ίδια τύχη με εμάς;».
Στο επιχείρημα αυτό, πάντως, υπάρχει κι ο αντίλογος. «Είναι πιθανόν το ενδεχόμενο, στις δύο αυτές περιπτώσεις να μεσολάβησαν μεμονομένα γεγονότα, που δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωσή τους. Ισως να μην έγιναν και οι κατάλληλοι χειρισμοί κι από ελληνικής πλευράς», υποστηρίζουν πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν, επίσης, τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. «Θα ήταν άδικο να χαρακτηρίσουμε το σύνολο των ελληνοτουρκικών επιχειρηματικών σχέσεων, που έχουν προχωρήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό κι έχουν κάνει τεράστια βήματα προόδου, από δύο γεγονότα», προσθέτουν.
Οι Ελληνες προτιμούν Τουρκία για επενδύσεις
Η εξαγορά από τον όμιλο Εθνικής της τουρκικής τράπεζας Finansbank, η οποία συγκαταλέγεται στην πρώτη δεκάδα των μεγαλύτερων πιστωτικών ιδρυμάτων της γειτονικής χώρας, είχε ως αποτέλεσμα η χώρα μας να εκτοξευθεί στη δεύτερη θέση της λίστας με τους μεγαλύτερους ξένους επενδυτές στην Τουρκία. Τουλάχιστον με βάση τα στοιχεία πενταμήνου του 2007.
Σύμφωνα με αυτά, το συνολικό ύψος των ελληνικών επενδύσεων στη γειτονική χώρα έφτασε στα 2,25 δισ. δολάρια. Μεγαλύτερες, σε ύψος, επενδύσεις έχουν να επιδείξουν μόνο οι ΗΠΑ κι αυτές εξαιτίας κυρίως μιας τραπεζικής επένδυσης και πάλι. Ο λόγος αφορά στην εξαγορά της τουρκικής Akbank από την Citibank, η οποία -υπενθυμίζεται- είχε ενδιαφερθεί και για την περίπτωση της Finansbank, η οποία όμως τελικώς πέρασε στο χαρτοφυλάκιο του ομίλου Εθνικής, που κατέθεσε καλύτερη προσφορά.
Η Zirat Bank με κατάστημα στην Αθήνα
Το τουρκικό επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα μας, παραμένει, προς το παρόν τουλάχιστον, περιορισμένο. Στις αρχές της άνοιξης, η Zirat Bank (πρόκειται για την Αγροτική Τράπεζα της γείτονος) κατέθεσε στην Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ) αίτηση για άδεια λειτουργίας τουρκικού τραπεζικού καταστήματος στην Αθήνα και στην Κομοτηνή. Αρμόδιο στέλεχος της ΤτΕ εξηγούσε στα μέσα της εβδομάδας στην «Οικονομική Καθημερινή», πως «παρά τα όσα περί του αντιθέτου κατά καιρούς λέχθηκαν ή γράφηκαν, η άδεια δόθηκε πολύ γρήγορα. Τόσο γρήγορα, που μάλλον αιφνιδιάστηκαν, με αποτέλεσμα αρκετούς μήνες μετά να μην έχουν λειτουργήσει καμία από τις δύο μονάδες». Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στελέχη της Zirat βρίσκονται αυτόν τον καιρό στην Αθήνα, αναζητώντας το κατάλληλο κτίριο, στο κέντρο της πόλης, όπου θα φιλοξενήσει το κατάστημα. Αλλά συναντούν δυσκολίες στο να το εντοπίσουν.
Το ίδιο ισχύει και με την περίπτωση της Θράκης, αν κι εκεί η διερεύνηση του χώρου βρίσκεται ένα στάδιο πιο πίσω. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της Zirat, όπως και κάθε άλλης ξένης τράπεζας που θέλει να δραστηριοποιηθεί στη χώρα μας, η χρονική ισχύς της άδειας που χορηγείται από την ΤτΕ, είναι ενός έτους. Γι’ αυτό, μάλλον, θα πρέπει να βιαστούν, για να προλάβουν τις σχετικές προσθεσμίες.
Χρόνος, πάντως, υπάρχει ακόμα αρκετός. Αντιθέτως, σύμφωνα με όλες τις έως τώρα ενδείξεις, φαίνεται να μην προχωράει η ανάληψη ενός έργου στην εξυπηρέτηση εδάφους που επεδίωκε να αναλάβει τουρκική εταιρεία στο αεροδρόμιο «Ελ.Βενιζέλος» στην Αθήνα.