ΑΠΟΨΗ: Πιθανότητες οριακής ανάπτυξης το 2009

ΑΠΟΨΗ: Πιθανότητες οριακής ανάπτυξης το 2009

4' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οι συνέπειες της διεθνούς κρίσης εκδηλώθηκαν με έντονο τρόπο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2009 στην εγχώρια οικονομία, ενώ παράλληλα οι διαχρονικές δημοσιονομικές δυσχέρειες μεγεθύνθηκαν εκρηκτικά. Οι επιπτώσεις σε βασικούς δείκτες (βιομηχανική παραγωγή, κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο / υπηρεσίες, παραγωγή στις κατασκευές) έχουν ήδη αποτυπωθεί σε πτωτικούς ρυθμούς από τις αρχές του 2009, ενώ υποχώρηση παρουσιάζουν και τα έσοδα από τον τουρισμό, αν και ηπιότερη του αναμενομένου. Η βασικότερη όμως συνέπεια της φθίνουσας ζήτησης αλλά και των επιδεινούμενων προσδοκιών επιχειρήσεων και καταναλωτών ήταν η αύξηση της ανεργίας σε επίπεδα άνω του 9% κατά τους πρώτους μήνες του έτους. Από την άλλη πλευρά, ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται λόγω κυρίως της πολύ χαμηλότερης σε σύγκριση με την περυσινή τιμή του πετρελαίου και κινείται μόλις στο 1% το πρώτο εξάμηνο.

Η κάμψη της ελληνικής οικονομίας αποτυπώθηκε στη στασιμότητα του ΑΕΠ το α΄ εξάμηνο του 2009 σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα πέρυσι, λόγω της εξασθένισης της ιδιωτικής κατανάλωσης και της πτώσης των επενδύσεων. Εκτεταμένη ήταν και η συρρίκνωση των εξαγωγών, ωστόσο υπερκαλύφθηκε από την ευρύτερη μείωση των εισαγωγών. Την ίδια στιγμή, μεγέθη του δημόσιου τομέα απέτρεψαν περαιτέρω υποχώρηση του ΑΕΠ. Τα πλέον πρόσφατα αναλυτικά στοιχεία, που καλύπτουν το πρώτο τρίμηνο, δείχνουν ότι η δημόσια κατανάλωση αυξήθηκε κατά 6,1%, ενώ η καταβολή στο ίδιο διάστημα του 1/3 των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) εκτίναξε τις κατασκευαστικές επενδύσεις εκτός κατοικιών σε επίπεδα υψηλότερα ακόμα και αυτών των προολυμπιακών ετών, μετριάζοντας την καθίζηση της οικοδομής και συγκρατώντας την υποχώρηση των επενδύσεων.

Η ταχεία υλοποίηση των δημόσιων επενδύσεων συνεχίστηκε και επιταχύνθηκε κατά το δεύτερο τρίμηνο. Παρά την επιβράδυνση που αναμένεται στη συνέχεια του έτους, ο εξισορροπητικός ρόλος τους στην εκτεταμένη πτώση των ιδιωτικών επενδύσεων είναι καθοριστικός και θα συμβάλει τελικά στη μικρή -δεδομένων του αβέβαιου οικονομικού κλίματος και της αυστηροποίησης των πιστωτικών κριτηρίων- υποχώρηση της επενδυτικής δραστηριότητας. Ενισχυτικά στο ΑΕΠ θα συνεχίσει να δρα και η δημόσια κατανάλωση, καθώς οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται, με αποτέλεσμα οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού το α΄ εξάμηνο να ανέλθουν στο 53,3% του στόχου του ΠΣΑ.

Από την άλλη πλευρά όμως σημαντική υστέρηση παρουσιάζουν τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού. Το α΄ εξάμηνο δεν ξεπέρασαν το 36,2% του στόχου για φέτος, με αποτέλεσμα το έλλειμμα να έχει ήδη υπερβεί την πρόβλεψη για το 2009. Αν και φαίνεται δύσκολο να συγκρατηθούν οι δαπάνες, οι οποίες θα συνεχίσουν να αυξάνονται με ηπιότερο ρυθμό, αναμένεται από την άλλη πλευρά ενίσχυση των εσόδων λόγω των έκτακτων φορολογικών μέτρων τα οποία θα εισπραχθούν στο επόμενο διάστημα.

Στον εξωτερικό τομέα, η πτώση των εισαγωγών υπεραντιστάθμισε την πτώση των εξαγωγών, με αποτέλεσμα να περιοριστεί το α΄ τρίμηνο η αρνητική επίδραση του εξωτερικού ελλείμματος στο ΑΕΠ κατά 1,2 ποσοστιαίες μονάδες, στο -10,6%. Τα στοιχεία για το πρώτο πεντάμηνο (ΕΣΥΕ, ΤτΕ) δείχνουν ακόμα μεγαλύτερη υποχώρηση των εισαγωγών σε σύγκριση με τις εξαγωγές. Πάντως, η ευνοϊκή επίδραση από την καθίζηση της αξίας των εισαγωγών πετρελαιοειδών θα μετριαστεί προς το τέλος του χρόνου, καθώς η επίπτωση της υψηλής βάσης σύγκρισης της τιμής του πετρελαίου θα εξαλειφθεί από το φθινόπωρο.

Την ίδια στιγμή, παρά το δυσμενές κλίμα στις αρχές της χρονιάς, η ιδιωτική κατανάλωση υποχώρησε μόνο οριακά το πρώτο τρίμηνο. Η ταχύτερη μείωση του πληθωρισμού έκτοτε και η σταθεροποίηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, αναμένεται να χαλαρώσουν την έντονη διστακτικότητα των πρώτων μηνών του 2009. Ανασταλτικά βεβαίως επιδρά στην κατανάλωση των νοικοκυριών η επιβράδυνση της χορήγησης πιστώσεων, ενώ τα πρόσφατα φορολογικά μέτρα, παρότι περιορίζουν την αγοραστική δύναμη, θα έχουν πολύ ηπιότερη επίπτωση στην τελική καταναλωτική δαπάνη, στην οποία περιλαμβάνονται οι φόροι. Αντίθετα, ενισχυτικά λειτουργούν ορισμένες «ενέσεις στη ζήτηση», όπως οι αρκετές προσφορές και εκπτώσεις, αλλά και η αγορά αυτοκινήτου.

Η διατήρηση επομένως της ιδιωτικής κατανάλωσης σε ελαφρά χαμηλότερα επίπεδα από το 2008, οι αισθητά αυξημένες δημόσιες δαπάνες, η σχετικά μικρής έκτασης εξασθένιση των συνολικών επενδύσεων λόγω των δημόσιων επενδύσεων και η θετική συμβολή του εξωτερικού τομέα, ενδεχομένως να οδηγήσουν σε μικρότερη από το προβλεπόμενο επίδραση της οικονομικής κρίσης στην ελληνική οικονομία. Σαφώς δεν θα πρέπει να αγνοούνται οι δυσμενείς επιπτώσεις που έχει η κρίση στην απασχόληση και οι οποίες θα συνεχιστούν.

Οι ενδείξεις από το διεθνές περιβάλλον άλλωστε έχουν γίνει πιο ενθαρρυντικές. Η ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής στις μεγάλες οικονομίες της Ασίας (Κίνα, Ιαπωνία, Ν. Κορέα) έχει αυξήσει την κινητικότητα στις εμπορικές συναλλαγές, ενώ θετική είναι η επίδραση των μέτρων στήριξης του πιστωτικού συστήματος και της παραγωγής των ισχυρότερων χωρών. Μέρισμα από την αναθέρμανση της διεθνούς οικονομίας θα λάβει και η ελληνική οικονομία, με χρονική υστέρηση όμως και μικρής έκτασης, καθώς διαχρονικά μειονεκτήματά της, με βασικότερο τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα, δεν της επιτρέπουν να συμμετέχει άμεσα στις οικονομικές εξελίξεις και να ωφελείται από αυτές. Η ανταγωνιστικότητα και οι υπόλοιπες διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, όπως οι στρεβλώσεις σε συγκεκριμένες αγορές, προβλήματα δηλαδή που αντιμετώπιζε και πριν από την οικονομική κρίση, παραμένουν τα βασικότερα προσκόμματα για την έξοδο από αυτή.

* Ο κ. Αγγελος Τσακανίκας είναι υπεύθυνος Ερευνών του ΙΟΒΕ και ο κ. Μιχάλης Βασιλειάδης, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΟΒΕ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή