Ορίζοντα περίπου ενός έτους δίνουν οι εκτιμήσεις των αναλυτών στο περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων, που έχουν μπει οι αγορές με πολλαπλά οφέλη για τους δανειολήπτες. Το euribor 3μήνου συνέχισε την εβδομάδα που πέρασε την καθοδική του πορεία και μετά τις μαζικές ενέσεις ρευστότητας που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, υποχώρησε σε νέο ιστορικό χαμηλό, στο 0,873%.
Η αποκλιμάκωση των βασικών ευρωπαϊκών επιτοκίων, ανοίγει τον δρόμο και στις εμπορικές τράπεζες να προχωρήσουν σε νέες μειώσεις στα επιτόκια χορηγήσεων και φυσικά και στα επιτόκια καταθέσεων. Ετσι μετά τη Eurobank, νέα επιτόκια ανακοίνωσαν η Alpha Bank και η ATEbank, μειώνοντας το κόστος χρήματος για τους δανειολήπτες στεγαστικών, κυρίως δανείων, αλλά και τις αποδόσεις για τους καταθέτες.
Ρευστότητα
Για πρώτη φορά άλλωστε -μετά την κρίση του περασμένου φθινοπώρου- το τραπεζικό σύστημα εκτός από φθηνό χρήμα, απολαμβάνει και άφθονο χρήμα, αλλά ζητούμενο παραμένει η διοχέτευσή του στην αγορά. Η πρόσφατη κατάθεση από τις ευρωπαϊκές τράπεζες του ποσού των 228,3 δισ. ευρώ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για μια ημέρα με επιτόκιο 0,70%, όταν το επιτόκιο με βάση το οποίο δανείζονται είναι από 1% έως και 1,75%, επιβεβαίωσε ότι η αγορά έχει υπερκεράσει το πρόβλημα της ρευστότητας. Οι καθημερινές δημοπρασίες της ΕΚΤ, δείχνουν άλλωστε ότι η στιγμή για τη διακοπή της πολιτικής χορήγησης ρευστότητας, δεν έχει έρθει ακόμη και η προειδοποίηση του αντιπροέδρου της ΕΚΤ κ. Λουκά Παπαδήμου ότι η Κεντρική Τράπεζα έχει τα εργαλεία για να υλοποιήσει μια τέτοια απόφαση, συνδυάζεται με την εμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων.
Τα 228,3 δισ. ευρώ, δεν ήταν το υψηλότερο ποσό που οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν «παρκάρει» στην ΕΚΤ, με χαμηλό επιτόκιο. Το έναυσμα για τη σταδιακή μετάβαση από την εποχή της περιορισμένης ρευστότητας στην κατάσταση της πλεονάζουσας ρευστότητας που βιώνει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, είχε δοθεί με τη μεγάλη δημοπρασία που είχε πραγματοποιήσει η ΕΚΤ στις 25 Ιουνίου, διαθέτοντας 442,2 δισ. ευρώ για διάστημα ενός ολόκληρου χρόνου με επιτόκιο 1%. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες -συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών- έσπευσαν να αντλήσουν το πολυπόθητο ρευστό, που εξασφάλισε η Κεντρική Τράπεζα, με χαμηλό κόστος, αλλά και με μεγάλο χρονικό ορίζοντα, αφού ήταν η πρώτη δημοπρασία ετήσιας διάρκειας.
Εκτοτε το τραπεζικό σύστημα «παρκάρει» τα πλεονάζοντα κεφάλαια στην Κεντρική Τράπεζα και τα ποσά που λιμνάζουν καθημερινά στην overnight κατάθεση στην ΕΚΤ, ξεπερνούν τα 200 δισ. ευρώ, με κορύφωση το ποσό των 315,9 δισ. ευρώ που κατατέθηκε στις 3 Ιουλίου, δηλαδή μία εβδομάδα μετά τη μεγάλη δημοπρασία. Το επιτόκιο κατάθεσης σε όλες τις περιπτώσεις υπολειπόταν του κόστους που οι εμπορικές τράπεζες είχαν πληρώσει στην ΕΚΤ, αποτυπώνοντας ουσιαστικά το κόστος που αποδέχονται να καταβάλουν ως ασφάλιστρο, στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν ζεστό χρήμα. Το σίριαλ της ρευστότητας αναμένεται να έχει συνέχεια και το επόμενο ραντεβού, είναι τον προσεχή Σεπτέμβριο, μήνα για τον οποίο, η ΕΚΤ, έχει ανακοινώσει ότι θα πραγματοποιήσει την επόμενη δημοπρασία μεγάλης διάρκειας.
Οι τράπεζες αξιοποιούν μεταξύ άλλων το πλεόνασμα χρήματος για την αναχρηματοδότηση ιδίων υποχρεώσεων, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες, περιόρισαν τις πιστώσεις τους προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η επιχειρηματολογία των τραπεζών συνδέει την απροθυμία τους για μια πιο επεκτατική πιστωτική πολιτική με την περιορισμένη ζήτηση που υπάρχει από μεγάλη μερίδα των πολιτών.
Δανειολήπτες
Σε περιβάλλον ύφεσης, το κυρίαρχο αίσθημα είναι η αυτοσυντήρηση και οι δανειολήπτες -σύμφωνα με την ίδια επιχειρηματολογία- χωρίζονται ουσιαστικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Αυτούς που έχουν συσσωρεύει μεγάλα χρέη και επιχειρούν να ανατροφοδοτήσουν το χρέος τους με ένα νέο δάνειο και εκείνους που κρατούν στάση αναμονής, περιμένοντας να ξεκαθαρίσει η κατάσταση στην οικονομία. Η ενδιάμεση κατηγορία που παίρνει την πρωτοβουλία κυρίως για την αγορά κατοικίας, είναι οι λεγόμενοι καλοί πελάτες και, όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζουν οι τράπεζες, «αυτοί είναι λίγοι».
Η προοπτική να επανακάμψει η ζήτηση για δάνεια από την πλευρά των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, προσκρούει αυτή τη φορά στα προβλήματα της οικονομίας, που γενικεύονται ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ευρωπαϊκής χώρας. Για πρώτη φορά πάντως τα επιτόκια στη χώρα μας, κυρίως στην κατηγορία των δανείων προς τα νοικοκυριά, είναι ευθέως συγκρίσιμα με τα ευρωπαϊκά και παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις, η σύγκλιση των επιτοκίων είναι σε μεγάλο βαθμό, γεγονός. Η υποχώρηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων αναφοράς, έχει επιτρέψει την αποκλιμάκωση των κυμαινόμενων επιτοκίων στη στεγαστική πίστη σε επίπεδα προ της κρίσης, ενώ σε ιστορικά χαμηλά βρίσκονται και τα σταθερά επιτόκια διάρκειας 5 ή και 10 ετών.
Σε χαμηλά επίπεδα κινούνται πλέον και τα επιτόκια στις βασικές κατηγορίες της καταναλωτικής πίστης, τα οποία με εξαίρεση την κατηγορία των ανακυκλούμενων πιστώσεων, επιτρέπουν πλέον τη σύγκριση των ελληνικών επιτοκίων με τα αντίστοιχα της Ευρωζώνης, παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν τον υψηλότερο δείκτη επισφαλειών στη συγκεκριμένη κατηγορία. Εάν κάτι διαφοροποιεί τις προτιμήσεις των Ελλήνων δανειοληπτών με αυτές των Ευρωπαίων, είναι η υπεροχή στη χώρα μας, των δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο, σε αντίθεση με τις προτιμήσεις των Γερμανών, των Γάλλων ή των Ιταλών, που τάσσονται υπέρ της ασφάλειας του σταθερού επιτοκίου.
Οι εκτιμήσεις από τις τράπεζες συγκλίνουν ότι, τα επιτόκια έχουν αγγίξει το χαμηλότερο δυνατό επίπεδο και ότι η ανάληψη πρωτοβουλιών, από την πλευρά των νοικοκυριών με βάση τις πραγματικές τους ανάγκες και φυσικά τις δυνατότητές τους, ενδείκνυνται το προσεχές διάστημα.
Οι επιχειρήσεις, αντίθετα εμφανίζονται ως ο ευπαθής κρίκος της οικονομίας και αναμένεται να δοκιμαστούν περαιτέρω το προσεχές διάστημα. Η συντηρητική καταναλωτική συμπεριφορά από την πλευρά των νοικοκυριών, διαιωνίζει τον κύκλο της ύφεσης σε μια οικονομία, όπου η καινοτομία της εξαντλείται σε εμπορικά καταστήματα και επιχειρήσεις εστίασης.