Κόκκινη κάρτα δείχνει στην ελληνική οικονομία ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor’s, καθώς χθες ανακοίνωσε την υποβάθμιση του μακροπρόθεσμου δανεισμού της χώρας σε Α- από Α, με σταθερές προοπτικές. Η εξέλιξη αυτή βασίζεται στην πεποίθηση του διεθνούς οίκου ότι «η συνεχιζόμενη παγκόσμια χρηματοοικονομική και οικονομική κρίση επέτεινε την απώλεια ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας». Οπως έσπευσε να προειδοποιήσει η S&P, σε περίπτωση που το δημόσιο χρέος ξεφύγει πάνω από το 100% του ΑΕΠ, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης, η οποία είναι ήδη η χαμηλότερη μεταξύ των 12 παλαιών μελών της Ευρωζώνης.
Δημοσιονομική πειθαρχία
Σύμφωνα με τη δήλωση του υπεύθυνου για την Ελλάδα αναλυτή του οίκου Μάρκο Μρσνικ στην «Κ», η χώρα χρειάζεται μία «σημαντική δέσμευση για δημοσιονομική πειθαρχία, πιστή τήρηση των δημοσιονομικών σχεδίων και προσαρμογή των ανισορροπιών». Αν και αναγνωρίζει ότι «οι καιροί είναι δύσκολοι, και οι αρνητικές εξωτερικές συνθήκες αποθαρρύνουν τις ριζικές αλλαγές», προσθέτει ότι η προσπάθεια θα ήταν πιο εύκολη όταν ακόμη η συγκυρία ήταν καλή και ο ρυθμός ανάπτυξης έτρεχε με 4%. Αυτό, καταλήγει, «σαφώς δεν συνέβη στην Ελλάδα», όπου η δημοσιονομική προσαρμογή την περίοδο των παχιών αγελάδων ήταν «σχετικά μετριοπαθής».
Οπως υπολογίζει η S&P, η Ελλάδα εισήλθε το 2008 στην οικονομική κρίση με δημοσιονομικό έλλειμμα 3,5% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος στο 94,1%. Ο διεθνής οίκος προβλέπει μάλιστα ότι το έλλειμμα θα μπορούσε να ξεπεράσει το 4% του ΑΕΠ το 2009, καθώς θεωρεί τις προβλέψεις του προϋπολογισμού για ανάπτυξη 2% αισιόδοξες (ο κ. Μρσνικ προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης μόλις 0,5%). Οπως εκτιμά ο διεθνής οίκος, η τρέχουσα επιβράδυνση του δανεισμού πιθανώς να οδηγήσει σε επιβράδυνση της εσωτερικής ζήτησης, αυξάνοντας την πιθανότητα ύφεσης. Σημειώνει μάλιστα ότι αν δεν υπάρξει αλλαγή πολιτικής, το έλλειμμα δεν προβλέπεται να μειωθεί σημαντικά μέχρι το 2012.
Υποχώρηση της ανάπτυξης
Αντίστοιχα, προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος θα ανέλθει στο 100% του ΑΕΠ το 2011. Ο διεθνής οίκος σημειώνει ότι η χαμηλότερη αξιολόγηση της ελληνικής πιστοληπτικής ικανότητας βασίζεται στην εκτίμηση ότι το χρέος θα σταθεροποιηθεί στα επίπεδα του 100% του ΑΕΠ, λόγω της απότομης υποχώρησης της ανάπτυξης. Η S&P προειδοποιεί μάλιστα ότι περαιτέρω αύξηση του δημόσιου χρέους πάνω από αυτά τα επίπεδα θα μπορούσε να θέσει την αξιολόγηση της χώρας εκ νέου υπό την πίεση της πιστοληπτικής υποβάθμισης.
Οπως εκτιμά, «οι επαναλαμβανόμενες αποτυχίες τήρησης των προβλέψεων του προϋπολογισμού και η μακρά του εξάρτηση από τα έσοδα έχει οδηγήσει τη δημοσιονομική διαχείριση σε διαρθρωτικές αδυναμίες». Αυτές εντείνονται από τις υπερβάσεις των δαπανών, όπου τονίζει την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, επισημαίνοντας το μεγάλο ύψος των κοινωνικών μεταβιβάσεων, των μισθών του Δημοσίου και των τόκων. Καθώς η ανάπτυξη επιβραδύνεται, ωστόσο, ο διεθνής οίκος θεωρεί ότι η πίεση της κοινής γνώμης για πρόσθετες κοινωνικές παροχές και το αυξανόμενο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους περιορίζουν την ικανότητα της κυβέρνησης να βελτιώσει τις δημοσιονομικές της επιδόσεις μέσω αποτελεσματικότερης συλλογής φόρων ή υψηλότερης φορολογίας. Εκτός από την αδύναμη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας που υπονομεύει τις προσπάθειες, η ικανότητα αντίδρασης της κυβέρνησης εκτιμά ότι περιορίζεται επίσης από την εύθραυστη κοινοβουλευτική της πλειοψηφία και από τη χαμηλότερη υποστήριξη της κοινής γνώμης.
Απαιτούνται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
Σύμφωνα με την S&P, οι απαραίτητες διαρθρωτικές προσαρμογές περιλαμβάνουν, εκτός από την πρόοδο στα δημόσια οικονομικά, τη βελτίωση των αγορών προϊόντων και εργασίας. Με δεδομένο το αρνητικό δημογραφικό προφίλ της Ελλάδας, επισημαίνει ότι αν δεν υπάρξουν μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας και ασφάλισης, αυτό θα επιβαρύνει σημαντικά την οικονομία στο μέλλον, ακόμη κι αν οι αναπτυξιακές προοπτικές βελτιωθούν. Αφήνοντας να διαφανεί μία αχτίδα φωτός, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης καταλήγει ότι η αξιολόγησή του θα μπορούσε να ανέλθει και πάλι. Ως προϋπόθεση θέτει διαρθρωτικές βελτιώσεις στα δημόσια οικονομικά, ώστε να υπάρξει μία ευδιάκριτη και αξιόπιστη τάση μείωσης του χρέους. Οπως σημειώνει, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να υποστηριχθεί με εφαρμογή μέτρων για τον περιορισμό των μελλοντικών αυξήσεων στις δημόσιες δαπάνες λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά και για την ενίσχυση της προβληματικής ανταγωνιστικότητας της χώρας.