Στρεβλώσεις και ανισότητες «πνίγουν» το ασφαλιστικό

Στρεβλώσεις και ανισότητες «πνίγουν» το ασφαλιστικό

5' 50" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι όταν πληρώνουν τον λογαριασμό υδροληψίας στην ΕΥΔΑΠ, ταυτοχρόνως συνεισφέρουν τον όβολό τους (1% για κάθε λογαριασμό) και για τις επικουρικές συντάξεις του προσωπικού της εταιρείας ύδρευσης. Εξίσου ανυποψίαστοι είναι και όσοι σπεύδουν για μετεγγραφές ακινήτων στα υποθηκοφυλακεία. Διαπιστώνουν, εκ των υστέρων, ότι στο ποσό της μετεγγραφής για τη μεταβίβαση του ακινήτου καταβάλουν και το 0,25% της αξίας του αντικειμένου. Το ποσό αυτό κατευθύνεται στο αποθεματικό του Ταμείου Νομικών. Συνολικά μόνο από αυτήν την εισφορά, το συγκεκριμένο Ταμείο, που συγκαταλέγεται μεταξύ των πλέον εύρωστων φορέων, θα εκταμιεύσει πάνω από 2 εκατομμύρια ευρώ το 2007. Τα παραπάνω δεν είναι παρά μόνο δύο από τα πολλά παραδείγματα που στοιχειοθετουν μία από τις πιο εντυπωσιακές παραδοξότητες του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος. Πρόκειται για την ιστορία των κοινωνικών πόρων. Δηλαδή των ειδικών τελών και εισφορών που καταβάλει, στην τιμή αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών, η κοινωνία για να ενισχύσει την ευρωστία συγκεκριμένων Ταμείων.

Κοινωνικοί πόροι

Ενδεχομένως, λίγοι θα είχαν αντίρρηση για το 1,5 εκατ. ευρώ που θα εισρεύσει το 2007 στο Επικουρικό Ταμείο Υπαλλήλων Αστυνομίας Πόλεων από το ειδικό τέλος των ιπποδρομιακών στοιχημάτων. Ή ακόμη και για το 5% επί των εισιτηρίων ποδοσφαίρου, μπάσκετ, πετοσφαίρισης που κατευθύνεται στο Ταμείο Αρωγής Αστυνομίας Πόλεων.

Ομως το θέμα δεν είναι μεμονωμένο και τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά. Μόνο το 2007, οι κοινωνικοί πόροι που θα εισρεύσουν «αθόρυβα» σε 40 ασφαλιστικά Ταμεία θα ξεπεράσουν το ποσό του 1,9 δισ. ευρώ. Ομως μόλις 10 είναι τα Ταμεία που θα αποσπάσουν τη μερίδα του λέοντος, η οποία αντιστοιχεί με το ποσό του 1,8 δισ. ευρώ. Ακόμη κι αν από αυτό το ποσό αφαιρεθούν τα 440 εκατ. ευρώ της αντιπαροχής του Δημοσίου έναντι της ενσωματωμένης, στη ΔΕΗ, περιουσίας του Ταμείου, το ύψος των κοινωνικών πόρων που πληρώνει η ελληνική κοινωνία παραμένει πολύ μεγάλο.

Ιδιαίτερα ευνοημένα από αυτήν την παραδοξότητα του συστήματος είναι μερικά από τα Ταμεία που καταβάλουν σχετικά υψηλά επίπεδα συντάξεων (ΔΕΗ, Νομικών, Τύπου) αλλά και ο OAEE, ο ΟΓΑ και το επικουρικό του IKA. Για τα τελευταία η κοινωνία φαίνεται ότι αναλαμβάνει μερίδιο ευθύνης στη δαπάνη της κρατικής χρηματοδότησης.

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι η αναλογία του κοινωνικού πόρου για τον ασφαλισμένο του Ταμείου Νομικών φτάνει, ετησίως, το ποσό των 2.506.73 ευρώ. Ιδιαίτερα υψηλή είναι, λόγω αγγελιοσήμου, και στο ΤΣΠΕΑΘ, φτάνοντας το ποσό των 4.050 ευρώ για κάθε ασφαλισμένο. Οι κυβερνήσεις δεν θέλησαν ή δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν αυτήν την εσωτερική ανισότητα του συστήματος. Σίγουρα, δεν πρόκειται για απλό θέμα, αφού συχνά ο κοινωνικός πόρος υποκαθιστά την απουσία εργοδοτικής εισφοράς. Ομως το πρόβλημα παραμένει ως μια ελληνική ιδιοτυπία. Η μεταβίβαση στην κοινωνία, τους καταναλωτές ή σε συγκεκριμένες (εκδοτικές ή διαφημιστικές) εταιρείες του συνταξιοδοτικού κόστους, λειτουργεί, εκτός των άλλων, κι ως μέσο αθέμιτου ανταγωνισμού.

Το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας, παρότι δαπανηρό και σπάταλο, διακρίνεται από σημαντικές ανισότητες στο εσωτερικό του. Τις αντιλαμβάνεται αμέσως ο ασφαλισμένος που είχε την ατυχία πριν από το IKA να ασφαλιστεί σε ένα από τα Ταμεία των ελεύθερων επαγγελματιών. Οσοι υπήρξαν εργασιακά κινητικοί και πέρασαν από διαδοχική ασφάλιση πριν καταλήξουν στο IKA, λαμβάνουν σήμερα κατά 30% χαμηλότερες συντάξεις σε σύγκριση με όλους όσοι, για τα ίδια χρόνια, είχαν ασφαλιστεί μόνο σε ένα Ταμείο. Τελικώς κι εδώ η ευελιξία τιμωρείται…

Ομως η πιο σοβαρή στρέβλωση εντοπίζεται στους ασφαλισμένους του IKA με 25 έως και 30 χρόνια προϋπηρεσία στον ιδιωτικό τομέα. Σήμερα ο συνταξιούχος του IKA που έχει προϋπηρεσία 25 χρόνων παίρνει σχεδόν το ίδιο ποσό με αυτόν που είχε ασφαλιστεί μόνο για 15 χρόνια. Οι συντάξεις σε αυτήν την περίπτωση, (εάν προστεθεί και το ΕΚΑΣ για κάποιον που είναι στα κατώτατα όρια) κυμαίνονται γύρω στα 600 με 700 ευρώ. Πρόκειται για μια ισοπέδωση που απαξιώνει τα 10 χρόνια προϋπηρεσίας και τις αντίστοιχες εισφορές που κατεβλήθησαν γι’ αυτά στο IKA, αφού δεν επηρεάζουν το τελικό ποσό της σύνταξης.

Αδικίες

Οι αδικίες είναι εμφανείς και αλλού. Επί παραδείγματι, στο ΤΣΑ μπορεί κάποιος να πληρώνει επί 35 χρόνια εισφορά 200 ευρώ τον μήνα για μία σύνταξη που δεν θα ξεπεράσει τα 450 ευρώ, όταν με την ίδια εισφορά σε άλλα Ταμεία, καταβάλλονται αξιοπρεπείς συντάξεις.

Εξίσου άδικο παραμένει το σύστημα για κάποιους που είχαν την ατυχία να πρωτοασφαλιστούν λίγες ώρες μετά την 1.1.93. Οσοι εισήλθαν στην ασφάλιση λίγες ημέρες ή και ώρες μετά τη συγκεκριμένη ημερομηνία θα πάρουν χαμηλότερη επικουρική σύνταξη από 15% έως και 45%, έναντι αυτών που κατόρθωσαν να απογραφούν λίγο νωρίτερα.

Αντιφατικό παραμένει το σύστημα και σε ό,τι αφορά τις επαγγελματικές συντάξεις. Λόγω του ατελούς θεσμικού και εποπτικού πλαισίου για τη διαχείριση των αποθεματικών από Τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες, δεν λειτουργεί αποτελεσματικά το σκέλος των επαγγελματικών Ταμείων που μπορούν να σχηματίσουν ακόμη και μεγάλες κλαδικές επαγγελματικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, με πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτό της IG metal στη Γερμανία.

Οσο για το περίφημο πρόβλημα της πρόωρης συνταξιοδότησης, αυτό παρά τις σημαντικές βελτιώσεις στη χορήγηση των πλασματικών αναπηρικών συντάξεων (οι οποίες για το ΙΚΑ βρίσκονται πλέον λίγο πιο πάνω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, γύρω στο 11%-12% ) έχουν δημιουργηθεί νέα δεδομένα. Σήμερα η κύρια πίεση για πρόωρη έξοδο προέρχεται κυρίως από τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου των τραπεζών και του ΟΤΕ και την ανεργία σε μεγάλες ηλικίες. Μόνο την τελευταία διετία συνταξιοδοτήθηκαν μέσω της εθελουσίας, περίπου 10.000 ασφαλισμένοι με υψηλό επίπεδο συνταξεων.

Βέβαιη η έναρξη του διαλόγου, αβέβαιη η έκβαση

Εντός του προσεχούς δεκαημέρου, ο υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας θα καλέσει τους κοινωνικούς φορείς να συμμετάσχουν στον κοινωνικό διάλογο για το ασφαλιστικό. Το βέβαιο είναι ότι η έναρξη του διαλόγου θα υπάρξει. Αμφίβολη όμως είναι η συνέχισή του και η τελική του έκβαση, λόγω της ασαφούς ατζέντας -όπως λένε τα συνδικάτα- αλλά και της ασαφούς στάσης των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Το μόνο σαφές είναι, επί του παρόντος, η άρνηση του ΚΚΕ και οι ψίθυροι για μια επανάληψη του διαλόγου της Παιδείας. «θα πάμε στην αρχή και ίσως φύγουμε αμέσως μετά», λένε κάποιοι.

Ο διάλογος θα ξεκινήσει χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η μελέτη που έχει παραγγείλει η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας. Ωστόσο, είναι ήδη διαπιστωμένο ότι τα προβλήματα για το ΙΚΑ και τον ΟΑΕΕ ξεκινούν, για μεν το πρώτο, από τα έτη 2017 – 2018 για δε το δεύτερο, νωρίτερα, δηλαδή από το 2012. Αλλωστε, το ΤΕΒΕ παρουσιάζει ήδη και πρόβλημα ταμειακής ρευστότητας.

Πάντως, η κυβέρνηση φαίνεται ότι προσανατολίζεται μάλλον σε μία ήπιου χαρακτήρα παρέμβαση, αν ληφθούν υπόψη και οι προαναγγελίες του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών στο ραδιοφωνικό σταθμό Real Fm. Προϊδεάζοντας για τις κυβερνητικές θέσεις, πριν και από τις προγραμματικές δηλώσεις του πρωθυπουργού στη Βουλή, ο κ. Αλογοσκούφης κατέδειξε ότι όλοι οι νέοι ασφαλισμένοι θα συνταξιοδητηθούν με όρους ΙΚΑ. Γι’ αυτό όμως είχαν ήδη προνοήσει από το 1990 οι κ. Σιούφας και Σουφλιάς. Αρα, είτε δεν θα υπάρξουν παρά μόνο περιμετρικές και διαχειριστικές αλλαγές, είτε ο κ. Αλογοσκούφης, όταν αναφέρεται σε νέους ασφαλισμένους δεν εννοεί μόνο όλους όσοι πρωτοεντάχθηκαν στο σύστημα το 1993. Μένει να αποδειχθεί εάν στην κατηγορία των «νέων» ενταχθούν και ασφαλισμένοι μεγαλύτερης ηλικίας.

Αυτό πρόκειται να διευκρινιστεί και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαλόγου. Οσο για τον κυβερνητικό καταμερισμό, κατέστη σαφές ότι ο κ. Μαγγίνας έχει αναλάβει τον διάλογο και ο κ. Αλογοσκούφης το περιεχόμενο των τελικών ρυθμίσεων.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή